130859238

Własna aktywność jednostki jest zatem bardzo ważnym czynnikiem rozwoju, gdyż umożliwia także kierowanie samorozwojem (mniej lub bardziej świadomie, w sposób mniej lub bardziej wymuszony).

Obserwacja przejawów aktywności danej jednostki stanowi także ważne kryterium oceny jej rozwoju. Może bowiem wskazywać na progres, zastój lub regres.

Zachowania jednostki generowane własną aktywnością mają zasadnicze znaczenie dla skuteczności jego działania i dalszego rozwoju, a związane są z możliwościami posiadanymi przez tę jednostkę oraz jej preferencjami, jak również wpływami środowiska (otoczenia), dostrzeganymi wzorcami osobowymi i stawianymi jej wymaganiami.

Ta koncepcja zostanie przez nas przyjęta jako wiodąca w interpretacji czynników rozwoju człowieka i dogłębniej zanalizowana. Rozpoczniemy zatem od przybliżenia jednego z wewnętrznych determinantów aktywności tj. od analizy możliwości rozwojowych człowieka.

3. Możliwości rozwojowe jednostki

Dla naszych rozważań istotne jest obecnie określenie w jaki sposób proces rozwoju umożliwia jednostce coraz lepsze odzwierciedlenie rzeczywistości i coraz sensowniejsze w niej działanie (W. Szewczuk)?

Z holistycznego punktu widzenia człowiek to jedność bio -psycho -społeczna. Oznacza to, że człowiek funkcjonuje jako całość, ale analizując jego zachowanie (reakcje) możemy jednakże wyróżnić:

-    organizm (somę, bios) podlegający metabolizmowi i presji własnych potrzeb biologicznych, podatny na traumatyczne działanie różnorodnych czynników zewnętrznych,

-    psychikę (psyche), czyli życie wewnętrzne, polegające na: odbiorze bodźców wewnętrznych i zewnętrznych, odczuwaniu ich, ocenie i podejmowaniu decyzji o aktualnym zachowaniu się,

-    socjo (polis), co oznacza, że jako istota społeczna, człowiek podlega wymaganiom i oczekiwaniom społecznym, nabywa takie umiejętności, które pozwalają mu na sprostanie im, zgodnie ze swoimi wewnętrznymi możliwościami i zasobami, podlega jednocześnie wpływom interakcyjnym swego środowiska oraz

-    duchowość (dusza) człowieka, która wiąże się z wyodrębnianiem siebie jako istoty ludzkiej, postrzeganiem sensu własnego życia, religijnością.

Możliwości rozwojowe człowieka są uwarunkowane, jak podkreśla A.