244277273

architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, utwory muzyczne, słowno-muzyczne, sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, a także utwory audiowizualne, w tym filmowe. To wyliczenie kategorii utworów ma jedynie charakter przykładowy i w żadnym wypadku nie jest wyczerpujące.

Ochronie prawa autorskiego podlegają, również wszystkie nie wymienione tu kategorie utworów, o ile tylko spełniają warunki określone w przepisach prawa autorskiego. Należy jednak podkreślić, że ochroną prawa autorskiego objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia. Tak więc ochroną nie są objęte odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne⁴².

2.4. Dobra osobiste osób prawnych

Nie stwarza problemów odpowiedz na pytanie kto jest osobą fizyczną, gdyż oczywiste jest, że jest nią każdy człowiek. Prawo cywilne określa kiedy człowiek uzyskuje i traci zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych (art. 8 k.c. i nast.). Trudności jednak sprawia ogólne sprecyzowanie pojęcia osoby prawnej, która po osobach fizycznych może również nabyć prawa i obowiązki. Istnieje zakres przepisów zawartych w k.c. przybliżających właściwości osób prawnych (art. 33 - 42 k.c.). Ogólną ich tezę stanowi art. 43 k.c., który stwierdza, że przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych, określone w art. 23, 24 k.c., odpowiednio stosowane mogą odnosić się również do ochrony interesów osób prawych.

Należy jednak zwrócić uwagę, że pomiędzy osobami fizycznymi, a osobami prawnymi występują istotne charakterystyczne różnice. Przepisów o ochronie dóbr osobistych człowieka nie da się wprost odnieść do ochrony dóbr osób prawnych, gdyż osoby prawne nie doznają przecież przeżyć psychicznych, nie mają też sfery cielesnej. Nie można więc naruszyć nietykalności cielesnej osoby prawnej, zdrowia, wolności osobistej czy swobody sumienia. Z drugiej jednak strony służą im pewne dobra porównywalne z dobrami osobistymi człowieka (na przykład prawo do nienaruszalności siedziby, analogiczne z prawem do nienaruszalności mieszkania)⁴³. Wynika z tego zatem, iż koncepcja dobra osobistego osoby fizycznej może być pewnym modelem dla ochrony niematerialnych dóbr osób prawnych. Wymaga to jednak pewnych modyfikacji, na co wskazuje zresztą ustawodawca mówiąc o odpowiednim stosowaniu art. 23 i 24 k.c. do osób prawnych. Modyfikacje te, to konieczność znacznie dalej posuniętej w przypadku osób prawnych obiektywizacji ochrony ich dóbr oraz nieco innego określenia poszczególnych dóbr, na przykład ochrona dobrej sławy lub dobrego imienia (a nie czci) czy nazwy lub firmy (a nie nazwiska)⁴⁴.

System prawny przyznając człowiekowi zdolność prawną, jedynie nadaje mu kwalifikacje prawną osoby fizycznej, a nie tworzy jego bytu naturalnego. Natomiast dla społecznego istnienia

⁴²    W. Orzewski: op. cit. s. 184

⁴³    A. Zielińska: Naruszenie i ochrona dóbr osobistych. Szczecin 1999, http://www.vagla.pl/d_o/dol.htm

⁴⁴    A. Szewc, G. Jyż: Ochrona programów komputerowych. Informacji i baz danych, Bytom 2002r. s. 178-180

15