1941125525

Rozdział I.

Kierunki i główne zasady polityki oświaty w Polsce po 1945 roku oraz szkolnictwo

podstawowe w powiecie Mińsk Mazowiecki.

Rok 1945 w dziejach historii świata zapisał się upragnionym przez ludzkość zakończeniem okrutnej drugiej wojny światowej. Wydarzenie to i powstała sytuacja przyniosły oczekiwany pokój w świecie i zapoczątkowały nowy etap w życiu narodów i państw. Wydarzenia te odegrały b. ważną rolę w polityce międzynarodowej i kształtowaniu warunków polityczno-społecznych, ekonomiczno-gospodarczych i kulturalno-oświatowych na całym świecie, a także w Polsce.

Proces zmian i rekonstrukcji naszego bytu państwowego został oparty na założeniach Manifestu Lipcowego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Program w nim zawarty wynosił sprawy oświaty i szkolnictwa oraz kultury na jedno z czołowych miejsc, precyzując założenia i zasady polityki w tych dziedzinach.

Główną zasadą polityki oświatowej w Polsce od 1945 roku było zapewnienie możliwości ukończenia pełnej szkoły podstawowej ogółowi dzieci w mieście i na wsi. Kształtując zręby nowego systemu oświatowego, zniesiono zasadę klas jednorocznych. Fakty te pozwoliły na dalszą reorganizację szkolnictwa podstawowego, ponieważ organizacja ta była ważnym elementem polityki oświatowej.

Wytyczne organizacji publicznych szkół powszechnych w roku szkolnym 1944/45 określały, jako pierwszy akt po wojnie, zasady na jakich należało tworzyć sieć i organizację tych szkół. Uczniowie po ukończeniu klasy IV lub V szkoły niżej zorganizowanej o 1 lub 2 nauczycielach mieli obowiązek pobierania nauki w pobliskiej szkole pełnej 7-klasowej, jako szkole zbiorczej dla szkół niepełnych. Warunkiem koniecznym do przestrzegania była odległość do szkoły zbiorczej, do której droga dziecka nie mogła przekraczać 4 km. Jeśli była dłuższa, nakładano na miejscowe władze obowiązek dowożenia dzieci. Wspomniane "Wytyczne" są bardzo ważnym dokumentem, otwierającym drogę do przebudowy szkolnictwa w Polsce. Kierownictwo resortu oświaty jako naczelny postulat pracy organizacyjnej w szkole powszechnej stanowiło: "wyrównanie strat i braków spowodowanych warunkami okupacyjnymi oraz złagodzenie skutków wadliwego systemu przedwojennego".¹

W województwie warszawskim dla “wyzwolonych" w 1944 roku 10 powiatów prawobrzeżnych, utworzono delegaturę Kuratorium Okręgu Szkolnego w Mińsku Mazowieckim. Mimo tego sytuacja szkolnictwa podstawowego w powiecie tym była ciężka, obrazuje to tabela nr 1.

Tabela nr 1

Stan organizacyjny szkół podstawowych w powiecie mińskomazowieckim w latach 1944-47.

Lata szkolne	Ogólna ilość szkół	Szkoły o nauczaniu				Liczba dzieci	Liczba jczniów <	'Jiespełnia jących )bowiązku szkolnego	Liczba nauczycieli		Liczba absolwe ntów
		1	2	3	4				Ogółem
1944/45	79	30	16	10	23	15.254	13.837	1.417	274	27	372
1945/46	90	27	22	14	27	15.133	14.122	1.101	325	82	390
1946/47	91	28	22	14	27	15.681	14.834	827	337	85	462
1947/48	95	29	22	14	30	15.958	15.324	634	355	104	1138

Źródło: dane liczbowe z Wydziału Oświaty i Kultury w Mińsku Mazowieckim, opracowanie własne.

250

1997/98

ZESZYT 4

1

M Pęcherski. M Świątek “Organizacja oświaty w Polsce w latach 1917-1969*. Warszawa 1971. PWN. s. 214.