2251772360

118 ARTYKUŁY

dotychczasowe usługi katalogowe, ale zapewniają nowe możliwości wyszukiwawcze, podnoszą jakość dostępu do zbiorów bibliotecznych. Katalog Online stosunkowo szybko wyparł katalog kartkowy (choć początkowo próbowano utrzymać obie formy równolegle), szybko też wzrastała jego popularność i poprawiała się jego jakość. Obserwować można ewolucję katalogów zautomatyzowanych od pierwszych ubogich systemów z lat siedemdziesiątych — zawierających tylko nazwę autora, tytuł i sygnaturę — do bardziej zaawansowanych (przez niektórych autorów uznanych za katalogi drugiej generacji) — wzbogacających opisy dokumentów o nowe elementy, oferujących wyszukiwanie według słów kluczowych oraz coraz doskonalsze wyszukiwanie rzeczowe. Prace nad doskonaleniem katalogów OPAC prowadzone były w latach osiemdziesiątych oraz dziewięćdziesiątych, przy czym nacisk położony był głównie na uczynienie z nich narzędzi wyszukiwawczych bardziej przyjaznych użytkownikowi, poszerzenie ich zasięgu chronologicznego (retrospektywna konwersja zbiorów), dalsze udoskonalanie wyszukiwania rzeczowego oraz ogólną poprawę jakości, np. większą dokładność opisu, szybkość wyszukiwania, zróżnicowanie formatów wyświetlania itp. W pracach tych wykorzystywano osiągnięcia i doświadczenia w zakresie automatycznego wyszukiwania informacji zdobyte przez komercyjne serwisy informacyjne (tzw. bazy danych online), typu DIALOG lub BRS (Bibliographic Retrieval Services).

W początkach lat siedemdziesiątych nastąpił innego typu przełom w sposobie wykorzystania technologii komputerowych w bibliotekarstwie: OCLC zainicjowała projekt wspólnego katalogowania, w którym jako rezultat umowy pomiędzy pewną liczbą bibliotek stworzono podstawy pod dzielenie się przez nie wynikami swych prac. Umożliwiło to stowarzyszonym bibliotekom szybsze uzupełnianie własnych katalogów online poprzez mechaniczne kopiowanie rekordów w bazie już występujących i włączanie do zbiorów po dodaniu lokalnych elementów opisu (np. sygnatury). Zachęciło to pozostałe biblioteki do włączenia się do tych prac i nie wymagającego dużych nakładów prowadzenia własnych katalogów online. Korzyści i postęp w zakresie katalogów zautomatyzowanych tworzonych w sieci były tak ogromne, iż nie dziwi fakt, że pod koniec lat siedemdziesiątych wiele bibliotek współpracowało z tą lub inną siecią. Stopniowo też zaczęto wykorzystywać komputery w bibliotekach do automatyzacji innych czynności bibliotecznych: gromadzenia, kontroli wpływu czasopism, wypożyczeń itp., tworząc kompleksowe systemy zwane zintegrowanymi systemami bibliotecznymi.

Wspomniana już coraz wyższa jakość katalogów typu OPAC oraz powstanie i rozwój sieci bibliotecznych umożliwiły dokonanie następnego kroku, będącego w pewnym sensie połączeniem tych dwu technologii — zapewnienie dostępu do tych katalogów spoza biblioteki. Umożliwiło to wzajemne wykorzystanie katalogów różnych bibliotek znajdujących się w sieci nie tylko przez bibliotekarzy w celu kopiowania rekordów, ale i przez użytkowników do wyszukiwania.