101058779

połycyd). jak lei i przemyli energetyczny produkujący elektryczność i gez ■(otomany * kuchniach Gdy rolnik amerykański zaczął używać traktorów. zabrakło mu nawozów naturalnych < musiał odwołać się do chem* W cym sensie /silosowanie traktora w rolnetwe muaalo spowodować wielorakie konsekwencje Po pimar. rozwój przemydu chrmemcgo produkującego nawozy Po drugie, rozwój przemyli u motoryzacyjnego produkującego nowe traktory i U odki u ani por tu. stwarzającego cala infrastrukturę mechancrnej obsługi rolnictwa Po trzecie, rozwój przemysłu energetycznego dostarczającego elektryczność I gaz dla gospodarstw oraz paliwa dla funkcjonujących maizyn Po czwarte wraźcie. wydajnoAć rolniciwa w noc la tak dalece, ic wskutek pow<kuama goapodaralw rohnych i usprawniania gospodarki bez ba rodzin amerykaóakich micakają-cych na wsi i zajmujących uę rolnictwem ipadta z 60*. w ubiegłym st uleci u do mniej mi

obecnie Va zwoje szczgłcir czy nleszcz(ieir — paazc Hann - ■ SfśjzoJr’ roóstśda w Indiach nie ma kontaktu z tokom *i>or.v«jwi iys ternem produkcji tywnołci nie dksugo. te czczą krowy air dtairgo. te nie stać uh na traktory

A gdyby nawet było eh Mac na traktory, wówczai na porządku dnennym stanęłoby pyianic. skąd brać kr od ki na moiaryzncyę. przemysł chemiczny i energetyczny, niezbędne dla przeitawicma gospodarki, a co naj ważniej tac — gwałtowny rozwój rolnictwa ■powodowałby upadek małych goipodaratw I — co ta tym idzie konieczność znalezienia mieyac i środków do życia dla prrei/lo ćwierć miliarda wyaicdlonych cMo-pów — to mogłoby nę równać bezprecedensowej katastrofie społeczne] I ykocic ■ prawa energetyki Zbyt gwałtowna reforma rolnictwa spowodowałaby takie utratę źródła energii uzyskiwane] z krowiego nawozu. stanowiącą obecne termiczny równoważnik wykorzystania 2? milionów ton nafty, 35 milionów ton węgla lub 68 milionów ton drewna a gospodaika indyjska nie jest w ■ tanie zapewnić obecnie takich dostaw Dabzą sprawę jesi wartość kaloryczna Żywności Tny czwarte powicrachni ziemi uprawiane jeit w USA ze względu na potrzeby iywma bydła, siąd nuęto jest w tym kraju doi tę pac I unie \* Indiach laka pnemuDi spowodowałaby wzrost cen Żywności i katastrofalne ohmżemc poziomu Życia większości spośoczeóitws. stąd tcZ produkcja roślinna i Żywienie hczmięine M bardziej opłacalne w tym kraju, a w perspektywie całości kultury — jedyne moZliwc. gdy Z mogę zapewni mmi minę ilość Żywności dla wszystkćh Zasada jest uka: wzrost produkcji męsa jest pochodnę wzrostu produkcji roślinnej, zaś przy niedostatku tej otutnicj. jedynym wyjściem jest przeznaczanie jej bezpoiredmo na zaspokojenie potrzeb ludności Być mole w tym tkwi irf tajemnica innego rcbgjjoego .tabu^- wegrtanamzmu, który upowszechnia aę zwłaszcza tam. gdzie w wielkch ikupt&kach łudnośa brak jest środków Żywnościowych

Na konsec jeszcze jedns iprsws Tabu religijne moZc. zdaniem Hamia. ipeloiać rolę ■koodensowanego doświadczenia kultury, reajęccgo wzmagać zdolność adaptacyjną całego ekosystemu Nawicetzajęcc Indie susze sę groźne zsrówno dla ludzi, jak i dla zwierząt Indyjska krowa zebu jcii niezwykłe wytrzymała na tea rodzaj katastrofy ekokogicrnc] Podczas aury I ykukt młmer »iJtent ,ą na pakutę sarZnącus i iprzetkać y imrgo ommiana Cl. którzy Je) ulegają. nawet jrieU przriyją tuszy przypiec z ytowują twój ku. óo gdy nadejdą deszcze nie ófdę mogli zaceni pól !...) W \ da Je nę prawdopodobne te paciacie nłrwyntówmarga zbezczeszczenia wywołane Jfojem krowy tkwi korzeniami a okrutnef sprzeczności miedzy bezpośrednią potrzebą a dbąp terminowymi warunkami przetrwania KtJt krów x jego twiflymi trmboiami l doktrynami chroni rnlnJta przed rot hubami . raeJonałnymT lyHo na krótką metf ( . f 'Eksperci laehorbo — u zup KJB) me rozumują ie rolnik woiohy zjeść twoją krowy mi umrze C z gksdt aie morze I giotŁ JeieU Ją zje*

W tym sensie zakaz uboju krów opatrzony religijnym Ubu moZc być traktowany jako skutek doboru naturalnego, wytworzonego w ramach tysięcy lat adaptacji kultury hinduskiej do śtodowuka Rozumieli to Aogbcy Podrzas dnąiej wopty śwuuowej a Bengału panował straszliwy głód spowodowany mszą I okupacją Birmy przez Japończyków Ubój krów I zwierząi pociągowych osiągnął tak alarmujące mzieamy a. lecie 1944 r . te Brytyjczycy natstrlt użyć wojska, aby zwwrtic luśtoł*' do przeurzegmta praw chroniących krowy”

