988046928

ANNALEŚ

UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA

VOL. LVII, 19    SECTIO B    2002

Zakład Hydrografii Instytut Nauk o Ziemi UMCS

Tadeusz WILGAT

Polskie parki narodowe w liczbach

Polish national parks in numbers

Ze wszystkich form przestrzennej ochrony przyrody najważniejsza role odgrywają parki narodowe. Wprawdzie surowszy reżim ochrony obowiązuje w rezerwatach ścisłych, ale parki niemal z reguły maja takie rezerwaty w swych granicach, a obejmują znacznie większe powierzchnie, co ma podstawowe znaczenie dla zabezpieczenia środowiska przed niepożądanymi zmianami.

Historia polskich parków narodowych jest dość krótka. W 1932 r. powołano dwa parki - Białowieski i Pieniński, a w 1933 r. Wielkopolski. Po zniszczeniach wojennych akcje tworzenia parków narodowych trzeba było zaczać od nowa. Pierwszym aktem było ponowne powołanie Białowieskiego Parku Narodowego w 1947 r. Przez następne lata liczba parków rosła bardzo nieregularnie. Do 1960 r. powstało ich dziesięć, potem nastąpił zastój i przez następnych 30 lat udało sie doprowadzić do zatwierdzenia tylko pięciu projektów. Dopiero od 1989 r. sytuacja zmieniła się na korzyść, co zaowocowało powstaniem siedmiu następnych parków.

Parków nie tworzono według z góry określonego planu. Status ochronny uzyskiwały najpierw tereny o uznanych od dawna walorach przyrodniczych lub krajobrazowych, a także majace orędowników wśród znanych przyrodników. Istotna rolę odgrywały też opory ze strony czynników administracyjnych i gospodarczych oraz miejscowych władz, zatroskanych o partykularne interesy, a niedoceniających znaczenia ochrony przyrody i możliwości wykorzystania parków do rozwoju regionu.