BIOS
Leksykon kieszonkowy
Andrzej Pyrchla
HELION
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie
całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiej koi wiek postaci
jest zabronione. Wykonywanie kopii metodÄ… kserograficznÄ…,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym,
magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich
niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami
firmowymi bÄ…dz
towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorąjednak
żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane
z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich.
Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej
odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania
informacji zawartych w książce.
Redakcja: Krzysztof Zemanek
Wydawnictwo HELION
ul. Chopina 6, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://helion.pl/user/opinie7bioslk
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 83-7361-221-1
Copyright © Helion 2003
Printed in Poland.
Druk: Zakład Poligraficzny W. Wiliński, Gliwice, ul. Chopina 6, tel./fax [phone]
Spis treści
Wstęp , 5
Rozdział 1. BIOS  zarys ogólny 7
Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u 9
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 11
Układ menu BIOS-u 11
Opcje menu Standard CMOS Features 11
Opcje menu Advanced BIOS Features 16
Opcje menu Advanced Chipset Features 27
Opcje menu Integrated Peripherals 37
Opcje menu Power Management Setup 49
Opcje menu CPU Setup/Frequency Voltage Control
lub Ratio/Vottage Control 56
Opcje menu PnP/PCI Configuration setup 60
Opcje menu PC Health Status 64
Predefiniowane ustawienia BIOS-u 68
Ustawienia hasła 70
Zapis końcowych ustawień 71
Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 72
Identyfikacja płyty głównej .72
v
Identyfikacja BIOS-u 76
Programowanie układu flashrom 78
Rozdział 5. Awaria BIOS-u 81
Naprawa w przypadku aktywnego obszaru BootBlock 82
Gdy widać jedynie czarny ekran monitora 84
Gdy także BootBlock jest uszkodzony 84
Gdy układ flashrom jest wlutowany w płytę 86
Gdy układ umieszczony jest w podstawce
i zawiodły wszystkie możliwości jego reanimacji 87
Spis treści
Rozdział 6. Przydatne linki do stron poświęconych
zagadnieniom zwiÄ…zanym z BIOS-em 88
Producenci BIOS-ów 88
Strony przydatne w trakcie poszukiwania uaktualnień
i identyfikacji BIOS-ów 88
Strony producentów płyt głównych 88
Zakończenie 90
Skorowidz 91
BIOS. leksykon kieszonkowy
BIOS
Leksykon kieszonkowy
Wstęp
Celem tego leksykonu jest wyszczególnienie oraz opisanie moż-
liwie jak największej liczby dostępnych opcji w BlOS-ie dzisiej-
szych płyt głównych. Zdaję sobie sprawę z tego, że czytając ten
leksykon, możesz nie znalez
ć interesującej Cię opcji i jej opisu.
Wynika to z tego, że na rynku w bardzo szybkim czasie przy-
bywa nowych płyt głównych i  co za tym idzie  także no-
wych rozwiązań wprowadzanych przez producentów w pro-
gramie SETUP zawartym w BlOS-ie komputera. Przedstawiony
w tej książce opis funkcji został podzielony zgodnie z klasyfika-
cją na menu i podmenu występujące najczęściej w nowoczesnych
BlOS-ach płyt głównych.
Oczywiście, jest wielu producentów BIOS-u, np. Award, Ami, P/io-
enix oraz kilku innych; produkty tych innych niż wymienione tu
z nazwy firm jednak praktycznie nie sÄ… spotykane na naszym
rynku komputerowym, dlatego też nie będą tu omawiane. Skon-
centrowałem się natomiast na omówieniu tych BIOS-ów, które
pochodzą od wspomnianych wyżej trzech głównych ich wytwór-
ców. Zdecydowałem się jednak nie stosować tu podziału na BlOS-y
konkretnych producentów, ponieważ z uwagi na częste zazębia-
nie siÄ™ w nich tych samych opcji do prezentowanego tu opisu
mógłby wkraść się niepotrzebny i niczym nie uzasadniony nieład.
Z tego jednak względu może się zdarzyć, że w swoim BlOS-ie
nie znajdziesz którejś z omawianych przeze mnie funkcji; ich
brak będzie wynikał z tego, że akurat Twoja płyta główna może
Wstęp
ich nie obsługiwać. Starałem się opisać maksymalną liczbę opqi,
jakie można napotkać. Warto tu dodać, że uwzględniłem naj-
nowsze konstrukcje płyt głównych dostępnych na rynku w czasie,
kiedy pisałem tę książkę; wśród nich wymienić można płyty zbu-
dowane z wykorzystaniem chipsetów firm VIA {KT333, KT400),
SIS, NFORCE2, INTEL 845PE, INTEL 7205  a więc wszystkich
najbardziej popularnych obecnie chipsetów montowanych na pły-
tach oferowanych na naszym rynku.
BIOS. Leksykon kieszonkowy
Rozdział 1. BIOS  zarys ogólny
Słowo BIOS jest skrótem od angielskiej nazwy Basic Input-Output
System (podstawowy system wejścia-wyjśda). BIOS jest pierwszym
oprogramowaniem, które jest uruchamiane w trakcie włączenia
komputera. Odpowiada przede wszystkim za pracÄ™ wszystkich
podstawowych urządzeń; oprócz tego spełnia kilka innych funkcji.
Oprogramowanie to nie jest zapisane na dysku twardym czy pły-
cie CD, lecz jest umieszczone na płycie głównej, w układzie
pamięci stałej.
Pamięć stałą w postaci flashrom można przeprogramowywać,
np. w celu załadowania nowej wersji BIOS-u, gdy starsza nie jest
w stanie poprawnie rozpoznać i zidentyfikować, a co za tym
idzie także poprawnie obsłużyć np. nowego, większego dysku
twardego lub nowego typu procesora. W nowych konstrukcjach
płyt głównych producenci umieszczają drugą pamięć flashrom,
której zadaniem jest przepisanie do podstawowego układu pra-
widłowej zawartości, umieszczonej właśnie w zapasowym ukła-
dzie flashrom, w przypadku nieudanej aktualizacji BIOS-u lub jego
utraty bÄ…dz
zniszczenia w wyniku ataku wirusa. Takie rozwiÄ…-
zanie z dwoma układami pamięci stałej nazywane jest mecha-
nizmem DualBios.
Konfiguracja BIOS-u jest możliwa za pomocą specjalnego, pseu-
dograficznego interfejsu, popularnie zwanego SETUP-em. Wersja
i rodzaj BIOS-u zależą w dużym stopniu od konkretnej płyty głów-
nej, pod kątem której jest on optymalizowany.
Poprawne ustawienia opcji zawartych w BlOS-ie mają szczególne
znaczenie dla stabilnej i wydajnej pracy komputera i wszystkich
jego podzespołów. Jak już wspomniano, obecnie na rynku kom-
puterów możemy spotkać BlOS-y następujących producentów:
Rozdział 1. BIOS  zarys ogólny
" Award,
" Ami,
" Phoenix.
Oczywiście, większość opcji udostępnianych w BlOS-ach tych
firm będzie się pokrywała, chociaż mogą się w nich nieco ina-
czej nazywać lub znajdować w innych miejscach; jednak ich
znaczenie będzie identyczne. W następnych podrozdziałach opi-
sałem wszystkie najważniejsze opcje mające istotny wpływ na
szybkość, poprawność i stabilność pracy komputera. Starałem się
nie skupiać na jednym rodzaju BIOS-u, dzięki czemu bez więk-
szych problemów powinieneś sobie poradzić z każdą wersją tego
ważnego oprogramowania.
W chwili, kiedy książka ta trafi do Twoich rąk, na rynku znaj-
dzie się już zapewne wiele nowych płyt głównych, z nowymi
możliwościami i z nowymi funkcjami zaszytymi w BlOS-ie.
BIOS. Leksykon kieszonkowy
Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u
Jeżeli chcesz zajad się zmianą ustawień BIOS-u, musisz dostać się
do specjalnego menu. W zależności od producenta sprzętu, wej-
ście do menu BIOS-u może się odbywać na różne sposoby, jednak
zasada postępowania jest zawsze taka sama. Podczas uruchamia-
nia komputera, mniej więcej w chwili, gdy następuje testowanie
pamięci operacyjnej  na pewno zwróciłeś uwagę na  licznik"
pracujący w lewym górnym narożniku monitora  należy wcisnąć
i przytrzymać jeden lub kilka klawiszy. Najpopularniejszym klawi-
szem-kluczem, otwierajÄ…cym menu BIOS-u jest Del (rysunek 2.1).
Oczywiście, możesz spotkać się z jeszcze innymi służącymi do
tego klawiszami lub kombinacjami klawiszy, np. Fl, F2 lub Esc.
Rysunek 2.1. Ekran startowy
Zazwyczaj informacje o klawiszu otwierajÄ…cym menu BIOS-u wy-
świetlane są w lewym dolnym narożniku ekranu monitora pod-
czas startu komputera. Jeżeli Twój pecet nie wyświetla odpowied-
niej informacji, musisz sprawdzić w dokumentacji płyty głównej,
w jaki sposób można się dostać do ustawień BIOS-u.
Pamiętaj, że musisz nacisnąć odpowiedni klawisz; dobrze jest
także przytrzymać go przez chwilę, dzięki czemu masz pewność,
że uda Ci się wejść do odpowiedniego panelu kontrolnego. Jeżeli
Rozdział 2. Wejście do menu BIOS-u
nie udało Ci się otworzyć BIOS-u, musisz jeszcze raz uruchomić
komputer i nacisnąć odpowiedni klawisz nieco wcześniej niż po-
przednim razem.
W zdecydowanej większości przypadków po wejściu do ustawień
BIOS-u na ekranie Twojego monitora powinny pojawić się napisy
wyświetlane na niebieskim lub szarym tle (rysunek 2.2).
Rysunek 2.2. Menu główne BIOS-u
Zwróć uwagę na to, że opcje zgrupowane są w dwóch kolum-
nach, natomiast bezpośrednio pod nimi znajduje się opis klawi-
szy, z których będziesz korzystać, a także krótki opis aktualnie
aktywnej pozycji w menu.
Aktywna pozycja w menu BIOS-u zawsze jest podświetlona innym
kolorem, dzięki czemu łatwo jest zlokalizować miejsce, w którym
aktualnie się znajdujemy. Do zmiany aktywnej opcji służą kla-
wisze strzałek  w prawo, w lewo, w górę i w dół. Za pomocą
klawisza Enter możesz wejść głębiej w ustawienia danej sekcji.
Poza opisanymi klawiszami możesz używać klawiszy Enter, Page-
Doitm i PageUp do zmiany wartości poszczególnych opcji. W nie-
których BlOS-ach klawisze służące do poruszania się po menu
mogą być nieco inne, np. +, -, spacja. Najczęściej jest to opisane
w głównym menu programu Setup.
10 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u
PrzedstawiÄ™ teraz opis funkcji oraz ich sugerowane ustawienia,
jak również kilka praktycznych porad związanych z prawidłowym
skonfigurowaniem funkcji BIOS-u.
