2251774313

28 ALEKSANDER BIRKENMAJER

łącznie na barkach Wydziału Bibljotek w Ministerstwie W. R. i O. P.; ale ten Wydział ma inne zadania, bardzo obszerne, a personel bardzo szczupły — tak, że sprawowanie funkcyj «tymczasowej dyrekcji» Bibljoteki Narodowej jest dla niego z pewnością ciężarem niemałym, zwłaszcza teraz, gdy agendy tej Bibljoteki (choćby istniejącej tylko in potentia) coraz bardziej się rozszerzają. Położenie i w tym względzie jest więc anormalne i może dawać powód do krytyki, tembardziej, że chodzi o kwoty stosunkowo bardzo poważne (150 tysięcy zł. rocznie). Stąd wyłania się życzenie, żeby inny jakiś organ, czy indywidualny czy zbiorowy, był specjalnie odpowiedzialny za dysponowanie temi pieniądzmi oraz za planowość zakupów czynionych dla Bibljoteki Narodowej.

II.

Przechodzę obecnie do sprawy programu pracy tej Bibljoteki, zwłaszcza na lata najbliższe. Temat ten był swojego czasu poddany dyskusji najpierw przez Dyr. Kuntzego w znanym jego artykule p. t. Potrzeby polskich bibljotek naukowych {Nauka Polska, II, 1919, str. 503—542), str. 534—539; ale punktem wyjścia była wtedy myśl, dziś nieaktualna, żeby rolę polskiej «bi-bljoteki narodowej» objęła Bibljoteka Jagiellońska w Krakowie. Inaczej rzecz stawiał Dyr. Bernacki w swoim memorjale W sprawie Bibljoteki Narodowej w Warszawie (Exlibris, III, 1920, str. 82—84). Od czasu tych głosów upłynęło parę lat, które stworzyły już pewne fakty dokonane, wskazały, jakie plany i nadzieje dadzą się istotnie urzeczywistnić, a od jakich potrzeba — choćby z żalem — odstąpić. Należy więc dzisiaj temat ten rozważyć na nowo, uwzględniając także ostatnią, wspomnianą już wymianę zdań na łamach Silva Rerum.

1. Najbliższem i niepodlegającem dyskusji zadaniem Bibljoteki Narodowej musi być gromadzenie całej bieżącej produkcji wydawniczej polskiej, t. j. wszystkich druków ukazujących się na terytorjum państwa polskiego oraz wszystkich druków polskich i Polski dotyczących, wydawanych współcześnie poza granicami państwa. Do spełnienia tego podstawowego zadania musi Bibljoteka Narodowa przystąpić natychmiast, a należy sobie zdawać jasno sprawę z tego, że jest to zadanie wielkie, wymagające doskonałej organizacji wewnętrznego mechanizmu Bibljo-