antyk i biblia w twórczości herberta


Antyk i Biblia w twórczości Herberta.

ZBIGNIEW HERBERT ur. 29 października 1924 we Lwowie, po eta, dramaturg,
eseista. W czasie wojny uczestnik tajnych kompletów gimnazjalnych i
uniwersyteckich w konspiracyjnym Uniwersytecie Jana Kazimierza, brał udział w
ruchu oporu we lwowskiej AK. Po wojnie mieszkał w Krakowie, Sopocie, Toruniu i
Warszawie. Nie brał udziału w oficjalnym życiu kulturalnym czasów socrealizmu.
Jego zbiory wierszy: Struna światła, Hermes, pies i gwiazda, Studium
przedmiotu, Pan Cogito, Elegia na odejście.

Poezja Zbigniewa Herberta reprezentuje w polskiej liryce współczesnej nurt
neoklasycyzmu. Odnawianiu gatunków klasycznych i starożytnych reguł konstrukcji
poetyckiej towarzyszyła problematyka kulturowych uniwersaliów, poszukiwania w
przeszłości trwałych znaczeń egzystencjalnych i metafizycznych. Tematyka
antyczna w wierszach Herberta stanowi znakomitą płaszczyznę dialogu ze
współczesnością. W swych utworach poeta odwołuje się do mitów, powszechnie
znanych postaci, które zwykle są doskonałym nośnikiem uniwersalnych treści.
Odwoływanie się do antyku przypomina swoistą polemikę, a nawet dyskusję pisarza
z mitami, jak również służy bezpośrednio ukazaniu doświadczeń całej generacji
autora, ludzi, którzy przeżyli wojnę i narodziny ustroju socjalistycznego.

Wiersz " APOLLO I MARSJASZ" to doskonałe odwołanie się Herberta do
uniwersalistycznej treści mitów. Walka dwóch mitycznych bohaterów Marsjasza i
orędownika sztuki Apolla została już z góry przesądzona. W utworze na plan
pierwszy wysuwa się krzyk Marsjasza jako symbol nowej sztuki, sztuki całkowicie
odmiennej od klasycznego, akademickiego, nienaturalnego i pozbawione go uczuć
modelu, który w wierszu prezentuje Apollo. Rodząca się nowa " konkretna sztuka
" powinna emanować uczuciem, realizmem, prawdą i naturalnością. Również Apollo
wstrząśnięty potęgą krzyku Marsjasza zaczyna zauważać jego wielkość i
jednoznaczne zwycięstwo. Sztuka Marsjasza to " łyse góry wątroby, pokarmów
białe wąwozy, szumiące lasy płuc itd. ", czyli wszystko to co oddaje całą jej
naturalność i więź z odbiorcą. Symbolem upadającej sztuki klasycznej jest
słowik, który skamieniały ugina się pod ogromem nowych wartości, przekonań i za
sad. Zbigniew Herbert jako przedstawiciel trendu neoklasycznego nie neguje
klasycznej tradycji, stara się tylko wnieść nowe elementy polegające na
połączeniu sztuki i piękna, piękna i prawdy, czy estetyki i wartości
estetycznych.

" NIKE KTÓRA SĘ WAHA " to kolejne odwołanie do tematyki mitologicznej. Obraz
jaki został ukazany w tym utworze możemy porównać do poezji K.K.Baczyńskiego,
czy utworu S. Żeromskiego " Rozdziobią nas kruki i wrony ". Na plan pierwszy w
wierszu wysuwają się dwa obrazy: bogini zwycięstwa Nike, ukazana jako
zmartwiona kobieta, wahająca się czy pocałować młodzieńca idącego na pewną
śmierć, oraz młody chłopiec i tragedia związana z jego losem. Tło utworu
stanowi ponury, smutny, wręcz katastrofalny pejzaż. Młodzieniec pomimo wielu
niepewności wie, że musi zginąć za ojczyznę, że musi do końca pozostać wierny
określonym wartościom. Staje się on w utworze Herberta swoistym symbolem
pokolenia Kolumbów i Winrychów. Symbolem trwania przy wyznaczonych ideach,
poświęcenia, bohaterstwa i tragizmu młodych pokoleń ludzi, dla których nagrodą
stała się śmierć. Ważne przesłanie utworu stanowią ideały i obrane wartości,
które poprzez ich nadużywanie straciły to co świadczyło o ich istocie i
wartości, nastąpiło ich zdewaluowanie. Herbert nie neguje odwiecznych wartości
patriotycznych, które w imię honoru pociągają na śmierć miliony młodych ludzi,
pragnie jedynie w niezwykle szerokiej wymowie nadać mu charakter pacyfistyczny,
aby zwrócić ukształtowanym w kulturze wieków wartościom moralnym i symbolicznym
ich wielkość i podniosły charakter.

" PRZESŁANIE PANA COGITO " pochodzi z cyklu " PAN COGITO " (1974). Utwór ten
reprezentuje lirykę apelu (wyraźny zwrot do "TY" lirycznego, druga osoba liczby
pojedynczej trybu rozkazującego czasowników), charakteryzuje się podniosłą
tonacją i zasadniczym, poważnym traktowaniem nakazów. Zauważyć również można
stylizację biblijną (dystychy, motywy wędrowca, charakterystyczne słownictwo,
autor nie poprzestaje jednak na odwołaniach do tradycji chrześcijańskiej,
prezentowane nakazy wyrastają z wielości doświadczeń kultury
śródziemnomorskiej, sumeryjskiej, antycznej). Niechrześcijańskimi wartościami
są przyzwolenie na gniew i pogardę, a także dezaprobata dla przebaczenia.
Gilgamesz, Hektor i Roland to bohaterowie , do których dołączy ten, kto
przejdzie przez życie z godnością odważnie dając świadectwo człowieczeństwa,
będzie skromny i wrażliwy gardząc jednocześnie ludźmi małymi. Herbert nie
ogranicza się do ukazania je dynie moralnego dekalogu, wskazuje również na to,
że walka ze światem zła będzie trudna i pozbawiona wielkiej nagrody.
Przytoczone wezwania nie są skierowane do zbiorowości, lecz do jednostki, co
nasunąć może interpretację, iż podmiot liryczny poszukuje choć jednej osoby,
która przyjmie głoszone wyzwania


Wyszukiwarka