1155787747

Część pierwsza — Narodziny opowieści historii, w roli spełnionego projektu genealogicznego. Rama opowieści Mitroanii sięga daleko w przód, przygotowując miejsce kolejnym potomkom. Rodzina jest dla twórcy opowieści rodowej miejscem, które nadaje sens jego słowu, tworzy strukturę, w której może narodzić się „bohater'. „Tożsamość podmiotu jest zapewniona przez tożsamość (integralność) rodziny, a rodzina jest jednością, kiedy podmiot jest jednością”¹.

Rodzina Ragona wyznacza opowieści Mitroanii ciasną przestrzeń, w której ta próbuje zmieścić wielką historię. To pomniejszenie ma zarazem ogromne znaczenie dla jej celów dydaktycznych, pozwala bowiem w rozumny i wyjaśnialny sposób skonfrontować długi dystans historii dynastycznej i krótki — indywidualnego podmiotu. Mitroania dokonuje w ten sposób dzieła o ogromnym znaczeniu dla synów⁷ Ragona, sprawia bowiem, że w monstrualnej historii świata poczują się oni u siebie w domu.

Upychając dzieje w obrębie konwencji domowej opowieści, stara się Mitroania zapanować nad zgiełkiem zbył wiele mówiącej przeszłości oraz, tworząc opowieść o sobie — rzekomej córce i wnuczce królów⁷ Chorezmu, przygotować efektowny dydaktycznie wzorzec, w który m — jak tego oczekuje — rozpoznają się kiedyś jej słuchacze — przyszli cesarze rzymscy:

Cokolwiek napisała swy mi ciążeniami i osiągnięciami i zawodami w księdze dziejów rodu Rago-nidów — wynikało to logicznie — a przy tym nieuchronnie — ze wstępu, na którego treści ukształtowanie się ona wpływu nic miała. (1, 691

Bohaterka nie zna przeszłości, ale opowieści o przeszłości, które zostały jej przekazane lub które usłyszała przypadkiem. Tym, czego doświadcza, jest już obecna w jej pamięci narracja o przeszłości, a właściwie narracje — zróżnicowane i wieloźródłowe. Mitroania w scenach prowadzenia opowieści stara się być narracyjnym mediatorem, bliskim filmowemu montażyście, kiedy ten wtapia wolne, niezhicrarchizowanc zdarzenia w spójną całość. Ów nowy składnik opowieści traci pamięć o całości, która go ufundowała i przechodzi w⁷ jedyne i konieczne miejsce narracji, która go przejmuje. W ten sposób — niezależne od Ragonidów⁷ — wydarzenia walk dynastycznych w⁷ Chorczmii stają się celowym prologiem do ich własnej historii. Mitroania, dzięki swojej opowieści, włącza Ragonidów w nurt wielkiej historii, ale czyni to ostrożnie, w osłonie sagi, która chroni przed rozproszeniem rodziny i jej członków w złożoności powszechnych dziejów. Perswazyjny cel tej historii zmusza ją do dbałości o wyjątkowo klarow ny obraz wydarzeń, bowiem odniesienie jej słów⁷ kryje się ciągle pod sprzecznymi relacjami, pustymi miejscami przeszłości, z którymi często sama autorka nic może sobie poradzić.

Czytelnik powieści uczestniczy w procesie opracowywania niezorganizowanych świadectw⁷ o przodkach Mitroanii. Dzieje się to za pomocą słownika akcji i intrygi oraz skupienia narracji w jednym ogniwie osobowego narratora. Mitroania ujmuje chaotyczny świat konfliktów⁷ władców Chorezmu w kategorie celu, motywu, działania, walki, słowem, w matrycę akcji. Nie do końca się to udaje. Wielogłosowa przeszłość, wniesiona wraz z bohaterką pod dacii Ragona, ma ciągłą tendencję do rozsadzania ciasnej przestrzeni barbarzyńskiego obozu. Dlatego w⁷ swych inimetycznych powtórzeniach przeszłości, Mitroania musi przejść na poziom fabuły, która pozwoli jej skoordynować heterogeniczną przeszłość (ujętą już w⁷ ciągi akcji) ze strukturą rozwojową rodu Ragonidów.

Dzięki zorganizowanej funkcjonalnie narracji przeszłości może bohaterka przystąpić do zagospodarowania przy szłości w ramach celowościowej, wyprzedzającej dzieje fabuły sagi. Taka operacja ma umożliwić bezpieczne wprowadzenie rodu Ragona w świat wielkiej historii.

D. Carroll. The Subject in Question. The Languages OfTheory And The Strategies OfFiction, The lJniversity Of Chicago Press 1982, s. 149.