2918586974

69

FOTOGRAFICZNE GATUNKI DZIENNIKARSKIE...

nozostać niezbędnym kryterium w każdej pracy. Nadaje on jedynie tym elementom ograniczenie i kierunek. W ten sposób kompozycja zyskuje podkreślenie, ostrość linii, zogniskowanie, przefiltrowanie, nastrój - wszystkie te składniki, które tworzące «jakość» nierealnej mglistości - mają służyć pewnemu celowi: możliwie jak najbardziej elokwentnemu mówieniu o rzeczach, które mają zostać powiedziane za pomocą języka obrazów. Kwestia nie polega na tym, co zobrazować ani jakim posłużyć się aparatem. Każdy fragment naszego czasu i otoczenia ma żywotne znaczenie i każda działająca kamera będzie stosownym narzędziem. Zadanie wiąże się z tym, aby wiedzieć wystarczająco dużo na temat danej rzeczy, aby odnaleźć znaczenie jej samej, jak również jej relacji do otoczenia, czasu i funkcji, jaką

,•5529

spełnia .

Fotografia dokumentalna oraz dziennikarska nie mogą jednak być kreacją rzeczywistości, ale jej kalką, imitacją a może nawet falsyfikatem, który należy traktować jako przeciwieństwo autentyku³⁰. Rzeczywistość tę widzi odbiorca wprawdzie za pośrednictwem fotografa, który ogranicza pole widzenia odbiorcy do danego kadru, z którego coś wynika (informacja). Dlatego jego przekaz, podobnie jak w utworach literackich, będzie poddany konkretyzacjom, a te zależą od poziomu wyobraźni i wykształcenia odbiorcy. W literaturze słowa mu tę konkretyzację tylko ułatwiają bo słowo w przekazie literackim jest dominantą natomiast w przekazie fotograficznym dominantą jest obraz sugerowany przez nadawcę (fotografa). Istnieją jednak miejsca niedookreślone, które dopełnić musi sam odbiorca. Bogactwo tego dopełnienia jest wprost proporcjonalne do jego doświadczeń i wiedzy o świecie. Fotografia jest sposobem uzyskiwania obrazu na materiałach światłoczułych³¹, rejestrującym na trwale ten obraz, jest wytworem techniki, w którego efekcie powstaje dokument. Gatunek dziennikarski, jakim jest fotografia dziennikarska, to „prawdomówność”, uczciwość, demaskowanie hipokryzji i zwalczanie niewiedzy³² wśród odbiorców, ale też wskazywanie i zatrzymywanie się nad problemami, nad którymi nie należy przechodzić obojętnie (interwencja). Będą ją więc najogólniej charakteryzować:

-    treść czyli temat (co jest przedstawione?) - jej cechą jest obrazowość, ekspresja i wartościowanie obrazu fotograficznego, sytuacja dokumentowana, okres powstawania zdjęć i ich przeznaczenie;

-    forma - stylistyka (środki wyrazu m.in. zbliżenie, półzbliżenie, detal, sfiimato, kolor) i kompozycja obrazu fotograficznego.

Kategorie gatunku mają zawsze charakter filozoficzny, wynikają ze społecznej natury człowieka, pozwalają na realizację określonej funkcji międzyludzkich kontaktów³³, dlatego fotografia dziennikarska jako gatunek

²⁹    Za: S. S i k o r a, dz. cyt., s. 29.

³⁰    Encyklopedia powszechna PWN. Suplement, t. 5, Warszawa 1988, s. 34 i 106.

³¹    J. Rek: Fotografia, [w:] Encyklopedia wiedzy o prasie, s. 83.

³²    Por. S. S o n t a g, dz. cyt., s. 83-84.

³³    S. Żak: Słownik. Kierunki-szkoły-tcrminy literackie. Kielce 1991, s. 182.