2910489985

194

CZESŁAW KOZIOŁ

Prace badawcze nad czytelnictwem. Ich znaczenie, dorobek i potrzeby. W-wa 1948 (odb. z „Oświaty i Kultury" 1948 z. 9—10). Zestawienie i dość obszerne niekiedy omówienie mniejszych i większych pozycji z okresu międzywojennego i powojennego zajmuje 7 stron druku. Trzeba zauważyć, że ocenia ono nasz dorobek zbyt optymistycznie — ogólnie charakteryzuje go jako „poważne osiągnięcia badawcze", a niektóre drobne i nawet metodologicznie błędne pozycje obdarza zbyt „ciepłą" czy zbyt uprzejmą wzmianką, zacierając w ten sposób realny obraz całości. Bo uwzględniając trudne warunki, w jakich w okresie międzywojennym i bezpośrednio po zniszczeniach wojennych rozwijały się nasze badania nad czytelnictwem, musimy obiektywnie stwierdzić, że dorobek nasz w tej dziedzinie jest bardzo szczupły, zarówno w porównaniu z dorobkiem Związku Radzieckiego i krajów zachodnich, jak też w stosunku do potrzeb wysuwanych przez życie. A trzeba dodać, że w okresie rewolucyjnych zmian, gruntownej przebudowy naszego życia społecznego i kulturalnego, spora część nie tylko przedwojennych pozycji ma już głównie tylko historyczne znaczenie i może służyć jedynie jako przykład stosowania różnych metod badawczych, i to nie zawsze metod godnych naśladowania.

Mówiąc to nie chcę bynajmniej manifestować jakiegoś lekceważącego stosunku do dorobku przeszłości — chcę np. podkreślić wielkie i w dużej mierze aktualne jeszcze walory pracy dra I. J u r -gielewiczowej Upodobania czytelnicze dorosłych, pracy kol. Hryniewiczowej Czytelnictwo w b-kach robotniczych związków zawodowych i innych prac ze szkoły prof. Radlińskiej i seminariów prof. Baleya, które mimo nieaktualnych już dzisiaj niektórych założeń ideologicznych i wniosków końcowych stanowią ważny etap w rozwoju naszych badań nad czytelnictwem, etap, do którego nawiązujemy w dalszej fazie rozwoju. Ale trzeba stwierdzić, że badacz czy działacz przystępujący dziś do rozpatrywania problemów czytelnictwa staje wobec bardzo trudnego zadania, gdyż literatura naukowa polska jest w tym zakresie nieliczna i na ogół mało przydatna w rozwiązywaniu nowych zadań i nowych problemów, a literatura radziecka jest trudno dostępna.

Mówiąc o badaniach przedwojennych i chcąc uwidocznić jaskrawo kierunek zmian, jaki przybrała przebudowa naszego życia kultu-