Układ menu BIOS-u
Standard CMOS Features
Ustawienia podstawowe
Adimnced BIOS Features
Ustawienia zaawansowane
Adimnced Chipset Features
Ustawienia zaawansowane pracy chipsetu płyty głównej
Integrated Peripherals
Konfiguracja urządzeń peryferyjnych
Power Management Setup
Konfiguracja zarzÄ…dzania energiÄ…
CPU SetupfFreauency Voltage Control
Konfiguracja procesora oraz magistrali FSB
PnP/PCI Configuration setup
Konfiguracja mechanizmu PÅ‚ug and Play oraz PCI
Health Status/Hardware Monitor
Opcje dotyczące monitoringu sprzętu
Opcje menu Standard CMOS Features
W tym menu znajdziesz podstawowe ustawienia zwiÄ…zane z datÄ…,
czasem, a także odpowiedzialne za obsługę dysków twardych oraz
stacji dyskietek.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 11
Musisz wiedzieć, że płyta główna, a dokładnie BIOS, wyposażo-
no w zegar, który działa nawet wtedy, gdy wyłączysz komputer.
Dzieje się tak dlatego, że na płycie głównej umieszczono dodat-
kowy akumulator zasilajÄ…cy pracÄ™ BIOS-u i wbudowany zegar.
W celu zmiany wymienionych w tym punkcie parametrów mu-
sisz wejść do menu Standard CMOS Features i za pomocą wspo-
mnianych już klawiszy strzałek oraz PageUp i PageDown zmienić
odpowiednie wartości.
System DatÄ™
Dostępne wartości: Month/Day/Year (Miesiąc/Dzień/Rok)
Umożliwia zmianę daty, najczęściej w formacie:
Month
Miesiąc (liczbowo  od 1 do 12, lub nazwą miesięcy, w za-
leżności od BIOS-u).
Day
Dzień (liczbowo, od 1 do 31).
Year
Rok (liczbowo, zakres zależny od wersji oraz producenta
BIOS-u).
System Time
Dostępne wartości: hh/mm/ss (godziny/minuty/sekundy)
Umożliwia zmianę ustawień czasu.
Niemal każda płyta główna ma domyślnie ustawione automa-
tyczne wykrywanie zainstalowanych dysków twardych. Odpo-
wiednie opq'e znajdujÄ… siÄ™ w menu Standard CMOS Features. Opcje
odpowiedzialne za ustawienia wykrywania dysków twardych
22 BIOS. Leksykon kieszonkowy
znajdują się bezpośrednio pod polami daty i czasu. W tym przy-
padku mamy cztery opcje:
IDE Primary Master
Pierwsze urządzenie przyłączone do pierwszego kanału
kontrolera.
IDE Primary Slave
Drugie urządzenie przyłączone do pierwszego kanału kon-
trolera.
IDE Secondary Master
Pierwsze urządzenie przyłączone do drugiego kanału kon-
trolera.
IDE Secondary Slave
Drugie urządzenie przyłączone do drugiego kanału kon-
trolera.
Z płytą główną zintegrowany jest kontroler, który tworzą dwa ka-
nały: Primary oraz Secondary; na każdym z tych kanałów można
podłączyć dwa urządzenia  Master i Siane. W zależności od tego,
gdzie i w jakim trybie podłączyłeś dysk, w przypadku, gdy chcesz
zmienić pewne ustawienia, musisz wybrać odpowiednią opcję,
a następnie nacisnąć klawisz Enter, by wejść do szczegółowych
ustawień danego urządzenia.
Auto
Najprostszym ustawieniem jest właśnie ten tryb; kiedy jest
on wybrany, zostanie uaktywnione automatyczne wykrywa-
nie wszystkich podłączonych do kontrolera urządzeń, dzięki
czemu nie będzie potrzeby konfigurowania ich w BlOS-ie
i znajomości parametrów ich pracy.
User
Ręczne ustawienie opcji użytkownika dla konkretnych pa-
rametrów dysków twardych; najczęściej prawidłowe dane
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 13
dotyczące ich parametrów podane są na naklejkach znamio-
nowych, umieszczonych na obudowie dysku twardego. Oto
opcje dostępne w przypadku wyboru ustawień ręcznych:
" Type  typ dysku wybierany z 45 predefiniowanych
wpisów.
" Size  przybliżona pojemność dysku, wyliczona na pod-
stawie parametrów sektorów, głowic, cylindrów.
" Cyls  liczba cylindrów.
" Head  liczba głowic.
" Precomp  te parametry sÄ… ignorowane przez nowe kon-
trolery IDE; można zatem ich nie ustawać.
" Landz  numer cylindra, na którym jest parkowana
głowica dysku twardego.
" Sector  liczba sektorów przypadających na jeden cy-
linder.
" ModÄ™  tryb pracy dysku twardego.
" 32 Bit Transfer Modę  on/off; odpowiednio włącza lub
wyłącza 32-bitowy dostęp do dysku. Jeśli to możliwe,
powinieneś włączyć tę opcję. W niektórych przypadkach
przy pracy z systemem WinNT może jednak ona po-
wodować błędy, co w ostateczności może doprowadzić
do utraty danych. SÄ… to jednak przypadki bardzo od-
osobnione.
Pamiętaj, że dla napędów optycznych nie musisz nic ustawiać.
Możesz również w ich przypadku pozostawić wartość Auto.
Bezpośrednio pod ustawieniami dysków twardych znajdują się
dwie opcje odpowiedzialne za ustawienie staqi dyskietek. ZwiÄ…-
zane z nimi pola noszÄ… odpowiednio nazwy Drive A oraz Drive B.
14 BIOS. Leksykon kieszonkowy
" ml
iiiii
Jeżeli posiadasz stację dyskietek, to koniecznie musisz ją usta-
wić w BlOS-ie komputera; w przeciwnym razie stacja będzie
niewidoczna dla systemu. Jak widzisz, możesz mieć podłączone
dwie staq'e dyskietek  pierwsza będzie miała przypisaną literę
A, a druga B.
W niektórych typach BIOS-u można spotkać jeszcze opcję Floppy
3 Modę Support, która jest dla nas raczej nieprzydatna. Umożli-
wia ona poprawne działanie stacji dyskietek 3,5" o pojemności
1,2 MB zamiast standardowej 1,44 MB  opcja ta powinna zostać
wyłączona (Disabled).
Halt On
Dostępne wartości: Ali Errors/No Errors/All, But Keyboard/Ali, But
Diskette
Opcja ta odpowiada za zachowanie siÄ™ komputera podczas jego
startu. Dokładniej mówiąc, chodzi o to, że przy starcie BIOS spraw-
dza, czy do komputera jest podpięty zestaw koniecznych urzą-
dzeń  klawiatura i monitor. Jeżeli nie zostanie wykryta np.
klawiatura, komputer zatrzyma się i na ekranie wyświetli komu-
nikat o błędzie. Gdy komputer ma pełnić funkcję serwera, który
nie musi mieć na stałe podłączonych monitora i klawiatury, mo-
żesz zmienić wartość w polu Halt On, dzięki czemu przy urucha-
mianiu komputera wspomniany błąd nie będzie zgłaszany.
Ali Errors
Zatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-
dego wykrytego błędu.
No Errors
Komputer będzie kontynuował uruchamianie nawet gdy
zostaną wykryte błędy.
Ali, But Keyboard
Zatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-
dego wykrytego błędu poza błędem klawiatury.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u
15
Ali, But Diskette
Zatrzymanie uruchamiania komputera w przypadku każ-
dego wykrytego błędu poza błędem stacji dyskietek FDD.
Pozostałe opcje zgromadzone w opisanej części BIOS-u, mają cha-
rakter informacyjny; możesz się z nich dowiedzieć, ile pamięci
RAM zainstalowano w komputerze.
Base memory
Wydzielone 640 kB z pierwszych 1024 kB.
Other memory
Reszta 384 kB z pierwszych 1024 kB.
Extended Memory
Pamięć rozszerzona; jest to wartość zależna od ilości pamięci
RAM zainstalowanej w komputerze.
Tołnl Memory
Całkowita pojemność pamięci RAM zainstalowanej w kom-
puterze.
Po wprowadzeniu wszystkich zmian możesz wrócić do głównego
okna BIOS-u; wystarczy, że naciśniesz klawisz Esc. Nie obawiaj się,
użycie tego klawisza nie spowoduje powrotu do starych ustawień.
Opcje menu Advanced BIOS Features
W tym menu BIOS-u umieszczono szereg opcji odpowiedzialnych
za dokładne dostrojenie pracy całego komputera.
Opisałem tutaj  z dość dużą dokładnością  wybrane opq'e do-
stępne w tym menu; Ty zaś, w zależności od specyfiki konfigu-
racji Twojego komputera, musisz wybrać odpowiednie wartości
i ustawić je.
36 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Virus warning
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcja ta włącza (lub wyłącza) kontrolę antywirusową bootsektora
dysku twardego  MBR (Master Booł Record). Przed instalacją sys-
temu powinieneś wyłączyć tę opcję (Disabled), gdyż może ona po-
wodować nieprawidłowe działanie komputera. Dokładniej mówiąc,
podczas instalaq'i systemu operacyjnego, np. MS Windows, zapi-
sanie informacji startowych do bootsektora będzie niemożliwe,
bÄ…dz
uzależnione od udzielenia odpowiedzi na pytania wyświe-
tlane w szeregu okien ukazujÄ…cych siÄ™ na ekranie monitora. Opro-
gramowanie antywirusowe wbudowane w BIOS płyty głównej
chroni jedynie przed wirusami dyskowymi, które modyfikują MBR.
Tymczasem współczesne wirusy należą do zupełnie innej generacji.
Nie spotyka się już dzisiaj praktycznie wirusów, które modyfikują
sektory startowe dysku twardego. Obecna  moda wirusowa" idzie
w kierunku zapychania Internetu, a więc zabezpieczenie wbudo-
wane w płytę jest bezużyteczne i znacznie lepiej i bezpieczniej za-
stosować zamiast niego dobre oprogramowanie antywirusowe.
Trend ChipAway Virus
Dostępne wartości: Disabled/Enabled/ChipAway
Opqa ta w działaniu nie różni się od poprzednio omówionej. Jeśli
system operacyjny wymaga sterownika EMM386.EXE (np. japoń-
ska wersja Windows 98SE) i uaktywniona jest ochrona antywiru-
sowa, należy załadować sterownik z parametrem NOEMS (np.
EMM386.EXE NOEMS). Najlepiej jednak postąpić dokładnie jak
w przypadku poprzedniej opcji, po prostu wyłączając tę funkcję.
Y2K Monitor
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 17
W niektórych płytach głównych wciąż można spotkać się z tą
opcją. Obecnie jest ona już nieprzydatna; jej zadaniem było monito-
rowanie ewentualnych błędów zgodności z rokiem 2000. Jeśli Twój
BIOS ją posiada, ustaw dla niej wartość Disabled.
CPU internat cache
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Włącza (lub wyłącza) wewnętrzną pamięć cache LI procesora.
Opcja ta powinna być zawsze włączona. Jeżeli wyłączysz we-
wnętrzną pamięć procesora, spowoduje to zauważalny spadek
jego wydajności i spowolnienie pracy.
External Cache
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Włącza (lub wyłącza) zewnętrzną pamięć cache L2 procesora. Opcja
ta powinna być zawsze włączona; w przypadku wyłączenia jej
nastąpi spowolnienie pracy i spadek wydajności systemu. W star-
szych konstrukcjach komputerów pamięć ta była umieszczona na
płycie głównej, w dzisiejszych zaś jest ona zintegrowana z proce-
sorem, dzięki czemu jest znacznie bardziej wydajna.