Przedstawiony powyżej fragment analizy prowadzonej przez Harrisa jcat doskonalę ilustrację jego metody, konsekwentnie realizowanej w pozostałych rozdziałach książki Poazukujęc praktycznego uzasadnienia dla najbardziej nieprawdopodobnych obyczajów i stylów życia, wyrsia on tym samym głębsze, teoretyczne przeświadczenie o adaptacyjnym charakterze poszczególnych zjawisk kultury i kultury jako całości do otoczenia przyrodniczego, a także do otoczenia, którym sę inne kultury Ujmuje on te wszystkie oddziaływania w ramy jednego ekosystemu, stęd tci uzasadnienie określenia jego stanowiska mianem jckokulturalizmu".

Y Kloty Lic dobrobytu

Innym prezentowanym w książce Hamta przykładem analizy ^ekokulturabstyczocj". jest omawiane przez niego zjawisko kultu .cargo* występujące na Nowej Gwinei. Autor rozpoczyna twoje rozważa ma od przed i ta wierna sceny, znanej u nas z głośnego nie gdy i filmu ..Pieski świat — Monde Crmt" Wyobraźmy solne górskie lądowisko [ ..) widać Strzechy htmgarćw. szałas radiowy I latomą kienmkawą z bambusa Sa ziemi iciy iamoku zrobiony i patyków i lik!. Lądowiska obsługuje przez caią doby grupa ndtyleów noszących ozdoby w nosie i narammmJti s wmsz/i W nocy paią ognisko służące jako iwtatśn orientacyjne Oczekują walnego wydarzenia — przybycia samolotów załadowanych konserwom od: etą przenośnymi radseant. zegarkami i momcykiami Samoloty będą pdolowtme przes przodków którzy otyli Dlaczego sig spóźniają' Do szatom rockowego wchodzi mgtczyzna l wydaje mssntkcje przez mikrofon z blaszanej puszki. Wiadomolc< przekazuje się po antenie skonstruowanej ze sznurka l wktorosli. Odrbraieł mnie.* Zrozum nirm odbiór' Od czasu do czasu obserwują onugf pozostaw toną przez odrzutowiec przecinającą niebo, czasami słyną warkot dalekich motorów fł' górze szybują przodkowie' Wypatrują teh. tocz brali w miastach u pocksóla gór również wysyłają uwici PeztsAowłe sę zdezorictuowtmi ląrkąą na niewłaściwym lotnisku¹⁴

Kuli .cargo" nta swoje źródło w najdawniejszych kontaktach Gwmcjczyków z białymi przybyszami Ich przybycie wiązało tę zazwyczaj z obdarowywaniem miejscowych, umożliwiało (ci obserwację innego itylu życia, jskże odmiennego bogatszego od tubylczej wegetacji Prawdopodobnie len kontakt cywilizacyjny zrodził .stres kulturowy" Podłwisdomje poszukiwano dróg dojśaa do pozycji, której zewnętrznym znamionami były używane przez przybyszów przedmioty nadające im specyficzną odmienność i moc. stwarzające wokół nch szczególną aurę Gwnseyczycy doslrzegak całą zewnętrznej przedmiotową stronę przybywąjącego do nch łwiala białych, stąd lei oczekiwanie awansu kulturowego wiązało ■< ściśle i pożądaniem przedmiotów nowej cywilizacji Kcdył wyczekiwano wclkch czóśrn. późnej wypatrywano żagli, następne dymu parowców, samolotów, a teraz oczekują łatających domów, wszystkie zaś miały przywieźć dostawy różnorodnych towarów, których spis odpowiadał każdorazowo pr/cdmioiom widzianym u nowo przybyłych kolonizatorów

Skąd zatem wywodzi się łączenie kuJtu jcargo" z kułem pizodków? Harris próbuje dać wyjaśnene na przykładzie bisioru proroka Yałcgo, o którym później opowiemy, bez na podstawę innych badań antropologicznych można wysnuć następujący, prawdopodobny wniosek dotyczgcy ogólnego tła światopoglądu tubylców Otóż kultury prymityw nc. niezwykle proatc w swojej strukturze i nic znające pisma ani innych irodków trwałego przekazu wiedzy i doświadczenia, a przy tym mało dynamiczne, powelające z dawien dawna ustalone wzory, zachowały zdolności adaptacyjne dzięki puckazowi względne trwale] tradycji obyczajów I wierze* Płynąca l przeszłości wiedza była sprawdzonym i pewnym śród kem gwarantującym skuteczne przetrwane, stąd leż często otoczona była aurą mitów Mity dotyczyły czasu przeszłego, stąd też wyrastała taka hierarchia wartości, w które] wagę zjawiska podkreślano poprzez odnesene do jego długowieczności Jclrłi ktoś chciał wskazać na wielką wartość obyczaju, wierzenia, sposobu dnslama ery przedmiotu, wskazywał na moźkwe odległą tradycję Była to według terminologii Margare* Mend kultura poaifiguratywna. kultura przodków posiadających niegdyś i wytwarzających doskonale wzory postępowania i dorkonalą wiedzę, które] przekaz jest obecne gwarancją pomyślności społeczeństwa*'. Mamy tu do czynienia z koncepcją

■ Ji

%a.i»k

17

^M «v m. s mm

" ku.*™ umd uw. i i iimii rww Smali irr oze pwrwws irsn . 1M< aw wkw

175