5555241196

130 Robert Tadla

W warunkach izolacji penitencjarnej realizowana jest również działalność kulturalno-oświatowa. Przykładem może być praca twórcza, np.: malarstwo, rzeźbiarstwo, pisarstwo; jak również praca w zespołach muzycznych, literackich i modelarskich; udział w koncertach, dyskusjach, prelekcjach czy też tworzenie małych form kabaretowo-teatralnych.

Resocjalizacja w zakładach karnych obejmuje również aktywizację ruchową skazanych. Są to — w zależności od zainteresowań — ćwiczenia fizyczne prowadzone przez wychowawców, gry zespołowe oraz indywidualne dyscypliny sportowe²¹. Istotne wydaje się więc stworzenie warunków do tego, aby wychowanie w kulturze fizycznej stało się celowym i zaplanowanym procesem zamierzonego działania nastawionego na kształtowanie kierunkowych cech osobowości, zespołu postaw, przekonań i wartości.

Więzienie jest instytucją ingerującą we wszystkie aspekty życia więźnia. Kara pozbawienia wolności — jak sama nazwa wskazuje powoduje, że osoba skazana nie ma wolności zarówno w sensie zewnętrznym, jak i wewnętrznym.

Barierę uniemożliwiającą osiągnięcie wolności „w sensie zewnętrznym stwarza zamknięty charakter zakładu penitencjarnego i wynikający stąd system silnej kontroli. Restrykcje regulaminowe krępują zaś rozwój psychiczny jednostki uwięzionej i niejednokrotnie odbierają jej taką możliwość”²². Istotną bowiem właściwością kary pozbawienia wolności i instytucji ją realizujących jest przymus. Skazany odczuwa go jako narzucone odgórnie działanie ograniczające — wbrew jego woli — fizyczne i psychiczne funkcjonowanie, co często jest skłonny odebrać jako przemoc²⁵.

Wolność stanowi „jedną z podstawowych kategorii aksjologicznych, mających wartość dla każdego człowieka, bowiem wiąże w sobie zarówno elementy materialne, jak i przeżywane stany psychiczne. Wolność w płaszczyźnie psychologicznej może być rozważana, jako proces przeżyć psychicznych, przez które jednostka dąży do poszerzania zakresu duchowej wolności, a więc do pełniejszego rozwoju własnej osobowości”²⁴.

Powstająca wskutek izolacji „suma przykrych doznań i negatywnych bodźców wywołuje w jednostce odbywającej karę pozbawienia wolności cierpienie psychiczne, które może mieć znaczenie pozytywne dla ogólnego rozwoju jednostki, lecz równie dobrze prowadzić do niekorzystnej, z punktu widzenia wewnętrznego rozwoju, dezorganizacji osobowości”²⁵.

W ramach odbywania kary pozbawienia wolności instytucje penitencjarne w znacznym stopniu „uniemożliwiają zaspokajanie fizycznych potrzeb czło-²¹ P. Sczepaniak, Metody oddziaływania ftenitetujarneg), [w:] Melodyka pracy penitencjarnej, Wyd. Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu, Kalisz 1995.

” S Przybylski (red.). Niebanalny wymiar resocjalizacji penitencjarnej. Hemystyczny wymiar egzystencji, Wyd. Akapit, Toruń 2010, s. 12.

²⁵ L. Lerncll, Podstawowe zagadnienia penologi, Warszawa 1977, s. 29.

²¹ L. Lernell, Refleksje o istocie kąty pozbawienia wolności, „Państwo i Prawo” 1969, nr 1.

²⁵ K. Dąbrowski, Trud istnienia. Warszawa 1975, s. 30.