2251772472

Rys. 12. Rysunek wyjaśniający zasadę automatycznego przyrządu do pionowania okapów (Dachlot). Promień celowy po przejściu przez przyrząd pozostaje pionowy

urządzenia da opracowania profili jest — poza różnymi możliwościami automatyzacji — to, że możemy opracować każdą dowolną trasę, nawet jeżeli przybiera ona formę luku kołowego lub klotoidy (rys. 11).

Wracając do map katastralnych, jeśli zamiast graficznego obliczania powierzchni ma być wykonane obliczenie ze współrzędnych muszą być wpierw ustalone współrzędne narożników. Zamiast żmudnego odczytywania współrzędnych punktów granicznych z liczników autografu, a następnie przeliczania ich na układ państwowy, staje się dzisiaj celowe zastosowanie ich elektrycznej rejestracji. Jak już poprzednio zaznaczyłem najlepiej do .tych celów nadaje się przystawka EK3 posiadająca taśmę lub karty perforowane oraz dalekopis. Przeliczenie współrzędnych na układ państwowy odbywa się przez odpowiednie automaty liczące, które również mogą automatycznie segregować współrzędne potrzebne do obliczenia powierzchni i obliczenia te wykonywać.

Osiągana dzisiaj dokładność przy fotogrametrycznym pomiarze punktów daje się łatwo zilustrować na następującym przykładzie: w Austrii, gdzie wprowadza się systematycznie wykorzystanie fotogrametrii dla pomiarów katastralnych, Urząd Pomiarów przygotował na Międzynarodowy Kongres w Delft referat dotyczący fotogrametrycznego pomiaru gminy katastralnej Graz. Według austriackich doświadczeń należy wykonać: zdjęcia kamerą na klisze RC7a, Aviogon / — 10 cm; wysokość lotu 1200 m; zdjęcia celowane o pokryciu 60°/o dla najlepszego wykorzystania modelu w obrębie jednego arkusza sekcyjnego mapy; zastosować klisze Gevaert Ultraflat. Aviphot z gwarancją płaskości kliszy 2/100 mm.

Gmina katastralna Graz jest w części zabudowana, w części zaś stanowi teren otwarty. Stosowano przy pomiarach fotogrametryczne zagęszczenie punktów. Odległości między punktami wynosiły mniej więcej 300 do 350 m. Osiągnięto dokładność punktów wyznaczanych fotogrametrycznie odpowiadającą w przybliżeniu pomiarom katastralnym w miastach dla terenów I klasy. (W międzyczasie ukazała się publikacja na temat tych prac w „Oster-reichische Zeitschrift fur Vermessungswesen”) ’).

Na podstawie tych doświadczeń można stosować fotogrametrię przy pomiarach przedmieść. Decz tu napotyka się na nową przeszkodę. Przy fotogrametrycznych opracowaniach wielkoskalowych budynki mogą być skartowane tylko na podstawie obrysów dachu, a przeważnie instruk-

Rys. 11. Nowy przyrząd do opracowania profili może oyć używany do różnych tras. Profile podłużne tns łukowych i '<!o^ło<dainvch mogą być równie łatwo opracowane, jak profile do prostej

cje wymagają obrysów fundamentów. Powstaje więc konieczność pionowania okapów i domierzania odległości do fundamentów przy uczytelnieniu zdjęć. Dotychczas brakowało przy fotogrametrycznym opracowaniu budynków odpowiedniego urządzenia do spionowania okapów. Austriacki Urząd Pomiarów zwrócił się do nas, aby zbudować tego rodzaju przyrząd w Heerbrug. Udało się nam ostatecznie skonstruować automatyczny przyrząd do pionowania okapów (Dachlot) (rys. 12), opierający się na ciekawym założeniu. Promień utworzony przez ciecz po przejściu przez pryzmat o odpowiednim współczynniku załamania zajmie zawsze położenie pionowe niezależnie od sposobu trzymania przyrządu w ręku.

Przy pomiarach wielkoskalowych czeka jeszcze na rozwiązanie zagadnienie obniżenia kosztów osnowy geodezyjnej. Zagadnienie aerotriangulacji przy zagęszczaniu punktów w opracowaniach wielkoskalowych zostało już wyżej omówione.

Postawmy sobie jednak pytanie dotyczące aerotriangulacji — w czym tkwi trudność — jeśli chodzi o opracowania zarówno wielkoskalowe, jak i drobnoskalowe?

Jak wiemy w szeregach pojedynczych niekorzystnie przedstawia się prawo przenoszenia błędów. Korzystniej ‘) Hlawaty-Kamenlk, Die Katasterphotogrammetrie In Osterreich beł der Nc*uevermessungs von Boden mu hohen Bodenwert. Oc. Z. f. V. 1958 Heft 2.

wygląda to przy zespole składającym się z kilku szeregów, uzbrojonym w punkty dowiązania po rogach. Ale i tu napotykamy znów na dwie trudności. Pierwsza — to trudność wyboru punktów przejściowych i identyfikacja ich w szeregach sąsiednich. Do tych ważnych prac przygotowawczych skonstruowaliśmy i budujemy przyrząd do przenoszenia punktów (rys. 13). Przyrząd ten pozwala na stereoskopowe wybieranie i nakłuwanie punktów na zdjęciach w szeregach sąsiednich. Drugą trudnością jest wyrównanie współrzędnych płaskich w aerotriangulacji blokowej. Ale i tu przyszłość nie wygląda zbyt czarno. Były mój współpracownik dr Jerie opracował i opatentował w Międzynarodowym Fotogrametrycznym Ośrodku Szkoleniowym w Delft sposób wyrównania blokowego.

Zasada ta daje podobne rozwiązanie jak metoda najmniejszych kwadratów. Praca przabiega na zasadzie i-tera-cji, ale przeważnie już drugie przybliżenie daje zadowalające wyniki. Próby, jakie zostały ostatnio przeprowadzone w Holandii, Austrii i Anglii dały wielce obiecujące wyniki.

Oba te środki pomocnicze, a więc wymieniony przyrząd do przenoszenia punktów i sposób wyrównania metodą Jerie — mogą być również stosowane przy aerotriangulacji analitycznej przeprowadzonej na stereokomparatorze. Odnośnie metod analitycznych trudno jest przepowiadać — niemniej jednak jest w budowie seria precyzyjnych ste-reokomparatorów (rys. 14) o dokładności pomiaru ± 2 mikrony ^Ł). Pozwoli to na uniknięcie wpływu błędów instrumentalnych autografów i oddzielenie ich od błędów zdjęć przy pomiarach. Oczywiście przewiduje się połączenie ste-reokomparatora z przystawką rejestrującą, która rejestruje współrzędne na taśmie perforowanej, gdyż metoda analityczna może być tylko wtedy ekonomiczna, jeśli obliczenia wykonywane będą na automatach liczących.

Rys. 13. Stereoskopowy przyrząd do przenoszenia punktów Wild PUG l służy do nakłuwania identycznych punktów na zdjęciach sąsiednich i seztegnch sąsiecmich przy trianguiacji powierzchniowej

^:) Obecnie są już wybudowane. Przypisek tłumacza.

324