1800320521

17

Sposoby działania umysłu i metody ich badania; Poznan 18-19 kwietnia 2008

Sposoby dzialaoia umysłu i metody ich badaoia

Rola prążkowia w integracji informacji w mózgu

Edward Jacek Gorzelańczyk

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Pedagogiki i Psychologii

Funkcje motoryczne, emocjonalne i poznawcze mają swoje wspólne ewolucyjne pochodzenie. Strukturą podkorową, która kontroluje te funkcje jest prążkowie. Połączenia prążkowia i innych jąder podkorowych z korą mózgu tworzą anatomiczne i funkcjonalne pętle. Wyróżnia się przynamniej pięć takich pętli, które mają podstawowe znaczenie dla funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego: ruchowa, okoruchowa (związane z funkcjami motorycznymi) oraz przedczołowa, oczodołowo-czołowa i pętla przedniej części zakrętu obręczy (odpowiedzialne za funkcje emocjonalne i poznawcze). W komórkach kolcowych prążkowia stwierdzono występowanie zjawisk plastycznych takich jak długotrwałe wzmocnienie (Long Term Potentiation — LTP) oraz długotrwałe osłabienie synaptyczne (Long Term Depression — LTD). Analiza zmian funkcji motorycznych, emocjonalnych i poznawczych u osób z uszkodzeniami jąder podkorowych związanych bądź to z przebiegiem chorób neu-rodegeneracyjnych, urazów bądź interwencji chirurgicznych w celach leczniczych jest cenną metodą badania zjawisk psychicznych. Badania osób z chorobą Parkinsona poddanych zabiegom uszkadzającym wzgórze lub gałkę bladą umożliwiają ocenę udziału jąder podkorowych w kontroli funkcji umysłowych. Również badania osób uzależnionych (alkohol, opiaty) ze względu na zmiany stwierdzane w prążkowiu brzusznym i w pętli limbicznej przybliżają nas do zrozumienia sposobów działania umysłu. Zaburzenia funkcjonowania pętli korowo-podkorowych i związane z tym zmiany funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego obserwuje się w wielu zespołach chorobowych takich jak Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi ADHD, schizofrenia, choroba Alzheimera, choroba Huntingtona. Zaburzenia funkcji jąder podkorowych i związane z tym zmiany umysłowe obserwuje się u nosicieli wirusa HIV i w Zespole Nabytego Niedoboru Odporności AIDS.