CPU L2 Cache ECC Checking
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Za pomocą tych opq'i możesz włączyć (lub wyłączyć) korektę pa-
rzystości dla pamięci podręcznej cache L2 procesora. Jeżeli opcja
ta będzie włączona, to małym kosztem wydajności zyskasz na
stabilności. W przypadku jej wyłączenia natomiast osiągniesz nie-
wielki wzrost wydajności, ale może się to odbyć kosztem możli-
wości wystąpienia niestabilnej pracy komputera. Moim zdaniem
18 BIOS. Leksykon kieszonkowy
lepiej wybrać stabilność niż niewielki wzrost wydajności  pole-
cam zatem wartość Enabled.
Quick Power On Self Test/Quick Boot
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
To kolejna opcja znajdujÄ…ca siÄ™ w BlOS-ie komputera. POST to
wewnętrzny test przeprowadzany przez BIOS jeszcze przed wy-
startowaniem systemu operacyjnego, majÄ…cy na celu wykrycie
ewentualnych błędów na poziomie sprzętowym. Sprawdzane są
między innymi pamięć RAM oraz inne podzespoły; w przypadku
np. z
le działającej karty graficznej lub pamięci RAM i niemoż-
ności wyświetlenia informacji o błędzie na ekranie monitora, wy-
dawana jest seria dz
więków, sygnalizująca rodzaj uszkodzenia.
Włączenie tej opcji spowoduje dokładniejsze, ale dłużej trwające
testowanie modułów pamięci. Wystarczy tylko raz włączyć tę
opcjÄ™ w celu sprawdzenia, czy nie pojawiÄ… siÄ™ informacje o ewen-
tualnym błędzie; jeżeli wszystko jest w porządku, wyłącz ją. Dzięki
temu wcześniej zostaną zakończone procedury testujące, co w efe-
kcie przyczyni się do szybszego rozpoczęcia ładowania systemu
operacyjnego.
Następne opq'e odpowiadają za kolejność przeszukiwania dys-
ków twardych, stacji dyskietek czy też napędów optycznych pod
kątem obecności sektora startowego. W zależności od typu BIOS-u,
sposób ustawienia kolejności urządzeń startowych może się nieco
różnić. Mam nadzieję, że bazując na moim opisie, dasz sobie radę
i poprawnie ustawisz odpowiednie opcje.
SATA/RAID/SCSI Boot Order
Jeśli masz dodatkowy kontroler, np. zintegrowany z płytą głów-
ną (może to być kontroler wykonany w najnowszej technologii
dla dysków SATA  Serial ATA  lub RAID), opcja ta umożliwi
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 19
Ci wybranie, który kontroler będzie miał pierwszeństwo bootowa-
nia systemu (wczytania sektora startowego). Opcje, spośród któ-
rych możesz wybrać, to :
" SCS/  kontroler w postaci karty PCI SCSI,
" RAID  kontroler pracujÄ…cy w trybie RAID,
" SATA  kontroler Serial ATA.
First Boot demce
Pierwszy napęd w kolejce uruchamiania.
Second Boot demce
Drugi napęd w kolejce uruchamiania.
Third Boot derice
Trzeci napęd w kolejce uruchamiania.
Boot other demce
Inne urządzenie służące do uruchomienia systemu opera-
cyjnego, np. kontroler SCSI lub karta sieciowa.
W praktyce wygląda to tak, że komputer podczas startu sprawdza,
czy może uruchomić system operacyjny z urządzenia ustawionego
w pierwszej z wymienionych opcji. Jeżeli pierwsze urządzenie nie
posiada informacji startowych, automatycznie jest sprawdzane
drugie, a póz
niej trzecie. W przypadku gdy żadne z ustawionych
urządzeń nie posiada sektora startowego, na ekranie monitora
pojawi siÄ™ odpowiedni komunikat.
Jeżeli instalujesz system operacyjny na zupełnie nowym i pustym
dysku twardym, musisz jako pierwszy napęd ustawić CD-ROM,
gdyż komputer powinien zostać uruchomiony ze startowej płyty
CD, zawierajÄ…cej wersjÄ™ instalacyjnÄ… systemu operacyjnego.
W dawnych czasach do uruchomienia komputera używano sta-
cji dyskietek i dyskietki startowej, ale dzisiaj ustąpiła ona płycie
CD, chociaż czasem możliwość startu z dyskietki okazuje się
przydatna.
20 BIOS. Leksykon kieszonkowi/
W sytuacji, gdy na swoim dvsku twardym posiadasz juz zain-
stalowany system operacyjny, jako pierwsze urzÄ…dzenie startowe
powinieneś ustawie ten właśnie dvsk. Dzięki temu zaoszczędzisz
sporo czasu, potrzebnego na sprawdzenie, z którego urządzenia
komputer ma się uruchomić.
W większości wers]i BIOS-ów napotkasz następujące możliwości
wyboru urządzeń, z których będziesz mógł uruchomić system
operacyjny:
" FLOPPY  stacja dyskietek,
" LS/ZłP  - napędy LS120 lub ZIP,
" HDD-0  dysk na kontrolerze PIUMARY MASTER,
" HDD^l  dysk na kontrolerze PRIMARY SLAVE,
" HDD-2  dysk na kontrolerze SECONDARY MASTER,
" HDD-3  dysk na kontrolerze SECONDARY SEAVE,
" SCSI  zewnętrzny, w postać; kart PCI, lub zintegrowany
z płytą kontroler SCSI,
" CD-ROM  napęd CD-ROM. CD-RW, DVD-ROM oraz inne
urzÄ…dzenia optyczne,
" LAN  uruchomienie poprzez sieć lokalną,
" USB FDD  w najnowszych konstrukcjach płyt głównych
napęd FDD podłączony do portu USB,
" USB CDROM  w najnowszych konstrukcjach płyt głów-
nych napęd CD-ROM podłączony do portu USB,
" USB HDD  w najnowszych konstrukcjach płyt głównych
dysk twardy podłączony do portu USB,
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u
" USB Drive all  w najnowszych konstrukcjach płyt głów-
nych inne umożliwiające rozruch nośniki podłączone do
portu USB.
HDD S.M.A.R.T Capability
Dostępne wartości: Disabled/'Enabled
S.M.A.R.T (Self Monitoring Analysis And Reporting) włącza lub wy-
Å‚Ä…cza system monitoringu i wczesnego ostrzegania przed ewen-
tualną usterką dysku twardego. Opcja ta jest obsługiwana przez
większość nowych dysków twardych. Warto ją włączyć, ponieważ
jej wyłączenie i tak nie przyniesie wzrostu wydajności. Opcja ta mo-
że być umieszczona w różnych menu BIOS-u, niekoniecznie w Ad-
vanced BIOS Features; jest to uzależnione od producenta BIOS-u.
Fuli Screen Logo Show
Dostępne wartości: Bios/Silent
Opcja ta włącza i wyłącza wyświetlanie pełnoekranowego logo fir-
my, która wyprodukowała płytę główną; dostępne ustawienia to:
" Bios  wyświetla informacje testu POST,
" Silent  wyświetla pełnoekranowe logo; najczęściej naci-
śnięcie klawisza TAB powoduje przejście do podglądu aktu-
alnie wyświetlanych informacji procedury testującej POST.
Hyper Threading Function
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Włącza lub wyłącza w najnowszych konstrukcjach płyt głównych
(przystosowanych pod platformę Intel Pentium 4 HT) obsługę no-
woczesnej technologii, która pozwala procesorowi wykonywać
22 BIOS. Leksykon kieszonkowy
większą liczbę operacji w tym samym czasie i skutecznie podnosi
wydajność komputera. Włącz ją, jeśli posiadasz wspomniany pro-
cesor. Jeśli Twój procesor nie wykorzystuje technologii HT, to
zmiany w tej opcji nie będą dostępne.
MPS Revision
Dostępne wartości: 1.4/1.1.
Opcja dostępna dla platform wieloprocesorowych; umożliwia
zmianę wersji MPS (Multiprocessor Specification). Możliwe ustawie-
nia to 1.4 oraz 1.1. Powinieneś sprawdzić w dokumentacji systemu
operacyjnego, z jaką wersją MPS pracuje Twój system.
Flash Protection
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Włączony/wyłączony. Zabezpiecza flashrom przed nieautoryzo-
wanym zapisem. Jeśli chciałbyś np. uaktualnić wersję BIOS-u, mu-
sisz tę opcję wyłączyć; w innym przypadku warto pozostawić ją
włączoną.
Swap Floppy Drive
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Jeżeli posiadasz podłączone do płyty głównej np. dwie stacje dys-
kietek, opcja ta pozwala na zamianę ich statusu (kolejności) z A
na B oraz z B na A. Szczególnie przydatne było to kiedy korzy-
stano z dwóch formatów dyskietek  stacja dyskietek 3,5 cala
ustawiona była jako A, zaś stacja dyskietek 5,25 cala działała jako
stacja B. W tej chwili opcja ta jest mało przydatna, gdyż nie ma
już w sprzedaży dyskietek 5,25 cala.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 23
Bo ot Up Floppy DÅ„ve
Dostępne wartości: Disabled/'Enabled
Zadaniem tej opcji było wykrycie pojemności włożonego no-
śnika dyskietki. Aktualnie używa się jedynie dyskietek 3,5 cala
o pojemności 1,44 MB, więc spokojnie możesz tę opcję wyłą-
czyć; w ten sposób zaoszczędzisz nieco czasu podczas startu
systemu.
Boot Up Numlock Status
Dostępne wartości: Disabled/ Enabled
Uaktywnia klawiaturÄ™ numerycznÄ… w trakcie startu komputera.
W niektórych płytach głównych po zamknięciu systemu i wyłą-
czeniu komputera może dalej świecie dioda Num Lock na kla-
wiaturze, co przypomina o tym, że prąd nadal dochodzi do
płyty głównej.
Gate A20 Option
Dostępne wartości: Fast/Normal
Opcja ta zmienia sposób adresowania pamięci powyżej 1 024 kB;
przełączenie do trybu Fast przyspieszy pracę komputera i z tego
względu ustaw tę opq'ę w ten właśnie sposób.
Typematic RatÄ™ setting
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Umożliwia zmianę parametrów dla opóz
nień i samopowtarzal-
ności klawiatury. Po włączeniu można przeprowadzić edycję
w opq'ach, które zostaną teraz omówione: Typematic Ratę oraz Type-
matic Delay.
24 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Typematic RatÄ™
Dostępne wartości: 6, 8, 10,12,15, 20, 24, 30
Odpowiada za ustawienie samopowtarzalności klawiatury w przy-
padku przytrzymania klawisza. Standardowe ustawienia to 6 lub 8.
Moim zdaniem wartości domyślne można pozostawić bez zmian.
Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy została włączona Type-
matic RutÄ™ Setting.
Typematic Delay
Dostępne wartości: 250, 500, 750,1000
Określa opóz
nienie w oczekiwaniu na kolejne powtórzenie znaku
w przypadku przytrzymania klawisza na klawiaturze. Wartość tej
opcji nie ma większego znaczenia i standardowo jest ustawiona
na 250 milisekund. Opcja ta jest dostępna tylko wtedy, gdy zo-
stała włączona Typematic Ratę Setting.
Security Option
Dostępne wartości: System, Setup
Ta opcja BIOS-u umożliwia zabezpieczenie hasłem startu kompu-
tera. W zależności od wybranej wartości, masz do dyspozycji dwa
poziomy zabezpieczenia. W przypadku ustawienia wartości Setup
zabezpieczysz hasłem dostęp do BIOS-u komputera. Ustawienie
wartości System będzie wymuszało podanie hasła przy każdym
uruchomieniu  jeżeli nie zostanie podane poprawne hasło, nie
uruchomisz komputera.
