1313878364

19

INŻYNIERIA PRZETWÓRSTWA ŻYWNOŚCI

Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Politechniki Warszawskiej od roku 1985 i dotyczą analizy następczego działania tych nawozów na żyzność gleb.

W celu zbadania przydatności i efektów stosowania tego nawozu w rolnictwie założono dwa doświadczenia łanowe na obszarze 12 ha. Do doświadczeń wytypowano gleby rdzawe właściwe wytworzone z piasków luźnych. Są to gleby słabo urodzajne, o małej przydatności rolniczej, należące do VI klasy bonitacyjnej i kompleksu przydatności rolniczej -żytniego bardzo słabego.

Nawóz organiczno-mineralny występujący pod nazwą Komplet R został wprowadzony do gleb jednorazowo w trzech dawkach - 50, 100 i 200 m³/ha. Nawóz ten zawiera 85% substancji organicznej, którą stanowi węgiel brunatny i torf, 10% wapna oraz w odpowiednich proporcjach wszystkie niezbędne do życia i rozwoju roślin makro- i mikroelementy.

Z pięcioletnich badań wynika, że zastosowany nawóz korzystnie wpłynął zarówno na właściwości gleb, jak też na wielkość uzyskiwanych plonów. Wyniki tych badań zostały częściowo opublikowane w pracach autorki niniejszego artykułu.

WNIOSKI

Uogólniając te wyniki można wyciągnąć następujące wnioski:

•    Nawóz organiczno-mineralny wpłynął na poprawę odczynu gleb. Dawka 200 m³ Kompletu R/ha spowodowała wzrost wartości pH gleb średnio o jedną jednostkę. W glebach tych nastąpił również wyraźny spadek kwasowości potencjalnej-hydrolitycznej i wymiennej. Świadczy to, że kompleks sorpcyjny badanych gleb, który w glebach piaszczystych wysycany jest z reguły jonami glinu i wodoru po zastosowaniu Kompletu R został wysycony jonami zasadowymi.

•    Nawóz organiczno-mineralny zastosowany w dawce 200 m³ Kompletu R/ha w glebach obu doświadczeń spowodował ponad dwukrotny przyrost ogólnej zawartości węgla organicznego. Porównywalny przyrost węgla organicznego uzyskano w Zakładzie Doświadczalnym w Skierniewicach po stosowaniu wysokich dawek obornika (60 ton/ha o rok) przez okres 55 lat. Podkreślić należy, że uzyskany poziom zawartości węgla organicznego po jednorazowym zastosowaniu nawozu praktycznie utrzymywał się przez cały okres badań. Znaczy to, że mineralizacja substancji organicznej wprowadzonej z nawozem następuje bardzo powoli. Jest to szczególnie istotne w przypadku gleb piaszczystych, w których zawartość materii organicznej jest niewielka i zazwyczaj nie przekracza 0,70% węgla organicznego C.

-    Wzrost ogólnej zawartości węgla organicznego wpłynął na poprawę właściwości badanych gleb. Świadczy o tym około 5-krotny wzrost pojemności sorpcyjnej tych gleb oraz ponad 2-krotny wzrost stopnia wysycenia zasadami kompleksu sorpcyjnego. Węgiel brunatny pełni więc rolę naturalnego sorbenta, który w układzie: gleba - rośliny -nawozy może zarówno sorbować składniki nawozów mineralnych, jak też stanowić źródło niektórych składników pokarmowych roślin.

-    Nawóz oganiczno-mineralny wpłynął także na poprawę właściwości fizycznych gleb. W poziomach ornopróchnicznych gleb wzrasta zawartość części spławialnych i koloidalnych. Konsekwencją tych zmian był wzrost porowatości badanych gleb średnio o około 5% i spadek ich pojemności powietrznej o 50%. Znaczy to, że zmieniła się proporcja porów niekapilarnych do porów kapilarnych. Z kierunku zmian wynika, że ilość porów kapilarnych zajętych przez wodę wzrasta w stosunku do ilości porów zajętych przez powietrze, co dowodzi, że zastosowany nawóz wpłynął na poprawę zdolności gleb do zatrzymywania wody. Potwierdza to również dwukrotnie większa wilgotność gleb w chwili pobierania próbek glebowych.

• Szczególnie korzystny wpływ nawozu organiczno-mineralnego odnotowano w okresie wegetacji roślin. Rozwój roślin przebiegał najintensywniej na polach nawożonych dawką 200 m³ Kompletu R/ha. Rośliny uprawiane na tych polach charakteryzowały się intensywnie zielonym kolorem oraz silnie rozwiniętym systemem korzeniowym. Dobra kondycja roślin w okresie ich wzrostu i rozwoju znalazła swoje potwierdzenie w plonach. W ciągu całego okresu doświadczeń najwyższy plon uzyskano z pól nawożonych dawką 200 m³ Kompletu R/ ha. W pierwszym roku był on 6-krotny, w drugim 4-krotny, a w pozostałych latach 2-krotny w porównaniu z plonami z pola kontrolnego (Om³ Kompletu R/ha).

Generalizując należy stwierdzić, że wprowadzony do gleb piaszczystych nawóz organiczno-mineralny wytworzony z węgla brunatnego oprócz trwałej poprawy żyzności gleb, związanej z tym zwyżki plonów, wykazuje również działania ochronne gleb. Wprowadzona substancja organiczna wpływa na poprawę struktury gleby, łagodzi ujemne skutki kwaśnego odczynu i nadmiernego stężenia niektórych składników nawozowych ograniczając równocześnie ich wymywanie. Ma to duże znaczenie, zarówno w kształtowaniu żyzności gleby, jak i w ochronie środowiska.

Walory nawozu organiczno-mineralnego predysponują go do wykorzystania przede wszystkim w rolnictwie, głównie do:

-    trwałego ulepszania gleb piaszczystych przeznaczonych z konieczności do użytkowania rolniczego,

-    wyrównywania zdolności produkcyjnych gleb w obrębie pól płodozmianowych na obszarach o dużej zmienności glebowej,

-    ochrony gleb przed chemiczną degradacją wynikającą z intensywnego nawożenia mineralnego

-    w warzywnictwie jako podłoże oraz w ogrodach działkowych.

Nawóz ten powinien być bezwzględnie zastosowany na glebach:

-    zniszczonych przez przemysł,

-    zdegradowanych chemicznie,

-    pozbawionych warstwy próchniczej,

-    mało aktywnych biologicznie.

INFLUENCE OF OFłGANIC SUBSTANCE IN THE SOIL ON OUALITY OF FOODSTUFFS PART l.

IMPROVEMENT OF SOIL PROPERTIES SUMMARY

Results of field experiments concerning influence of the fertilizer madę of brown coal with addition of a peat on sand soils properties and fertility are given in the paper.

On the basis of the investigations it can be seen that ap-plication of this fertilizer effected in improvement of soil reac-tion in increase of total content of organie carbon (over twice as much) as well as in improvement ofsorptive, physical and water properties of the soils.

Results of studies of fractal contents of the organie matter of the fertilized solis prove its essential and positive influence on properties of the humus.