120137621

60 ARTYKUŁY

3. RAPORT KOMITETU BIBLIOTECZNEGO SENATU UNIWERSYTETU PITTSBURSKIEGO W SPRAWIE PS

Wyniki badań PS poddane zostały analizie weryfikacyjnej przez Komitet Biblioteczny Senatu Uniwersytetu Pittsburskiego (Library Com-mittee of the University Senate of the University of Pittsburgh). Rezultaty badań Komitetu opublikowane zostały w postaci obszernego raportu¹*, którego krótki zarys podajemy poniżej.

3.1. Wykorzystywanie czasopism. Autorzy raportu (w dalszym ciągu nazywać go będziemy skrótowo KB) stwierdzają, że przeprowadzone przez nich obserwacje kontrolne wykazały, iż metody pomiarowe zastosowane w PS nie objęły poważnej liczby przypadków użytkowania czasopism¹⁸.

Studium KB konstatuje również, iż PS posługiwało się w swych szeroko propagowanych raportach sofizmatami niedopuszczalnymi w sprawozdaniach naukowych. I tak np. zarówno wstępne, jak i końcowe sprawozdania PS zawierają sformułowania: „Byliśmy zdumieni rozmiarami niewykorzystania większości czasopism naukowych oraz inżynieryjnych”¹⁷. I w innym miejscu: „Spośród 298 czasopism naukowych, jakie prenumeruje biblioteka wydziału fizyki, nasza próba ujawniła użytkowanie zaledwie 37% (110) tytułów”¹⁸. Dalej: „Najbardziej wymowne dane odnoszą się do czasopism z dziedziny inżynierii, gdzie zaobserwowano użytkowanie jedynie 8,4% całego zbioru, tzn. 58 spośród 687 tytułów”¹⁸. Jednakże tabela zawarta w sprawozdaniu końcowym PS podaje wyraźnie, iż w bibliotece wydziału fizyki wykorzystywanie czasopism w skali rocznej wynosi 95,5%, zaś na wydziale inżynierii 84,0%^S0. Uderzająca różnica w porównaniu z prezentowanymi wcześniej danymi!

KB stwierdza zatem, że — ponieważ wcześniejsze dane nie zostały skorygowane — pozostaje jedynie założyć, iż formułując i szeroko propagując swoje spostrzeżenia, autorzy PS posługiwali się terminem „próba” w znaczeniu .odbiegającym od powszechnie przyjętego, a mianowicie „części większej całości reprezentującej liczbę lub jakość tej całości”.

Bez wątpienia — stwierdza KB — wcześniejsze sformułowania oznaczają po prostu, iż w okresie prowadzenia badań („pobierania próby”), użytkowane było jedynie 8,4% czasopism na wydziale

^M C. Borkowski, M. J. MacLeod: Report on the Kent study of library use. A Unluerstty of Pittsburgh reply. „Library Acąuisitions: Practice and Theory” 1979 Vol. 3 s. 125-151.

^u Warto w tym miejscu zwrócić Alwagę polskiego czytelnika, lż biblioteki amerykańskie funkcjonują na zasadzie wolnego dostępu do książek i czasopism (open--stack). Problemy badawcze związane z pomiarem użytkowania książek i czasopism przedstawiają się zatem inaczej w bibliotekach amerykańskich niż w naukowych bibliotekach europejskich, gdzie cyrkulacja materiałów bibliotecznych, także tych przeznaczonych do wykorzystania na miejscu, odbywa się najczęściej za pośrednictwem bibliotekarza (magazyniera). Natomiast w polskich bibliotekach publicznych jest powszechnie stosowany wolny dodo

¹¹ A. Kent let al.l: A cost-benefit model of some crltlcai library opcrations In tcrms of use of materiale. Progress Beport. Aprll 1.1977, revised Aprll 29, 1977 s. 2.

*• Th. J. Galvin, A. Kent: Use of a unluerslty library collection...

¹¹ Tamie.

*• A. Kent let aLl: Use of Ubrary materlals^. s. 72.