Gdy uaktywnisz wspomnianÄ… opcjÄ™ autoryzaqi przy uruchamia-
niu komputera i zapomnisz hasła, jedynym rozwiązaniem będzie
wykasowanie ustawień CMOS za pomocą odpowiedniej zworki
na płycie głównej  sprawdz
w dokumentacji płyty głównej loka-
lizacjÄ™ zworki.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 15
APIC Mode/Interrupt ModÄ™
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Określa sposób przydzielania przerwań (Interrupt Modę). Jeśli opcją
APIC (Advanced Programmable Interrupt Cmtroller) zostanie włączona,
płyta główna będzie dysponowała zwiększoną liczbą przerwań
IRQ. Do dyspozycji będą wtedy 24 przerwania. Jeśli opq'a jest
wyłączona, pozostaje standardowa liczba dostępnych 15-tu prze-
rwań IRQ, Opcja ta może się przydać w systemach wieloprocesoro-
wych. Niestety, po jej włączeniu w systemach Windows XP oraz
Windows 2000 możemy spotkać się z problemami związanymi
z nieprawidłowym przejmowaniem przerwań przez system. Dla-
tego jeśli nie posiadasz np. systemu wieloprocesorowego, to naj-
lepiej wyłącz tę opcję, aby uniknąć ewentualnych problemów ze
stabilnością komputera. Opcja APIC nie jest obsługiwana przez
systemy Win9x.
OS selectfor DRAM> 64MB
Dostępne wartości: Non-OS2/OS2 lub Yes/No (w zależności od
płyty)
Obecnie jest już raczej nieprzydatna, gdyż kierowana jest do użyt-
kowników systemu OS/2. Jeżeli nie używasz tego systemu, to opcja
ta powinna być ustawiona w pozycji Non-OS2. W niektórych wer-
sjach BIOS-u opq'a ta jest opisana jako Boot to OS/2  wtedy do
wyboru będziesz miał wartości Yes/No; ustaw wartość No.
Video Bios Shadow
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
W przypadku korzystania z systemów MS Windows nie musisz
aktywować tej opqi. Jeżeli jednak komputer ma pracować w MS
DOS-ie, to po włączeniu (Enabled), wskutek przepisania zawartości
26 BIOS. Leksykon kieszonkowy
BIOS-u karty graficznej z pamięci ROM do szybszej RAM, od-
czujesz niewielkie przyspieszenie. Ogólnie opcja ta powinna być
wyłączona, gdyż zdarza się, że po jej włączenia mogą wystąpić
problemy ze stabilnością systemu MS Windows. , -,. "
Cmm-CBWFF Shadow
Dostępne wartości: Disabłed/Enabłed
Urrioz
jiwia przepisanie zawartości ROM (bloki po 16 kB) innych
kart niż karty graficzne, np. kontrolerów SCSI. Jest to pozostałość
z systemów MS DOS i najlepiej zostawić dla niej ustawienia stan-
dardowe, a więc wyłączone  Disabied. Włączenie nie przyspieszy
działania systemu, a może wprowadzić niestabilność. W przy-
padku niemal każdej wersji wspomniane opcje występują kilka
razy i różnią się jedynie ustawieniem adresacji. Oto wartości do-
stępne w przykładowym BIOS-ie:
" CCOOO-CFFFF Shadow  wyłącz (DisaMed).
" DO00O-D3FFF Shadow  wyłącz (DisoWerf). \-
" D4000-D7FFF Shadow  wyłącz (DiśaMed).
" EmOO-DBFFF Shadow  wyłącz (Disafcfe
.
Po wprowadzeniu odpowiednich ustawień możesz za pomocą
klawisza Esc wrócić do głównego okna BIOS-u. :
Opcje menu Advanced Chipset Peatures
Kolejne menu widoczne w głównym oknie BIOS-u nosi nazwę
Admnced Chipset Features i odpowiada za ustawienia parametrów
pracy chipsetu płyty głównej.
Musisz jednak pamiętać, że w zależności od rodzaju BIOS-u, a na-
wet wersji płyty głównej, niektóre opcje mogą się różnić nazwą
oraz lokalizacjÄ….
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 27
DRAM Titning by SPD
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcja ta pozwala na wybór między automatycznym wykrywaniem
parametrów osadzonej w gniazdach na płycie głównej pamięci
RAM a ręczną konfiguracją jej parametrów. Najlepiej zostawić tę
opcję włączoną; w większości przypadków dane konfiguracyjne
zostaną poprawnie odczytane z układu na pamięciach i sprzęt
będzie działał stabilnie. Jeżeli jednak chcesz przeprowadzić tzw.
overclocking, wyłącz tę opcję i za pomocą dodatkowych parame-
trów ustaw odpowiednie wartości. Dzięki temu będziesz mógł bar-
dziej podkręcić zegar procesora i zyskać kilka dodatkowych MHz.
Pamiętaj jednak, że zmiana parametrów pracy pamięci w przy-
padku kiepskiej jakości modułów może być przyczyną zawiesza-
nia siÄ™ komputera. Nie ma jasnej i jednoznacznej odpowiedzi,
jak ustawić pamięci podczas podkręcania  musisz do tego dojść
sam, na podstawie testów wydajnościowych całego komputera.
DRAM Cycle Lenght, CAS Latency,
CAS Latency Time
Dostępne wartości: SPD/AUTO lub (zależnie od rodzaju BIOS-u):
2T/2.5T/3T
Opcje te są aktywne w przypadku wyłączenia opisanej wyżej opcji
DRAM Timing by SPD. Umożliwiają one własnoręczne ustawie-
nie opóz
nień dla pamięci. Możliwe ustawienia to 2T, 2.5T, 3T lub
AUTO. Najlepiej zostawić wartości domyślne lub ustawić wartości
zgodne z parametrami posiadanej pamięci. Ustawienie zbyt ma-
łych opóz
nień w przypadku złej jakości pamięci może spowodo-
wać niestabilność całego systemu.
28 BIOS. Leksykon kieszonkowy
DRAM Clock
Dostępne wartości: Auto lub wartości podane w zamieszczonym
poniżej opisie opcji
Umożliwia ustawienie częstotliwości, z jaką będzie pracowała pa-
mięć. Należy ustawić częstotliwość zgodnie z posiadanym rodza-
jem pamięci lub wybrać tryb AUTO. Możliwe ustawienia, w zależ-
ności od posiadanej płyty głównej (a konkretnie jej chipsetu), mogą
wynosić 200, 233, 266 oraz 200 MHz. Innymi słowy, jeżeli posiadasz
pamięć np. PC133, powinieneś ustawić taktowanie na 233 MHz.
W niektórych nowszych płytach głównych, przeznaczonych dla
pamięci DDR, można spotkać w opcjach konfiguracyjnych nieco
inny zapis, np. 200, 266, 333, 400. SÄ… to takie same ustawienie jak
omawiane poprzednio, lecz w tym przypadku producent podał
oznaczenia w formie x2, dopasowując je do właściwości pamięci
DDR (Double Data Rating). Tak więc, jeżeli posiadasz np. pamięć
DDR 266, odpowiednią wartością, jaką winieneś ustawić w BlOS-ie
swojej płyty głównej, będzie 233 MHz lub (w drugim zapisie)
266 MHz. Gdy nie wiesz, jakie parametry ma Twoja pamięć,
możesz oczywiście ustawić tryb AUTO. Musisz pamiętać, że usta-
wienie częstotliwości większej niż nominalna dla danego typu
modułu pamięci RAM może doprowadzić do niestabilnej pracy
komputera lub uniemożliwić mu ponowne wystartowanie. Jeżeli
po wprowadzonych zmianach komputer nie startuje  użyj znanej
Ci już zworki do kasowania CMOS.
Bank Interleave
Dostępne wartości: Disabled/2Bank/4Bank
Dzięki tej opcji możesz ustawić przeplot dla banków pamięci.
Włączenie przeplotu przyspiesza nieco działanie komputera wsku-
tek jednoczesnego odbioru danych z procesora do jednego banku
i równoczesnego wysłania danych z drugiego banku. Po wyłączeniu
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 29
przeplotu może nastąpić nieznaczny spadek wydajności, ponie-
waż system oczekuje na odświeżenie pamięci po odebraniu da-
nych od procesora, a przed ich ponownym wysłaniem. W więk-
szości płyt głównych poza włączeniem i wyłączeniem przeplotu
możesz włączyć jeszcze tryb przeplotu na cztery banki  4bank
interleave. Obecnie jest to jedno z ustawień oferujących najwięk-
sze szybkości, może jednak powodować niestabilność systemu.
Pamiętaj, że jeden moduł pamięci może składać się z kilku ban-
ków. Włącz przeplot dla banków pamięci, a w przypadku, gdy
Twoja płyta posiada możliwość ustawienia przeplotu w czterech
bankach pamięci, skorzystaj z tej możliwości. Jeżeli w czasie pracy
komputer będzie zachowywał się dziwnie, wróć do przeplotu
jedynie w dwóch bankach.
P2C/C2P Concurrency, Peer Concurrency
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcja ta umożliwia jednoczesny dostęp do pamięci zarówno kar-
tom PCI, jak i CPU (procesorowi). Jeżeli np. w trakcie odtwarzania
muzyki przez kartę muzyczną, osadzoną w słocie PCI i równo-
czesnego kopiowania plików na dysk twardy następuje częste
zawieszanie się komputera, włączenie tej opcji może okazać się
pomocne. Wspomniany problem często spotyka się w przypadku
korzystania z kart muzycznych SB LIVE.
Fast R-W Turn Around
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Uaktywnienie tej opcji może nieco poprawić wydajność i stabilność
systemu; jej zadaniem jest ochrona przed zakłóceniami odczytu
ciągłych obszarów pamięci.
BIOS. Leksykon kieszonkowy
System Bios Cacheable
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opqa ta przenosi BIOS komputera z pamięci ROM, która jest pa-
mięcią stosunkowo wolną, do pamięci RAM.
Video RAM Cacheable
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
WÅ‚Ä…czenie tej opcji spowoduje buforowanie pierwszych 64 kB pa-
mięci karty graficznej. W nowoczesnych komputerach, pracują-
cych w środowisku graficznym typu MS Windows, należy tę opcję
wyłączyć. Włączenie może przyspieszyć pracę jedynie w MS DOS.
Pozostawienie wspomnianej opqi włączonej może mieć wpływ
na niestabilność systemu wynikającą z możliwości konfliktu
w momencie próby zapisu przez program danych w obszarze
zajmowanym przez bufor karty graficznej  dlatego proponujÄ™
jej wyłączenie.
AGP Aperture Size
Dostępne wartości: 4/6/16/32/64/128/256
Odpowiada za udostępnianie pamięci operacyjnej dla karty gra-
ficznej AGP na potrzeby teksturowania itp. Można ustawić para-
metry wielkości przydzielonej pamięci; pamięć ta jest przydzielana
z zasobów RAM, bez odejmowania ich od sumy pamięci zain-
stalowanej w komputerze. Gdy zaistnieje taka potrzeba, jest ona
wykorzystywana dynamicznie. Najlepsze parametry można osią-
gnąć w wyniku ustawienia wielkości w zakresie od 64 MB do
128 MB. Pamiętaj, że opcja ta dotyczy jedynie kart AGP. Obecnie
wszystkie nowoczesne karty graficzne AGP korzystajÄ… z tej opcji,
jednak niegdyś można było spotkać takie karty AGP, które nie
potrafiły skorzystać z oferowanych przez nią możliwości.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 32
AGP XX ModÄ™
Dostępne wartości: 1/2/4/8
Służy do zmiany trybu pracy AGP w najnowszych konstrukcjach
do 8 x. Zgodnie ze specyfikacją, im większa wartość, tym większa
przepustowość. Oczywiście, karta musi być zgodna z danym stan-
dardem. DziÅ› normÄ… sÄ… karty pracujÄ…ce w standardzie AGP 4*,
choć na rynku oferowane są już karty pracujące z przepustowo-
ścią 8 x. W sporej liczbie płyt głównych można ustawić również
wartość AUTO.
