1800320520

16

Sposoby działania umysłu i metody ich badania; Poznan 18-19 kwietnia 2008

Sposoby dzialaoia umysłu i metody ich badaoia

Umysłowa rotacja obiektów semantycznych i asemantycznych umieszczonych w naturalnym kontekście

Piotr Francuz, Maria Oleś, Mikołaj Chumak

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawia II, Wydział Nauk Społecznych

Podstawowe pytanie leżące u podłoża prezentowanych badań brzmi: W jakim zakresie naturalny kontekst towarzyszący ekspozycji obiektów semantycznych i asemantycznych modyfikuje przebieg ich umysłowej rotacji? Pytanie to obejmuje m.in. następujące kwestie: Czy obiekty małe i duże są równie sprawnie rotowane? W jaki sposób morfologia (tekstura) branych pod uwagę obiektów, która wskazuje na materiał, z jakiego są zbudowane, a w konsekwencji ich ciężar, wpływa na szybkość i poprawność ich rotacji? Czy proces umysłowej rotacji przedmiotów semantycznych przebiega w takim samym tempie i jest równie trafny, jak proces rotowania obiektów asemantycznych? Jaką rolę w wykonaniu zadania rotacji umysłowej odgrywa perspektywa (kanoniczna vs. niekanoniczna), z której oglądany jest obiekt w pozycji niezrotowanej? Postawione pytania wskazują na zakres badań, których istotą jest ujawnienie niektórych aspektów przetwarzania wyobrażeń obiektów semantycznych i asemantycznych, umieszczonych w warunkach zbliżonych do naturalnych. W prezentowanych eksperymentach wzięto pod uwagę następujące zmienne niezależne, definiujące własności strukturalne i morfologiczne obiektów będących przedmiotem umysłowej rotacji: (1) semantyczność vs. aseman-tyczność, (2) złożoność vs. prostota, (3) kanoniczność vs. niekanoniczność perspektywy, (4) zróżnicowana morfologia sugerująca różne ciężary eksponowanych obiektów, (5) zróżnicowany kontekst ekspozycji sugerujący różną wielkość obiektów. Zmiennymi zależnymi są: (1) poprawność odpowiedzi na pytanie dotyczące obiektu (w zadaniu „zrotowany vs. zrotowany i w lustrzanym odbiciu”) i (2) czas rotacji. We wszystkich eksperymentach kontrolowano kąt rotacji i lustrzane odbicie eksponowanych obiektów. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono m.in. następujące zależności: zadania polegające na rotowaniu obiektów semantycznych i asemantycznych oraz złożonych i prostych są wykonywane równie szybko i poprawnie. Obiekty eksponowane w perspektywie kanonicznej są rotowane trafniej, ale znacznie wolniej, niż obiekty eksponowane w perspektywie niekanonicznej. Obiekty cięższe (marmurowe) są równie trafnie rotowane w wyobraźni niż obiekty lekkie (drewniane), ale za to znacznie wolniej. Tendencja ta dotyczy przede wszystkim kobiet. Obiekty małe i duże są rotowane równie szybko i trafnie.