70 Rzecz o ZMS - ani laurka, ani pamflet
Należy podkreślić, iż niezależnie od wspomnianych wyżej uwarunkowań - zazwyczaj krytyczne - oceny programu ferowano na gorąco Warto przytoczyć w tym miejscu jedynie niektóre z nich. Sekretariat TKC ZMS w notatce sporządzonej 26.02.1957 r. dla Komisji d/s Młodzieży Biura Politycznego KC PZPR83 stwierdził, iż organizacja nie posiada sprecyzowanego programu działania, a jego realizację cechuje indolencja84 Wiele słów krytycznych pod adresem praktycznej działalności ZMS skierował na forum Konferencji Warszawskiej Andrzej Garlicki zarzucając organizacji apolityczność, brak zajęcia konkretnego stanowiska wobec rozwiązania Związku Młodzieży Demokratycznej85, wobec sytuacji na Węgrzech itd 86 Troskę o realizację programu ZMS wyrażały organizacje zakładowe. Komitet Zakładowy ZMS przy Grudziądzkich Zakładach Przemysłu Gumowego przesłał na ręce członków plenum TKC list. aby ten w trudnych chwilach - dla uniknięcia przeszkód w realizacji programu - odwoływał się do grup młodzieży w zakładach pracy87 Marian Renke w przemówieniu na forum III Plenum TKC ZMS (19-20.03.1957) nie negując ogromu pracy włożonej przez ogniwa organizacji różnych szczebli w realizację programu, podkreślił jego fragmentaryczność i ogólnikowość, a na tym tle potrzebę jego weryfikacji pod kątem spojrzenia w przyszłość88
Patrząc na realizację programu ZMS. dzisiaj z perspektywy 45 lat. wysiłki organizacji - w świetle ówczesnych uwarunkowań - należy ocenić pozytywnie Trudno również oprzeć się refleksji, iz wiele problemów stawianych przez ZMS jako zadania programowe, wydaje się aktualnych także dla współczesnego pokolenia młodych Polaków
Włodzimierz Janowski: historyk były działacz ruchu młodzieżowego (ZMS SZSP ZSMP). Pracownik Archiwum Akt Nowych w Warszawie Zainteresowania badawcze najnowsza historia polityczna w tym historia polskiego ruchu młodzieżowego 83Komisję Młoaziezowa została utworzona decyzją Biura Politycznego KC PZPR z dnia 5 12 56r Na jej czele stanął Jerzy Morawski, a członkami byli początkowo Władysław Bieńkowski. Stefan Żółkiewski. Roman Zambrowski i Zofia Jaworska AAN. KC PZPR. sygn V/42 s. 206-207
84 Biuletyn Informacyjny TKC ZMS nr 4/57. s. 1 a
85 Związek Młodzieży Demokratycznej powstał 30 11 1956 r na fali zmian popazdziermkowych deklarując się jako organizacja neutralna światopoglądowo opowiadająca się za demokratyzacją systemu społeczno-gospodarczego państwa. 16 01 1957 r władze organizacji podjęły decyzję o rozwiązaniu ZMD
86tbidem. s 1c-6c
87 AAN. TKC ZMS. sygn 11A/I/5. s. 1
80 AAN. TKC ZMS. sygn. 11/11/1 s 30