AGP Driving Control
Dostępne wartości: Auto lub szesnastkowo od 00 do FF
Umożliwia zmianę synchronizaqi sygnału. Opcja powinna zostać
ustawiona w tryb Auto; w innym przypadku, po wprowadzeniu
złych parametrów, można doprowadzić do nieprawidłowej pracy
karty graficznej, co w rezultacie spowoduje efekt tzw. czarnego
ekranu. Jeżeli nie wiesz, jaki zastosować tryb, poszukaj informacji
o nim w dokumentacji karty graficznej, choć rzadko jest ona tam
podawana. Gdy płyta posiada opcję Auto, najlepiej wybierz ten
właśnie tryb pracy.
AGP Driving Value
Dostępne wartości: Auto/Manuał
Opcja ta odpowiada za podanie wartości poziomu siły sygnału;
najlepiej pozostawić dla niej ustawienie standardowe. Ustawienie
wartości Manuał spowoduje uaktywnienie opcji AGP Drining Con-
trol. Jednak gdy masz problemy z kartÄ… graficznÄ…, np. nie zacho-
wuje siÄ™ ona zbyt stabilnie, lub gdy posiadasz nieco przetaktowanÄ…
magistralę (auerdocking), możesz spróbować podnieść poziom sy-
gnału. Pamiętaj  im większa wartość, tym większy poziom
32 BIOS. Leksykon kieszonkowy
sygnału. Musisz jednak uważać, ponieważ podnoszenie poziomu
sygnału może doprowadzić do zniszczenia karty graficznej. Jeżeli
wszystko działa, to najlepiej pozostaw standardowe ustawienie
producenta.
OnChip USB
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Odpowiada za pracę kontrolerów USB na płycie głównej. Jeżeli
masz zamiar korzystać z urządzeń USB, np. skanera, drukarki,
aparatu cyfrowego itp., zostaw włączoną tę opcję  Enabled.
W niektórych wersjach BIOS-u poza samym włączeniem lub wyłą-
czeniem tej opcji będziesz miał również możliwość wyboru liczby
aktywnych portów USB. W takim wypadku przykładowe wartości
mogą przybrać następującą postać: ALL  - wszystkie włączone 
lub 1, 2 oraz 1&2. Jeżeli nie jesteś pewien, ile masz podłączo-
nych śledzi z USB i do jakich portów zostały one podłączone, to po
prostu włącz wszystkie, wybierając opcję ALL. W przypadku
włączenia wszystkich kontrolerów USB, zarezerwują one na swój
użytek jedno lub dwa przerwania  IRQ; nie musisz jednak się
tym przejmować, gdyż są to najmniej  konfliktowe" urządzenia
w całym komputerze.
OnChip USB 2.0
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
USB 2.0 to szybsza wersja portów USB, dostępna w zależności
od producenta płyty głównej. Jeżeli nie posiadasz urządzeń obsłu-
gujących nowy standard, możesz z powodzeniem wyłączyć tę
opcję; zyskujesz w ten sposób do zagospodarowania jedno
z przerwań IRQ, które niewątpliwie byłoby zajęte przez kontroler
USB 2.0, gdyby opcja ta została włączona.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 33
USB 2.0 PORT
Dostępne wartości: Disabled/'Enabled
Możesz tę opcję wyłączyć, jeśli płyta główna, którą posiadasz, nie
ma dodatkowych śledzi z wyprowadzeniem portów USB. Pamię-
taj, że do portu USB 2.0 bez problemu możesz podłączyć starsze
urządzenie, pracujące z USB 1.1. Jeśli jednak producent wypo-
sażył płytę w dodatkowe śledzie z portami USB i będziesz korzy-
stać z urządzeń pracujących w tym właśnie standardzie lub jeśli
masz dużą ilość urządzeń peryferyjnych wykonanych w technolo-
gii USB, pozostaw tę opq'ę włączoną.
USB Keyboard Support
Dostępne wartości: Disabled /'Enabled
Jeżeli posiadasz klawiaturę podłączaną do portu USB, powinie-
neś włączyć tę opcję; umożliwia ona obsługę klawiatury USB np.
z poziomu DOS-u. Niestety, dokonanie zmian w BlOS-ie będzie
w tym przypadku wymagało użycia klawiatury podłączanej do
portu PS/2. Ustaw za jej pomocÄ… omawianÄ… tu opcjÄ™ na Enabled;
dopiero po tym będziesz mógł zamienić klawiaturę na pracującą
w standardzie USB.
CPU to PCI Write Buffer
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Włączenie tej opcji spowoduje, że procesor nie będzie musiał ocze-
kiwać po każdym cyklu zapisu na gotowość szyny PCI do przyj-
mowania następnych danych. Proponuję wybrać ustawienie Ena-
bled (włączony), gdyż podnosi ono wydajność całego zestawu.
34 BIOS. Leksykon kieszonkowy
PCI Dynamie Bursting
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcja ta kontroluje bufor zapisu do szyny PCI. Jej włączenie
spowoduje, że każda transakcja realizowana za pośrednictwem
magistrali PCI trafia od razu do bufora zapisu. Opcja ta powinna
być włączona.
PCI Master 0 WS Write
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Dzięki tej opcji możliwe jest ustawienie cykli oczekiwania (Wait
States) dla PCI; powinna być włączona. Jeżeli jednak masz jakieś
problemy ze stabilnością, np. gdy przeprowadziłeś ouerdocking
(podniosłeś parametry pracy np. FSB, pamięci itp.), możesz spró-
bować wyłączyć ten parametr.
PCI Delay Transaction
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Powinieneś zostawić tę opcję włączoną, w szczególności gdy ko-
rzystasz z kart PCI pracujÄ…cych w standardzie PCI 2.1. Obecnie
większość kart PCI korzysta z tego standardu. Omawiana tu opcja
umożliwia obsługę opóz
nionego przetwarzania transakcji. Innymi
słowy, zawiesza długotrwałą negocjację jednej karty, gdy druga
zażąda krótkotrwałego dostępu do danych. Jeśli zostanie zakoń-
czony transfer, kontynuowany będzie przesył danych dla pierw-
szej karty. Jeśli Twoje karty nie są zgodne z specyfikacją PCI 2.1,
może wystąpić niestabilność systemu.
AGP Master 1 WS Write
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 35
WÅ‚Ä…czenie tej opcji przyspieszy nieco pracÄ™ karty graficznej po-
przez zmniejszenie cykli oczekiwania do 1 (zamiast standardo-
wych 2) przed rozpoczęciem transakq'i zapisu. Jednak gdy masz
problemy, np. z nieprawidłowym wyświetlaniem grafiki (prze-
kłamania lub  dziwne krzaczki"), to wyłącz ją.
AGP Master 1 WS Read
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Do tej opcji stosuje się to wszystko, co powiedziałem w odnie-
sieniu do poprzedniej, a jedyna różnica polega na tym, że tym
razem chodzi nie o zapis, lecz odczyt transakcji. Dla poprawy
wydajności powinieneś włączyć tę opcję, gdy jednak wystąpią
problemy, wyłącz ją.
Memory Pańty/ECC Check
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Jeżeli posiadasz pamięci RAM z kontrolą parzystości, włącz tę
opcję. O to, czy Twoja pamięć RAM posiada funkcję kontroli pa-
rzystości, zapytaj w sklepie przy jej zakupie. Gdy Twoje kości pa-
mięci nie udostępniają kontroli parzystości, musisz tę opcję wyłą-
czyć, gdyż może być ona przyczyną niestabilnej pracy systemu.
Pamięci z kontrolą parzystości mają zastosowanie w komputerach,
których stabilna praca jest szalenie ważna  np. serwerach; ma
ją także dodatkowa pamięć zaawansowanych kontrolerów RAID.
Jeśli nie posiadasz tych urządzeń, raczej nie musisz załamywać
rąk, gdy Twoja pamięć nie ma omawianej tu funkcji.
Po wprowadzeniu zmian wróć do menu głównego BIOS-u za
pomocÄ… klawisza Esc.
36 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Opcje menu Integrated Peripherals
W tym menu zgromadzono opcje odpowiedzialne za pracÄ™ kart
rozszerzeń czy kontrolerów zintegrowanych z płytą główną.
OnChip IDE Channel 0
OnChip IDE Channel 1
Dostępne wartości: Disabłed/Enabled
Za pomocą tej opcji możesz uaktywnić kanały interfejsu IDE dla
kanału pierwszego  Pńmary lub drugiego  Secondary. Jeżeli ka-
nał zostanie wyłączony, wszystkie podpięte do niego urządzenia nie
będą działały. Ta opcja zawsze powinna być włączona  Enabled.
IDE Prefetch ModÄ™
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Powinieneś ustawić tę opcję na Enabled  włączony, gdyż ma
ona za zadanie przeprowadzać odczyt wstępny, co może przynieść
wzrost wydajności pracy z dyskiem twardym.
Primary Master PIO
Dostępne wartości: Auto/Modę 0~4
Wybór trybu pracy PIO dla urządzenia na danym kanale IDE;
w tym przypadku chodzi o pierwszy dysk na pierwszym kanale.
Moim zdaniem najlepiej pozostawić ustawienie Auto. Obecnie
nowe dyski twarde nie korzystajÄ… z tego trybu pracy.
Primary Slave PIO
Dostępne wartości: Auto/Modę 0-4
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 37
Jak wyżej; dotyczy drugiego dysku na pierwszym kanale.
Secondary Master PIO
Dostępne wartości: Auto/Mode 0-4
Jak wyżej; dotyczy pierwszego dysku na drugim kanale.
Secondary Slave PIO
Dostępne wartości: Auto/Mode 0-4
Jak wyżej; dotyczy drugiego dysku na drugim kanale.
Primary Master UDMA
Dostępne wartości: Auto/Disabled
Odpowiada za wybór trybu pracy UDMA dla urządzenia na
danym kanale IDE. W tym przypadku jest to pierwszy dysk na
pierwszym kontrolerze. Tryb UDMA jest ogólnie wykorzystywany
przez wszystkie nowe dyski twarde pracujÄ…ce w ModÄ™ 2 do 5,
w zależności od typu płyty i znajdujących się na niej kontrolerów.
Tryb ten jest o wiele szybszy od PIO z uwagi na bezpośrednie
przesyłanie danych między dyskiem a pamięcią, z pominięciem
procesora. Powoduje to, że procesor jest odciążony i może wyko-
nywać w czasie zapisu na dysku twardym (lub odczytu z niego)
inne operacje. Dla tej opcji koniecznie włącz wartość Auto.
Primary Slave UDMA
Dostępne wartości: Auto/Disabled
Jak wyżej, dotyczy drugiego dysku na pierwszym kanale.
38 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Secondary Master UDMA
Dostępne wartości: Auto/Disabled
Jak wyżej, dotyczy pierwszego dysku na drugim kanale.
Secondary Slave UDMA
Dostępne wartości: Auto/Disabled
Jak wyżej, dotyczy drugiego dysku na drugim kanale.
