4736387718

Marta Janeczek

II rok filologii polskiej studia stacjonarne I stopnia

O literaturze ukraińskiej

Proszę wymienić nazwiska współczesnych pisarzy ukraińskich, o których Pan słyszał/ Pani słyszała”. Pytanie to skierowałam do kilkunastu osób z mojego otoczenia (znaleźli się wśród nich studenci różnych kierunków, ksiądz, psycholog i nauczyciele -osoby, które choćby z racji pełnionego zawodu dość często sięgają po książkę). W odpowiedzi najczęściej zapadała cisza. Czasem dało się usłyszeć niepewnie wypowiedziane: „Szewczenko?” Zaledwie dwukrotnie powiedziano o Oksanie Zabużko i raz wspomniano o Juriju Andruchowyczu. Padały też nazwiska pisarzy rosyjskich. Można wysnuć wniosek, że niewiele wiemy o literaturze naszych wschodnich sąsiadów. Agnieszka Korniejenko, powołując się na swoje prywatne i naukowe obserwacje, stwierdza, że bardzo często traktujemy literaturę ukraińską jako wtórną, gorszą od rosyjskiej. A sami Ukraińcy przez lata byli przekonywani, że ich kultura jest jedynie „dopływem do wielkiej rzeki rosyjskiej. Niesłusznie. Jak pisze autorka Ukraińskiego modernizmu”¹: przez długie lata zachodni krytycy ukraińską literaturę niesprawiedliwie sprowadzali do hasła - „literatura sowiecka”, a w szczęśliwszych przypadkach „sowiecka literatura ukraińska”. Pomarańczowa Rewolucja w 2004 roku zwróciła uwagę mediów międzynarodowych nie tylko na politykę, ale przyczyniła się także do wzrostu zainteresowania współczesną literaturą, który daje się zaobserwować w ostatnich latach.

Początków ukraińskiej literatury należy upatrywać w piśmiennictwie staroruskim. Powieść winionych lat, Pateryk Kijowsko-Pieczerski czy Słowo o prawie i łasce Iłariona, to średniowieczne zabytki piśmiennicze, będące skarbnicą wiedzy na temat historii, obyczajowości i religii Rusi Kijowskiej. Folklor ruski i związane z nim pieśni - wiesnianki, szczecłriwki, dumy kozackie, pieśni czumackie były zjawiskiem unikalnym i wciąż stanowią źródło inspiracji dla twórców muzyki i poezji współczesnej². Wspominając o ukraińskiej filozofii nie można pominąć żyjącego w XVIII wieku Hrihorija Skoworody - syna Kozaka, wędrownego filozofa, otoczonego aurą tajemniczości, autora traktatów filozoficznych

1

1

A. Korniejenko, Ukraiński modernizm, wyd. Universitas, Kraków 1998, s. 56.

2

Ciekawym przykładem jest powieść Dom na wzgórzu Walerija Szewczuka, w którym świat realny współistnieje ze światem wierzeń ludowych.