7581047715

Łąkarstwo w Polsce (Grassland Science in Polana), 12, 233-247 © Copyright by Polish Grassland Society, Poznań, 2009 PL ISSN 1506-5162    ISBN 978-83-89250-22-3

Metodyczne i techniczne innowacje w badaniach fitosocj ologicznych

J. Zarzycki

Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Methodological and technical innovation in phytosociological research

Abstract. Wykorzystanie metod numerycznych jest coraz powszechniejsze w badaniach nad roślinnością. Duża liczba zdjęć fitosocjologicznych niezbędna jest dla właściwego scharakteryzowania zbiorowisk roślinności łąkowej i powiązanych z nimi czynników siedliskowych. Gromadzenie i klasyfikowanie takich danych ułatwiają obecnie programy komputerowe. W pracy dokonano ogólnego przeglądu metod statystycznych i wykorzystujących je programów stosowanych do gromadzenia, klasyfikacji i porządkowania zdjęć fitosocjologicznych. Zaprezentowano także na wybranych przykładach możliwości wykorzystania najczęściej stosowanego oprogramowania.

Keywords: classification, numerical analysis, ordination, phytosociology

1. Wstęp

Łąkarstwo jest dyscypliną naukową zajmującą się łąkami i pastwiskami, których głównym celem jest produkcja paszy o wysokich wartościach pokarmowych. Obecnie odbywa się ona głównie na intensywnie użytkowanych powierzchniach o uproszczonym składzie gatunkowym. Zróżnicowanie florystyczne ma jednak wpływ na możliwości produkcyjne użytków zielonych. W ostatnim czasie coraz większą uwagę przywiązuje się do wartości przyrodniczych i krajobrazowych użytków zielonych. Pod tym względem największą rolę odgrywają półnaturalne, trwałe zbiorowiska łąkowe. Badaniami zróżnicowania składu botanicznego i tworzenia się powtarzalnych układów (zespołów) zajmuje się fitosocjologia łąkarska. Wyniki badań fitosocjologicznych są wykorzystywane do oceny produktywności, waloryzacji przyrodniczych i oceny warunków siedliskowych. Służą do opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego, ocen oddziaływania na środowisko czy planów ochrony. W początkowym okresie rozwoju fitosocjologii opracowywanie materiałów opierało się w dużej mierze na intuicji i doświadczeniu (MUCINA, 1997). Cały czas poszukuje się metod obiektywnego i szybkiego sposobu analizy danych. Możliwości takie stwarza zastosowanie analizy numerycznej. Pierwsze próby zastosowania metod matematycznych rozpoczęto już w początkach XX wieku, także w Polsce (Kulczyński, 1928), jednak na większą skalę wprowadzono metody numeryczne do badań fitosocjologicznych w początkach lat 70.