Init Display First
Dostępne wartości: PCI/GP/Onboard
Onboard w przypadku płyt ze zintegrowaną kartą graficzną. Opcja ta
odpowiada za wybór typu karty graficznej, która jako pierwsza
będzie poszukiwana przez BIOS w czasie uruchamiania komputera.
Ustawienie to przydaje się wyłącznie wtedy, gdy posiadasz więcej
niż jedną kartę graficzną, np. AGP oraz kartę na słocie PCI i dwa
monitory. Dzięki tej opqi możesz wybrać za pomocą odpowiednich
ustawień, która karta będzie aktywna w czasie pracy z komputerem
w MS DOS  systemy MS Windows potrafią obsługiwać dwie karty
graficzne. Zakładam, że posiadasz tylko jedną kartę graficzną, dla-
tego ustaw taki parametr, jaki odpowiada posiadanej przez Ciebie
karcie graficznej  moim zdaniem będzie to AGP.
IDE HDD BÅ‚ock Mode/Muliti Sector Transfer
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcja ta umożliwia transfer blokowy (Tryb Transferu Pakietowego) 
odczyt i zapis wielu sektorów jednocześnie, co dosyć wyraz
nie przy-
spiesza pracę dysku twardego. Warto włączyć tę opcję. W przypad-
ku gdy posiadasz zainstalowany system operacyjny Windows NT,
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 39
powinieneś tę opcję wyłączyć, ponieważ wskutek jej działania mo-
gą powstawać błędy i niestabilność systemu, a w specyficznych
syruaqach możesz nawet utracić dane na dysku twardym. W in-
nym przypadku koniecznie pozostaw opcję włączoną.
Ultra DMA 66/100/133 IDE Controller
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Wyłącza lub włącza wbudowany na płycie głównej drugi kon-
troler UDMA 66/100/133. Jeśli posiadasz zintegrowany z płytą
główna dodatkowy kontroler IDE i chciałbyś podłączyć do niego
np. dodatkowy dysk twardy, to musisz włączyć tę opcję. Jeśli nie
używasz dodatkowych napędów podpiętych do tego kontrolera
lub nie posiadasz takowego na swojej płycie, chociaż w BIOS
jest dostępna taka opcja, to koniecznie ją wyłącz; skrócisz dzięki
temu czas ładowania systemu operacyjnego, ponieważ BIOS nie
będzie niepotrzebnie przeszukiwał dodatkowego kontrolera celem
wykrycia ewentualnych podłączonych do niego dysków.
Oboard FDD Controler
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Ten parametr powinien być włączony w sytuacji, gdy posiadasz
stację dyskietek. Dokładniej mówiąc, odpowiada on za aktywację
kontrolera stacji dyskietek zintegrowanego z płytą główną.
Onboard Serial Port 1
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Opcja ta aktywuje kontroler portu szeregowego COM1 . Jeżeli nie
używasz urządzeń współpracujących z tym przestarzałym inter-
fejsem, powinieneś wyłączyć ten kontroler, dzięki czemu zwolnisz
przerwanie IRQ.
40 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Onboard Serial Port 2
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Jak wyżej, lecz dla COM2.
UART 2 ModÄ™
Dostępne wartości: Normal//IrDA/ASKIR
Odpowiada za zmianÄ™ trybu pracy drugiego portu szeregowego
COM2. Jeżeli nie korzystasz np. z sensora podczerwieni, pozo-
staw standardowe ustawienie.
Noramal
Standardowa praca portu szeregowego.
IrDA
Uruchamia pracę podłączonego czujnika podczerwieni.
ASKIR
Uruchamia kolejnÄ… opcjÄ™ RxD, TxD Active.
IR Function Duplex
Opcja ta jest zwiÄ…zana z pracÄ… czujnika podczerwieni. Za jej po-
mocą możesz przełączyć komputer w tryb pracy fuli duplex (jed-
noczesne nadawanie i odbiór) lub half duplex (nadawanie realizo-
wane jest po zakończeniu odbioru). Jeżeli nie używasz urządzeń
do komunikacji w podczerwieni, możesz pominąć tę opcję pod-
czas konfiguracji BIOS-u. Opcja ta jest aktywna wtedy, gdy zosta-
nie włączona poprzednia (UART 2 Modę) i zostanie wybrany tryb
pracy portu IrDA.
RxD, TxD Actwe
Dostępne wartości: Hi-Hi/Hi-Lo/Lo-Hi/Lo-Lo
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 41
To kolejna opcja odpowiedzialna za dopasowanie sygnałów trans-
misji poprzez port podczerwieni. Jest aktywna tylko wtedy, gdy
zostanie włączona UART 2 Modę i zostanie wybrany tryb pracy
portu IrDA oraz ASKIR. Opq'a ta umożliwia wybór pomiędzy stan-
dardami transmisji i ustalenie jej szybkości na:
" Hi - High speed (duża szybkość).
" Lo- Low speed (mała szybkość).
IR Transtnission Delay
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Umożliwia wprowadzenie cykli oczekiwania. Opcja może być
przydatna w przypadku problemów w nawiązywaniu połącze-
nia między urządzeniami wyposażonymi w port podczerwieni.
Onboard Parallel Port
Dostępne wartości: Disabled/378H-IRQ7/278H-IRQ5/3BC-IRQ7
Umożliwia wyłączenie lub przydzielenie przerwania dla portu
równoległego (LPT1). Moim zdaniem najlepiej pozostawić do-
myślną wartość IRQ równą 7. Jeżeli nie używasz drukarki lub
skanera, które współpracują z portem równoległym, warto wy-
łączyć tę opcję, co pozwoli zaoszczędzić cenne przerwanie IRQ.
Onboard Parallel ModÄ™
Dostępne wartości: SPP/EPP/ECP/ECP+EPP
Określa tryb pracy portu równoległego. Niektóre urządzenia,
a w szczególności nowoczesne drukarki, wymagają ustawienia
portu na transmisjÄ™ dwukierunkowÄ…  ECC+EPP. Takie usta-
wienie daje oczywiste przyspieszenie nawet do 10 - 15%, a poza
42 BIOS. Leksykon kieszonkowy
tym jest bezwzględnie wymagane przez nowoczesne drukarki lub
skanery, które nie tylko odbierają z komputera dane przeznaczone
do druku, ale również potrafią informować komputer o braku tuszu
lub papieru. A oto dostępne tryby pracy portu równoległego:
" SPP  ustawienie określające port jednokierunkowy (naj-
wolniejsze z ustawień).
" EPP  dwukierunkowy kanał, najczęściej wykorzystywany
do transmisji między komputerem a skanerem lub urządze-
niami typu ZIP Drive, itp. Pracuje w standardzie 1,7 oraz 1,9.
" ECP  jeden z najwydajniejszych trybów pracy portu rów-
noległego; wykorzystuje dodatkowe bufory oraz kanał DMA.
Ten standard jest najczęściej używany w nowoczesnych
drukarkach.
" ECP+EPP  równoczesne użycie trybów EPP oraz ECP.
ECP ModÄ™ Use DMA
Dostępne wartości: 1/3
Wiąże się bezpośrednio z parametrami pracy portu równoległe-
go i odpowiada za ustawienie numeru kanału DMA. Jeżeli dla
portu równoległego został włączony tryb pracy ECP, najczęściej
wystarczy domyślne ustawienie na numer kanału 3.
Parallel Port EPP Type
Dostępne wartości: EPP1.7/EPP1.9
Umożliwia ustawienie numeru specyfikacji, jeśli został wybrany
tryb EPP. Musisz pamiętać, że im większy numer, tym nowsza spe-
cyfikacja  koniecznie ustaw tę opcję na najwyższą możliwą
specyfikacjÄ™.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 43
Onboard H/W Serial ATA
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Wyłącza lub włącza zintegrowany kontroler dysków SATA (Serial
ATA).
Serial ATA Function
Dostępne wartości: RAID/BASE
Opcja ta jest dostępna jeśli została włączona opq'a Onboard H/W
Serial ATA. To tutaj możesz określić, w jakim trybie ma pracować
kontroler SATA. Może to być tryb z opcją RAID lub standardo-
wy, bez wykorzystywania macierzy dyskowej. Dostępne usta-
wienia to:
" RAID  praca w trybie RAID,
" BASE  praca w standardowym trybie kontrolera SATA.
Onboard H/W RAID Controlerl
MBUltral33 RAID Controler
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Wyłącza lub włącza zintegrowany kontroler RAID dla dysków IDE.
RAID Controler Function/
RAID Controler MBUltral33 Function
Dostępne wartości: RAID/ATA
Opcję tę można wykorzystać jeśli została włączona jedna z opcji
Onboard H/W RAID Controler lub MBUltral33 RAID Controler.
To tutaj możesz określić, w jakim trybie ma pracować dodatkowy
kontroler RAID zintegrowany z Twoją płytą główną. Może to
być tryb z opcją RAID lub standardowy, bez wykorzystywania
AA
BIOS. Leksykon kieszonkowy
macierzy dyskowej. Jeśli posiadasz więcej napędów IDE  np.
dyski twarde  i chciałbyś, aby były podpięte do dodatkowego
kontrolera, a nie chcesz wykorzystywać funkcji, jakie daje RAID,
to przełącz tę opcję w standardowy tryb pracy ATA.
Dostępne opcje :
" RAID  praca w trybie RAID,
" ATA  praca w standardowym trybie kontrolera IDE.
OnChip IEEE1394
Dostępne wartości: DisabledI'Enabled
Coraz więcej producentów płyt głównych wyposaża swoje pro-
dukty w ten typ portów. Jeżeli posiadasz jakieś urządzenia zgodne
z tym standardem, np. kamerę wideo, włącz te porty na płycie
głównej. Jeżeli nie używasz żadnego urządzenia współpracującego
z IEE1394, bezwzględnie wyłącz porty na płycie, dzięki czemu
zaoszczędzisz przerwania IRQ.
Nowe karty dz
więkowe, np. typu SB Audigi, posiadają wbudowa-
ny port IEE1394; w takim przypadku wyłącz kontroler na płycie 
po co dublować te same funkcje.
1394 GUID
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Wyłącza lub włącza możliwość skorzystania z opcji 2394 GUID
Input.
1394 GUID Input
Dostępne wartości: numer ID
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 45
Umożliwia wprowadzenie GU1D  globally uniąue ID  unikal-
nego, globalnego identyfikatora. Możliwość ta przydaje się jedynie
wtedy, gdy do portu 1EEE1394 podłączysz urządzenie sieciowe
przygotowane do pracy w tym standardzie. W innym przypadku
nie ma sensu korzystać z tej opcji.
OnChip LAN
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową.
MAC Lan (nVIDIA)
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową;
konkretna nazwa opcji jest zależna od producenta płyty głównej
oraz producenta chipsetu urzÄ…dzenia sieciowego.
MAC Lan (3COM)
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową;
konkretna nazwa opcji jest zależna od producenta płyty głównej
oraz producenta chipsetu urzÄ…dzenia sieciowego.
MAC Lan (Realtek)
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Wyłącza lub włącza zintegrowaną z płytą główną kartę sieciową;
konkretna nazwa opcji jest zależna od producenta płyty głównej
oraz producenta chipsetu urzÄ…dzenia sieciowego.
46 BIOS. Leksykon kieszonkowy
MachinÄ™ MAC (NV) Address
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Wyłącza lub wyłącza możliwość skorzystania z opcji MAC NV
Address Input.
