1468550700

walką o władzę społeczną. Wysoką wartość przypisuje się cechom trudno uchwytnym: estetycznym, stylistycznym i rodowodowym, i to także rodowodom rzeczy, zjawisk i zwierząt¹⁶.

Kopytoff proponując swoją koncepcję badania biografii rzeczy napisał:

„Pracując nad biografią jakiejś rzeczy, można stawiać pytania podobne do tych, jakie stawiamy, pytając o życie ludzi”¹⁷.

Następnie wymienił pytania, które uznał za właściwe do postawienia rzeczom. Są to pytania o wiek, karierę, status, idealny życiorys rzeczy. O wszystko to, co interesuje w pierwszej kolejności antropologów i socjologów, gdy przepytują swoich respondentów. Taka konstatacja powinna - moim zdaniem - zawierać jednak coś więcej, niż pozwolenie na zadawanie pytań o postrzeganie rzeczy przez ludzi, którzy jej używają. Pytając ludzi o ludzi pytamy przede wszystkim o ich wartości, a pytania wymienione przez Kopytoffa są pytaniami za pomocą których naukowcy obiektywizują ludzi oraz ludzkie wspólnoty i w ten sposób je uprzedmiotawiają. Możliwość zadawania tych samych pytań odnośnie ludzi i rzeczy wynika bowiem z reifikującej oraz esencjalizującej mocy naukowych pytań. Ten problem jest w tej pracy dla mnie bardzo istotny, dlatego cały rozdział poświęciłam zagadnieniu naukowości oraz jej zdolności do uprzedmiotawiania poznawanych bytów.

Ewa Domańska zauważa, że pisząc o przedmiotach autorzy stosują dwie techniki opisu: albo je normalizują tzn. personalizują i antropomorfizują, albo traktują jako absolutnie różne od ludzi. Trudno się z nią nie zgodzić, gdy pisze:

„Paradoksalnie jednak upodmiotowione przedmioty dzielą los tych innych, którzy nie mogą wypowiadać się sami (zmarłych, kobiet, dzieci, mniejszości, pokonanych itd.). To ludzie wypowiadają się w ich imieniu - i oczywiście nie może być inaczej - a to znaczy, że dyskurs rzeczy zawsze będzie wmontowany w nasz, ludzki dyskurs, w nasze potrzeby i oczekiwania, i zawsze będzie kierował się określoną pragmatykę czy będzie ona dotyczyła zdobywania wiedzy, budowania tożsamości, relacji społecznych, czy dyskursu żałoby, sprawiedliwości, pamięci, dziedzictwa, mody itd. Zawsze więc

⁶1. Kopytoff, Kulturowa biografia rzeczy - utowarowienie jako proces, tłum. E. Klekot, w: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, M. Kempny, E. Nowicka (red.), Warszawa 2005, s. 263.

¹⁷ Tamże, s. 251.

11