Bruno Schulz ("Sklepy cynamonowe"):
Opowiadania Schulza pełne sąbaśniowej, onirycznej atmosfery - obrazów z
podświadomości i wyobraźni człowieka. To niby opis miasta z dzieciństwa, ale
jakże inny od realistycznych fotografii, wyzwalający mitycznąrzeczywistość,
pełną symboli. Jest tu obraz miasta, mit ojca, motyw dojrzewania, tęsknota za
egzotyką dorosłości, filozoficzne poszukiwanie prawdy o człowieku.
Akcja spełnia tu rolę drugorzędną, prozę Schulza zaliczamy do awangardowych
pomysłów międzywojnia. Jej konstrukcja i interpretacja wymaga technik
psychoanalizy, odczytania symboli i surrealistycznej poetyckiej kreacj i
przestrzeni.

Maria DÄ…browska ("Noce i dnie"):
Dzieje miłości i romansu Zenona Ziembiewicza wyglądająz pozoru na zwykły banał,
oparty o trójkąt: mąż-żona-kochanka, i to w dodatku schemat: panicz uwodzi
służącą z ludu. Niejest tak - ów romans to pretekst do podjęcia:
problematyki społecznej (obraz ziemiaństwa, inteligencji miejskiej, ludu)
problematyki moralnej (pytanie o granicę moralną, której przekroczyć nie wolno,
o ocenę czynów postaci)
problematyki filozo icznej (pytanie: jakimjest człowiek czy takimjak postrzega
siebie, czy takimjak widzÄ…go inni?)
problematyka obyczajowa (konformizm bohatera)
Chwyt kompozycyjny umieszczenia w początku powieści - jej rozwiązania, finału
nieszczęśliwego romansu, pozwala odrzucić czytelniczą ciekawość i skupić się na
analizie kolejnych etapów zdarzeń i przernian w psychice postaci. Jest to zatem
fabuła retrospektywna. Pisarka stosuje też chwyt zderzenia różnych perspektyw
widzenia i oceny tych samych osób i zdarzeń.

Witold Gombrowicz ("Ferdydurke"):
Opowieść o Józiu, któryjako trzydziestoletni mężczyzna zostaje sprowadzony do
ławy szkolnej i od nowa przemierza szkołę, pensję, wieś -jest w istocie
filozoficznąrozprawąo człowieku i kategorii Formy. Józio poszukuje tego, co w
człowieku prawdziwe, rzeczywiste, a nie narzucone przez społeczny schemat.
Znajduje: formę, konwencję, stereotyp. Jest to powieść:
gra - poszukiwanie autentyzmu , · komedia oÅ›mieszajÄ…ca wszelkie wartoÅ›ci
bunt przeciw Formie
satyra na szkoÅ‚Ä™, mieszczaÅ„stwo i ziemiaÅ„stwo · drwina ze Å›wiatajako
rekwizytorni form.
Awangardowa powieść Gombrowicza posiada wiele cech powieści, która
wykrystalizuje siÄ™ po wojnie i otrzyma nazwÄ™ "noveau roman". Jest to m.in.
pierwszoosobowa narracja, która przedstawia świat widziany oczyma bohatera,
poprzez jego poszukiwania i wrażenia. Pełno tu absurdu, scen groteskowych,
paradoksu i postaci karykaturalnych. Pisana specyficznym "gombrowiczowskim"
stylem: przestawienie szyku zdań
neologizmy - pupa, gęba, chwyt podglądania i przedrzeźniania.

Stefan Żeromski ("Przedwiośnie"):
Dzieje Cezarego Baryki, który wychowywał się w Baku i tam jako młody chłopak
był świadkiem rewolucji, potem zaś wrócił do Polski, by tu rozpocząć dorosłe
życie - są pretekstem do poruszenia kilku ważnych tematów:
obraz i siła rewolucj i
dyskusja o koncepcjach naprawy Polski
dylematy dojrzewania i poszukiwania autorytetów przez młodego człowieka
charakterystyka różnych środowisk polskich
Powieść polityczna. Uważana jest za najdojrzalsze dzieło Żeromskiego. Utrzymana
w tradycyjnej konwencji, trzecioosobowej narracji,jest "przeglÄ… dem" kolejnych
scen przestrzeni, które spina biografia bohatera. Żeromski operuje tu
oszczędniejszym stylem, lecz wprowadza symbole: sąnimi np. słynne szklane domy,
o których marzył stary Baryka. Finał powieści wskazuj e na kompozycj ę otwartą
Saga rodzirma - bo sąniądzieje Bogumiła i Barbary Niechciców, oraz ich dzieci
kończy się w momencie wybuchu I wojny światowej (lata 1884-1914). Jak to w
panoramicznym utworze bywa, znajdziemy bogactwo tematów i złożonąproblematykę:
psychologicznÄ… (kontrast postaci, psychika Barbary Niechcicowej)
patriotyczna (motyw powstania, pracy, obraz polskiego domu)
obyczajowa
społeczna .
filozoficzna
Tradycja sagi rodzinnej sięga XIX wieku, jest to też tzw. powieść-rzeka, która
przedstawia losy postaci przez wiele lat, ogarnia wiele środowisk, miejsc,
ukazuje przemiany społeczno-obyczaj owe. Utrzymana w konwencj i realistycznej,
z przezroczystą narracją Kreacja głównych postaci opiera się na kontraście .

Zofta Nałcowska ("Granica"):
Dzieje miłości i romansu Zenona Ziembiewicza wyglądają z pozoru na zwykły
banał, oparty o trójkąt: mąż-żona-kochanka, i to w dodatku schemat: panicz
uwodzi służącą z ludu. Nie jest tak - ów romans to pretekst do podjęcia:
problematyki społecznej (obraz ziemiaństwa, inteligencji miejskiej, ludu)
problematyki moralnej (pytanie o granicę moralną, której przekroczyć nie wolno,
o ocenę czynów postaci)
problematyki filozoficznej (pytanie: jakimjest człowiek - czy takimjak
postrzega siebie, czy takimjak widzÄ…go inni?)
problematyka obyczajowa (konformizm bohatera)
Chwyt kompozycyjny umieszczenia w początku powieści -jej rozwiązania, finału
nieszczęśliwego romansu, pozwala odrzucić czytelniczą ciekawość i skupić się na
analizie kolejnych etapów zdarzeń i przemian w psychice postaci. Jest to zatem
fabuła retrospektywna. Pisarka stosuje też chwyt zderzenia różnych perspektyw
widzenia i oceny tych samych osób i zdarzeń.


[e-mail]