MAC (NV) Address Input
Dostępne wartości: numer ID
W niektórych konstrukcjach płyt głównych z zintegrowaną kartą
sieciową umożliwia wprowadzenie adresu MAC(NV). MAC jest
unikalnym adresem (numerem seryjnym) karty sieciowej. Każdy
adres MAC ma długość 6 bajtów (48 bitów) i jest przedstawiany
w postaci zapisu heksadecymalnego (np. 12:34:56:78:90:AB). Teore-
tycznie adres ten powinien być unikalny i jako taki jest nadawany
w fabryce produkującej kartę, ale często da się go edytować.
OnChip Sound
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Dzisiaj praktycznie każda płyta główna posiada zintegrowaną
kartÄ™ dz
więkową, a za jej włączenie lub wyłączenie odpowiada
właśnie ta opcja. Jeżeli posiadasz inną kartę dz
więkową, koniecz-
nie wyłącz tę zintegrowaną z płytą główną. Musisz pamiętać, że
w większości płyt głównych ze zintegrowanymi kartami dz
wiÄ™-
kowymi jakość generowanego dz
więku będzie raczej słaba, dlatego
w miarę możliwości wyłącz kartę dz
więkową na płycie i załóż
drugÄ…, w postaci oddzielnej karty PCI.
OnChip Modem
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 47
Niektórzy producenci płyt głównych starają się za wszelką cenę
zachęcić klienta, by kupił ich produkt, dlatego możemy spotkać
konstrukcje zaopatrzone w speq'alny port CNR, przeznaczony do
instalacji modemu. Za włączenie lub wyłączenie obsługi tego portu
odpowiada ta właśnie opcja. Aktywuje ona zintegrowany kontroler
modemu MC97, instalowany w specjalnym słocie CNR. Z prak-
tyki wynika, że standard CNR się nie przyjął i użytkownicy wolą
zwykle oddzielne karty, dlatego wyłącz opisaną tutaj opcję.
Onboard Legacy Audio
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Odpowiada za uaktywnienie trybu emulacji chipsetu dz
więko-
wego oraz pozwala wybrać odpowiednie tryby emulacji, zgodne
ze standardem SoundBlaster. Nie ma potrzeby włączania zgodności
ze standardem SoundBlaster, jeżeli nie pracujesz w systemie MS
DOS. Nie musisz korzystać z tej opcji, jeżeli została wyłączona
karta dz
więkowa zintegrowana z płytą główną.
Jeżeli włączyłeś emulację SoundBlaster, uaktywnione zostaną na-
stępujące opcje:
" SB I/O Base Address  ustawienia adresów Input-Output (wej-
ścia-wyjścia) dla emulacji SoundBlaster; standardowa war-
tość to 220 H.
" SB IRQ Select  ustawienia przerwania IRQ; standardowa
wartość to IRQ5.
" SB DMA Select  ustawienia kanału DMA; standardowa
wartość to DMA1.
" MPU 401  umożliwia włączenie interfejsu MIDI takiego,
jaki był użyty na kartach SoundBlaster; standardowo Disa-
bled (wyłączony).
48 BIOS. Leksykon kieszonkowy
" MPU 401 l/O Address  ustawienie adresu Input-Oułput
(wejścia-wyjścia) dla interfejsu MIDI; standardowy zakres
to 330 - 333 H.
Pamiętaj, że wszystkie opisane tu opqe są wymagane jedynie gdy
grasz np. w starsze gry, przeznaczone dla systemu MS DOS. Za-
kładam jednak, że korzystasz z systemu MS Windows, a to ozna-
cza, że możesz pominąć te ustawienia.
GamÄ™ Port Address
Dostępne wartości: Disabled/201/209
Odpowiada za włączenie lub wyłączenie portu joysticka dla emu-
lowanego SoundBlastera. Tę opqę włącz koniecznie, chyba że posia-
dasz kartÄ™ muzycznÄ… na PCI.
Opcje menu Power Management Setup
Ostatnio bardzo modnym tematem jest oszczędzanie energii i trend
ten ma również swoje odbicie w BlOS-ie płyty głównej, w postaci
opcji Power Management Setup.
ACPII1PCA
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcja ta służy do włączenia lub wyłączenia zaawansowanego
zarządzania energią. W zależności do tego, czy opcja ta zostanie
uaktywniona, czy też nie, będziesz miał dostęp (lub nie) do dodat-
kowych funkcji wyboru sposobu zarzÄ…dzania energiÄ… w kom-
puterze, np. możliwości sterowania zasilaniem portów lub dys-
ków twardych.
Uważam, że w przypadku komputera stacjonarnego niektóre
z dostępnych tutaj opcji powinny zostać wyłączone. Proponuję,
Rozdział 3. Konfiguracja BlOS-u 49
byś wyłączył możliwość wyłączania zasilania dla dysków twar-
dych, gdyż ta opcja na pewno im się nie przysłuży. Dokładniej
mówiąc, ciągłe włączanie i wyłączanie dysku zamiast oszczęd-
ności spowoduje jeszcze większy pobór energii, a zarazem może
przyczynić się do mniejszej trwałości urządzenia. Musisz pamiętać,
że każde urządzenie ma określoną liczbę startów i zatrzymań.
Komputer PC został stworzony do pracy ciągłej i na pewno taka
nieprzerwana praca mu nie zaszkodzi.
Power Management
Dostępne wartości: Doze/Standby/Suspend
Opowiada za predefiniowane tryby schematów zarządzania ener-
gią oraz daje możliwość zdefiniowania własnych ustawień.
HDD Power Down
Dostępne wartości: Disabled/l~15min
Ustala czas, po którym dysk twardy zostanie wyłączony w przy-
padku stwierdzenia braku jego aktywności. Zdecydowanie odra-
dzam uaktywnienie tej opqi. Ciągłe starty i zatrzymania są dla
dysku bardziej zabójcze niż jego ciągła praca.
DozÄ™ ModÄ™
Dostępne wartości: Disabled/l~60min
Służy do określenia czasu, po którym, w przypadku braku aktyw-
ności, nastąpi zmniejszenie szybkości pracy procesora, a tym sa-
mym zmniejszone będzie zapotrzebowanie na energię. Z tej opcji
możesz korzystać bezpiecznie.
50 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Throttle Buty Cycle
Dostępne wartości: 12.5%/25%/37.5%/50%/62.5%/75%
Pozwala na ustawienie procentowego zmniejszenia mocy procesora
w przypadku osiągnięcia temperatury określonej w CPU Warning.
Suspend Mode/Standby ModÄ™
Dostępne wartości: Disabled/l~60min
Odpowiada za czas, po którym zostaną wyłączone wszystkie urzą-
dzenia, np. dyski twarde, procesor, itp. Pamiętaj o tym, że ciągłe
wyłączanie i włączanie dysku twardego jest dla niego bardzo
szkodliwe.
ACPI Suspend Type
Dostępne wartości: S1/S3
Służy do określenia stopnia uśpienia komputera. Dostępne są na-
stępujące tryby:
" Sl  wyłącza tylko wyświetlanie obrazu oraz spowalnia pra-
cę procesora, ale zachowuje zawartość pamięci podręcznej,
" S3  wyłącza wszystkie podzespoły z pominięciem pamięci
RAM oraz klawiatury.
PM Control by APM
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Odpowiada za przełączanie pomiędzy obsługą zarządzania ener-
giÄ… kontrolowanÄ… przez BIOS a mechanizmem wbudowanym
w system MS Windows. Wartość Enabled oznacza obsługę przez
system operacyjny, Disabled  obsługę przez BIOS.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 51
Video Off Option
Dostępne wartości: Suspend/Standby/Doze/NA
Odpowiada za określanie, w jakim trybie ma zostać wygaszony
monitor, np. po przejściu procesora w stan zmniejszonej akty-
wności.
Suspend
Monitor wyłączony w pizypadku uśpienia komputera.
Standby
Monitor wyłączony w przypadku przejścia sytemu w tryb
Standby.
DozÄ™
Monitor wyłączony przy przejściu w dowolny tryb oszczę-
dzania energii.
NA
Monitor zawsze aktywny.
Video OFF Method
Dostępne wartości: V/H Sync+Blank/DPMS/Blank Screen
Służy do określania sposobu odłączenia sygnałów karty grafi-
cznej, a co za tym idzie  wyłączenia monitora. W nowszych
konstrukcjach polecam ustawienie na DPMS, gdyż daje to duże
możliwości w sterowaniu zasilaniem monitora z poziomu sys-
temu operacyjnego.
Modem Use IRQ
Dostępne wartości: NA/3/4:/5/7/9/10/ll
Przekazuje przerwanie, z którego korzysta modem, aby można
było użyć opcji budzenia komputera ze stanu uśpienia sygnałem
52 BIOS. Leksykon kieszonkowy
telefonicznym. Jest to szczególnie przydatne w przypadku, gdy
używasz komputera jako faksu.
Soft OFF PWRBTN
Dostępne wartości: OFF/OFF Time 4s
Możesz ustawić, w jaki sposób komputer ma zareagować na wci-
śnięcie przycisku Power umieszczonego na obudowie. Pamiętaj,
że przycisk ten może np. wyłączyć system operacyjny wraz z kom-
puterem, bez potrzeby użycia myszy, co jest bardzo wygodne.
Dostępne wartości to:
" OFF  komputer zostanie wyłączony po jednokrotnym
naciśnięciu przycisku,
" OFF Time 4s  komputer zostanie wyłączony po jedno-
krotnym naciśnięciu i przytrzymaniu przycisku przez 4 se-
kundy. W niektórych płytach głównych w wypadku wybra-
nia tej opq'i i naciśnięcia przycisku Pmver bez przytrzymania
go przez 4 sekundy może nastąpić przejście komputera
w stan uśpienia. Zostanie wtedy wyłączony monitor, co może
być mylące  pamiętaj, że wszystkie dane (również to, co
znajduje się aktualnie w pamięci RAM) pozostaną nienaru-
szone. Ponowne przyciśnięcie przycisku umożliwi dalszą
pracę z rozpoczętą aplikacją.
State Power After Failure
Dostępne wartości: Last State/Power OFF'/Power ON
Określa, w jaki sposób komputer ma się zachować po nagłej prze-
rwie w zasilaniu. Można ustalić, czy w takich okolicznościach ma
uruchomić się ponownie sam, bez wciskania przycisku Power, czy
też ma zareagować normalnie, a więc uruchomienie nastąpi dopiero
w przypadku naciśnięcia przycisku Power na obudowie komputera.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 53
Power OFF
Komputer pozostanie wyłączony.
Power ON
Komputer zostanie włączony automatycznie.
Last State
Komputer pozostanie w takim stanie, w jakim był w chwili
wystąpienia przerwy w zasilaniu (czyli włączy się, jeśli był
wówczas włączony oraz pozostanie wyłączony, jeśli nie pra-
cował także przed odcięciem dopływu prądu).
LED In Suspend
Dostępne wartości: Blinking/normal
Ustala, w jaki sposób ma świecić dioda na obudowie komputera
w przypadku przejścia w stan uśpienia. Dioda może świecić
światłem ciągłym lub może migać  oczywiście, pod warunkiem
że poprawnie podłączyłeś ją do płyty głównej.
Wake Up Events
Posiada dodatkowe podmenu określające możliwości ustawień
dotyczących zarządzania energią. Po naciśnięciu klawisza Enter
przejdziesz do następnych opcji.
Podmenu  Wake Up Events
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Zawiera zaledwie kilka opcji, które opisałem poniżej.
