5515044130

Wykłady z pedagogiki. Wypisy z lektur.

społeczeństw, ruchu tworzenia szkól alternatywnych, przyczyniają się do upowszechnienia idei podmiotowości wychowanków w procesach edukacyjnych, poszanowania ich praw i wolności.

Teorie transmisji kulturowej

Opierają się one na ideologii wyrosłej z wielowiekowych praktyk wychowania pojmowanego jako przekazywanie w iedzy, norm i wartości z pokolenia na pokolenie. Ten zasób kultury bow iem potwierdził swą przydatność dla całych społeczeństw i dla jednostek. W miarę jak jednostka uwewnętrznia ów zasób, przybiera on formę osobistych standardóyy pragmatycznych i moralnych ezloyyieka, Ideologia ta głosi podwalę kultury, bo stanoyvi ona silny instrument integracji spoleczeństyya, pozwala zachoyyać ciągłość tradycji spoleczeństyya, yv zasadniczym stopniu wpływa na tyyorzenie się jego tożsamości. Kultura to siedlisko yyartości zbiorowych i zarazem źródło celów wychowania. W osiąganiu tych celóyy pomagają działania edukacyjne, przy bliżające ów świat kultury , niekiedy nawet wymuszające takie zadumania wychowanków, które, choć niekiedy sprzeczne z ich osobistymi potrzebami czy yyartościami, mają na celu dobro wspólne.

Ale ideologia ta nie jest jednostronnie „transmisyjna" czy „represyjna" yyzględem dziecka, Róyynież teorie indywidualne reprezentujące ten nurt myślenia o wychowaniu, choć akcentują mocno ideę yyolności yyychoyyanka, to yvskazują na jej ograniczenia yyynikające ze społecznego charakteru tyyorzenia kultury; yv końcu kultura jest składnikiem codziennego życia nas yyszystkich. Miarą skuteczności wychowania jest szybkość i głębokość yyrastania w kulturę. Proces ten w przy padku każdego ezloyyieka i grupy przebiegać może różnie, bo zróżnicoyyane są sytuacje i konteksty , ale jego zasadnicze zręby są zayysze takie same: wspólne dla danej kultury wiedza i yyartości. Zawsze też proccsoyyi przyswajania tych yyartości toyyarzyszy kontrola zachoyyań yyychoyvankóyv nakiercmana na kultywowanie kulturoyyej tożsamości. Sposób podejścia do oboyy iązku kontroli wynika z indywidualnych teorii celóyy wychowania, Wyraźnie yyyodrębniają się yv nich kategorie „indywidualnego sukcesu", „umiejętności działania", „pomiaru osiągnięć", uniyyersalne i standardowe instrumenty badania osiągnięć i orzekania o nich.

Teorie progresywne

Teorie te, yyraz z tkwiącą u ich podłoża ideologią progresywistyczną, są związane z tym nurtem myślenia o wychowaniu, który wywodzi się od Johna Deweya i jego pragmatycznego stosunku do działalności yvychoyvayvcy i yyychoyyanka. J. Dewey silnie podkreślał — z jednej strony — konieczność takiego modeloyyania treści i metod wychowania, żeby odpowiadały naturze yyy choyyanka, z drugiej zaś — potrzebę yyproyvadzania go w poszczególne sfery życia społecznego. Działanie yyychoyyanka yv toku aktywnego poznayyania świata („leaming by doing") powinno być zorganizoyyane według zasad użyteczności, stanoyy iącej najyyyższe kryterium yyartości tego poznania. Proces yvychoyvania progresywiści definiują jako przechodzenie przez kolejne etapy, z których każdy następny jest jakościoyyo lepszy od poprzednich. Najlepszą drogą sprzyjającą owemu rozwojowi jest takie organizoyyanie środoyyiska yyychoyyayyczego, które stawia wychowanków w sytuacjach problemoyyych, yyymagających wysiłku praktycznego lub poznawczego, nierzadko w sytuacjach niepewnych czy konfliktowych. Stąd w teoriach indywidualnych, ukształtowanych przez ideologię progresywistyczną, wyraźnie yyyodrębnia się przekonanie o yyażnej roli dynamicznych, dialogoyyych relacji ezloyyieka ze śyyiatem, w toku których następuje jego rozyyój - nwnocześnie poznayyczy i społeczny. Szczególnego znaczenia nabiera tu kwestia odpoyyiedzialności nauczyciela (wychowayycy) za rzetelną diagnozę etapu rozyyojoyyego. na jakim znajduje się uczeń (wychowanek) oraz za zharmonizowanie działania pierwszego możliyyościami indywidualnymi drugiego na danym etapie. Nauczyciel-progresy wista docenia znaczenie samodzielnej pracy ucznia zanwno wtedy, gdy chodzi o struktury poznayycze, jak yyartości moralne i estetyczne. Ani jedne, ani drugie nie są yvszak prostą konsekyyencją yyrodzonego potencjału dziecka, lecz formują się w toku zdobywania dośyyiadczenia. Dlatego dba o to, by ucznioyvskie związki ze śyyiatem były bogate i urozmaicone, by sprzyjały rozyvojoyvi zainteresoyyań, stymuloyyaly do yvciąż noyyych poszukiwań. W ostatecznym rachunku tylko takie związki mają yyartość rozyvojoyvą. Nauczyciele -progresywiści kierują się zasadą yyolności ucznia, stymulując rozyyój jego zasad moralnych. Odrzucają romantyczne „nieingerowanie" w ucznioyyską moralność i relatywizm etyczny na rzecz solidnej wiedzy o zasadach moralnych oraz konfrontowania ich z sytuacjami życioyyymi i pokazywania uczniom dylematów związanych z moralny mi wyborami. (...)

Kryteria poróyynywania yy spólczesnych ideologii wychowania wg LawTence'a Kohlberga i Rochelle Mayer (B.Śliwerski Współczesne teorie i nurty wychowania, str. 33, Ofic.Wyd.IMPULS, Kraków 1998).

4

Egzemplarz bezpłatny, do użytku wewnętrznego