5097154298

Problematyka bezpieczeństwa w literaturze

1. Problematyka bezpieczeństwa w literaturze

1.1. Pojęcie bezpieczeństwa

Funkcjonowanie człowieka od zawsze naznaczone było nieprzerwaną walką o zapewnienie egzystencji oraz potrzeb nierozerwalnie związanych z jej trwaniem. Mimo wielu przekształceń ewolucyjnych, pierwotna esencja człowieczeństwa została zachowana dzięki zakorzenionym ludzkim właściwościom i potrzebom. Jedną z najbardziej pierwotnych i najsilniej odczuwanych stanowi potrzeba bezpieczeństwa człowieka, będąca zakotwiczeniem wszelkich jego postaw i zachowań. Jej realizacja konstytuuje ludzki rozwój, budowanie relacji, godne życie. W XXI wieku zapewnie realizacji potrzeby bezpieczeństwa rozciągnęło się na wszelkie możliwe formy działalności człowieka, znajdując również swój wyraz w kodyfikacjach prawnych. Mimo licznych udoskonaleń cywilizacyjnych, człowiek bez poczucia bezpieczeństwa lub przy jego realnym braku pozostaje bezbronny, niepewny, pełen przerażenia. To właśnie bezpieczeństwo stanowi zasadniczy szczebel w rozwoju i trwaniu ludzkości.

W literaturze pojęcie bezpieczeństwa funkcjonuje jako „(...) stan psychiczny lub prawny, w którym jednostka ma poczucie pewności, oparcie w drugiej osobie lub w sprawnie działającym systemie prawnym”'. Według M. Skarżyńskiego, bezpieczeństwo obejmuje zaspokojenie między innymi takich potrzeb jak: istnienie, tożsamość czy spokój. Ważną rolę odgrywa także pewność rozwoju, motywująca do działania i planowania własnego życia.. Brak bezpieczeństwa generuje silny niepokój i poczucie zagrożenia^{1 2}. W bardziej pragmatycznym ujęciu bezpieczeństwo definiuje się jako stan, generujący potrzebę zaspokojenia konkretnego braku w odniesieniu do między innymi zapewnienia odpowiednich warunków życia³.

Amerykański psycholog A. Maslow opisuje potrzebę bezpieczeństwa, jako nieodłączny element podstawowej piramidy potrzeb ludzkich, w której usytuował je zaraz po potrzebach fizjologicznych. Hierarchiczne zorganizowanie potrzeb wskazuje na fakt, iż dopiero zaspokojenie

6

1

' B. Dunaj, Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.

2

   A. Włodarek, Problemy międzypokoleniowe a poczucie bezpieczeństwa, [w:] Edukacja dla bezpieczeństwa - bez

pieczna szkoła, bezpieczny uczeń, pod red. D. Czajkowska-Ziobrowska, A. Zduniak, Poznań 2007, s. 97-98.

3

   W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1998, s. 307.