VGA, LPT&COM, HDD&FDD, PCI Master
Dostępne wartości: Monitor/Ignore
54 BIOS. Leksykon kieszonkowy
WÅ‚Ä…czenie tych czterech opcji spowoduje przekazanie do kom-
putera informacji dotyczących powstania ze stanu uśpienia.
W przypadku pojawienia się sygnału aktywności na karcie gra-
ficznej, dysku twardym, stacji dyskietek, porcie równoległym lub
szeregowym oraz pierwszym (nadrzędnym) słocie PCI komputer
zostanie rozbudzony ze stanu uśpienia.
Wake Up On LAN
Dostępne wartości: Disabled/'Enabled
Umożliwia powstanie z trybu uśpienia poprzez odebranie sy-
gnału aktywności na karcie sieciowej. Dokładniej mówiąc, dzięki
tej opcji komputer może być budzony zdalnie.
Modem Ring resume
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Jej działanie jest analogiczne do działania odpowiedniej opqi doty-
czącej karty sieciowej, z tą różnicą, że tym razem dotyczy modemu.
RTC Alarm Resume
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Możesz ustawić datę i godzinę wyjścia z trybu uśpienia kompu-
tera. Działa to jak programator czasowy, odpowiedzialny za włą-
czenie jakiegoÅ› urzÄ…dzenia.
Po wprowadzeniu zmian musisz wrócić do głównego menu BIOS-u.
Służy do tego klawisz Esc. Gdy wszedłeś do podmenu Wake Up
Events, wspomniany klawisz musisz nacisnąć dwa razy.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 55
Opcje menu CPU Setup/
Frequency Voltage Control
lub Ratio/Voltage Control
Opcje zgromadzone w tym menu odpowiadajÄ… za ustawienie pa-
rametrów i napięcia pracy procesora oraz pamięci RAM zainsta-
lowanych w komputerze. Wszystkie zmiany w tym menu należy
wykonywać ostrożnie, ponieważ nieprawidłowe ustawienia np.
napięcia zasilającego procesor lub pamięć RAM mogą spowo-
dować niemożność uruchomienia komputera, niestabilność pracy
systemu, jak i trwałe uszkodzenie danego podzespołu. Menu to
będzie szczególnie przydatne tym osobom, które chciałyby nieco
podnieść wydajność swojego komputera. Należy jednak pamię-
tać, że wszystkie zmiany  zarówno napięć, jak i taktowania
powyżej nominalnego, ustalonego przez producenta  wyko-
nuje się na własne ryzyko.
CPU Setup
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Pozwala na skonfigurowanie posiadanego przez Ciebie procesora.
Dokładniej mówiąc, możesz określić jego taktowanie, częstotliwość
magistrali, z jaką pracuje, napięcie zasilające procesor, itp. Powi-
nieneś raczej pozostawić te opcje w takiej postaci, w jakiej wy-
krył je BIOS.
Auto Detect DIMM/PCI Clk
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcja ta konfiguruje działanie pamięci RAM; uaktywnienie jej
spowoduje, że złącza DIMM i PCI automatycznie pobiorą infor-
maqę o częstotliwości pracy zegara.
56 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Spread Spectrutn
Dostępne wartości: Disabled/0.25% -0.5%
Umożliwia pracę zegara systemowego w tak zwanym trybie wid-
ma rozproszonego. Oznacza to rozproszenie zakłóceń elektro-
magnetycznych. Najczęściej zmiana nic nie daje i raczej nie ma
większego wpływu na działanie i stabilność komputera; jednak
gdy procesor został przetaktowany, najlepiej wyłączyć tę opcję.
CPU Host Clock (CPU/PCI)
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Umożliwia zmianę częstotliwości pracy procesora. W zależności
od producenta płyty głównej, można dokonać zmian częstotliwości
w zakresie od 100 MHz do np. 200 MHz, z krokiem co 1 MHz
lub innym. Zmiana parametrów może spowodować niestabilną
pracę komputera w przypadku, gdy zostały podane zbyt wysokie
parametry. Jeżeli komputer nie uruchomi się po zmianie tego
parametru, musisz zresetować CMOS za pomocą odpowiedniej
zworki na płycie głównej.
CPU Host Frecjuency (MHz)
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Działanie opcji dokładnie takie samo jak opcji CPU Host Clock.
CPU Clock Ratio
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Służy do ustawienia mnożnika dla procesora. W większości no-
wych procesorów, np. AMD lub Intela, mnożnik został na stałe
zablokowany przez producenta. W tym przypadku nie ma zna-
czenia ustawienie w BlOS-ie. Poprawny mnożnik i tak zostanie
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 57
odczytany przez BIOS bezpośrednio z procesora. Jednak w przy-
padku, gdy Twój procesor posiada nie zablokowany mnożnik,
możliwość zmiany tego parametru może okazać się bardzo przy-
datna w przypadku chęci bezpiecznego podniesienia wydajności
systemu małym kosztem, poprzez tzw. overdocking.
Fixed AGP/PCI Output Freq
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyt/33/67~48/97
Opcja bardzo przydatna w przypadku przeprowadzania overc-
lockingu. Umożliwia włączenie lub wyłączenie częstotliwości tak-
towania magistrali AGP/PCI 66/33MHz niezależnie od częstotli-
wości pracy FSB. Należy pamiętać, iż przy zmianie częstotliwości
FSB ulega również zmianom taktowanie dla AGP i PCI. Zbyt wy-
soka częstotliwość pracy np. karty graficznej może doprowadzić
do niestabilnej pracy systemu. Standardowo AGP pracuje z czÄ™-
stotliwością 66 MHz, a PCI  33 MHz. Domyślnie opcja ta jest
wyłączona, co umożliwia automatyczne dobranie odpowiednich
parametrów bez Twojej ingerencji.
Standardowe ustawienia dla odpowiednich częstotliwości to:
" Factory CPU Host freÄ…uency 100 MHz  AGP freÄ…uency 2/3
" Factory CPU Host freÄ…uency 133 MHz  AGP freÄ…uency 2/4
" Factory CPU Host freÄ…uency 200 MHz  AGP freÄ…uency 2/5
CPU Core Voltage
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Opcja ta umożliwia ustawienie napięć dla procesora. Nie powi-
nieneś ich zmieniać, gdyż możesz w ten sposób uszkodzić pro-
cesor. Zmiana napięć może się jedynie przydać w przypadku prze-
prowadzania tzw. overclockingu  przetaktowywania procesora
58 BIOS. Leksykon kieszonkowy
w celu zwiększenia jego wydajności. Jeżeli nie masz zamiaru
tego robić, pozostaw tę opcję ustawioną na Default lub Auto.
Najczęściej można spotkać ustawienia w zakresie od 1,400 V do
2,200 V z krokiem co 0,025 V (w zależności od producenta i typu
płyty głównej).
CPU Vcore select
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
W przypadku innych rodzajów BIOS-u oznacza to samo, co opqa
omówiona powyżej.
AGP Voltage Regulator
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Umożliwia zmianę napięcia dla gniazda AGP. W nowoczesnych
płytach głównych stosowane karty grafiki wykonane w techno-
logii AGP 4x oraz 8x pracują z napięciem standardowym 1,5 V.
Opcja umożliwia zmianę napięć najczęściej w zakresie od 1,5 V
do 1,8 V, lecz jest to uzależnione od producenta płyty głównej.
Zmiana tej opcji będzie przydatna w szczególności w przypad-
ku wykonywania overcłockingu. Najlepiej ustawić ją na wartości
Auto lub Default.
AGP OverVoltage Control
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Działanie podobne do opisanego powyżej. W zależności od płyty
głównej umożliwia podnoszenia napięcia na AGP w innym za-
kresie, np. od +0,1 V do +0,3 V. Konkretne ustawienia zależą od
producenta płyty głównej. Najlepiej ustawić tę opcję na wartości
Auto, Default lub Normal.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 59
DIMM Voltage regulator
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Umożliwia zmianę napięcia dla pamięci RAM. W nowoczesnych
płytach głównych stosowane są pamięci DDR, zasilane napięciem
2,50 V. Omawiana tu opcja umożliwia zmianę napięć najczęściej
w zakresie obejmujÄ…cym 2,50 V, 2,63 V, 2,77 V, 2,90 V, lecz jest
to uzależnione od producenta płyty głównej. Zmiana tej opcji
będzie przydatna w szczególności w przypadku wykonywania
overdockingu. Najlepiej ustawić na wartości Auto lub Default.
CPU Vio Select 3.3VÅ‚VDD Voltage
Dostępne wartości: Auto/zależne od producenta płyty
Służy do zmiany napięcia wejściowego i wyjściowego chipsetu.
Najlepiej pozostawić dla tej opcji domyślne ustawienie, tzn. 3,3 V
(napięcie zależne od rodzaju chipsetu). W przypadku opcji VDD
Voltage, możliwe zmiany napięcia to: 1,6 V, 1,7 V, 1,8 V.
Opcje menu PnP/PCI Configuration setup
Każdy BIOS płyty głównej posiada zestaw opqi odpowiedzialnych
za obsługę gniazd PCI oraz wsparcie technologii PnP. Odpowied-
nie opcje znajdujÄ… siÄ™ w menu PnP/PCI Configuration setup.
PnP OS Installed
Dostępne wartości: Yes/No
Umożliwia włączenie lub wyłączenie automatycznego rozpozna-
wania urządzeń pracujących w standardzie Plug&Play. Ustawie-
nie wartości No spowoduje pozostawienie obsługi technologii PnP
w gestii BIOS-u, natomiast wybierając wartość Yes, nakażesz
przejęcie zarządzania zasobami urządzeń przez system operacyjny.
ż0 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Wszystkie obecnie używane systemy operacyjne są zgodne z tech-
nologiÄ… Plug&Play.
Reset Configuration Data lub lorce Update ESCD
Dostępne wartości: Disabled/ Enabled
Opcja ta powoduje ponowne skonfigurowanie ustawień PnP przez
BIOS przy następnym uruchomieniu komputera. Jest przydatna
w przypadku zamontowania nowego urzÄ…dzenia i konfliktu prze-
rwań IRQ. Warto włączyć tę opqę, jeśli np. złożyłeś nowy kom-
puter lub do starego dołożyłeś dodatkowe komponenty w postaci
kart PCI. Przy następnym uruchomieniu komputera opcja ta samo-
czynnie zostanie wyłączona.
PCI BusMaster
Dostępne wartości: Disabled /Enabled
Umożliwia przyśpieszenie transmisji danych dla urządzeń na ma-
gistrali PCI zgodnych z tym standardem. Po włączeniu transfer
odbywa się z pominięciem procesora, co w znaczny sposób zmniej-
sza czasy oczekiwania i poprawia znacząco wydajność systemu.
Moim zdaniem opcja ta powinna być włączona. Jeśli jednak Twoje
urządzenia nie pracują w trybie Bus Master, to należy ją wyłą-
czyć, ponieważ może prowadzić do niestabilnej pracy systemu.
Resource Controled By
Dostępne wartości: Auto/Manuał
Odpowiada za konfiguraqę wszystkich urządzeń, które są kom-
patybilne z PnP. Najlepiej pozostaw dla niej ustawienie na wartość
Auto; w takim przypadku BIOS automatycznie przypisze odpo-
wiednie przerwania IRQ oraz kanały DMA. Jeśli jednak masz
problemy z automatycznym przypisaniem przez BIOS przerwań
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 61
oraz kanałów DMA, ustaw tę opq'ę na Manuał  wtedy uaktyw-
nią się następne opcje, dotyczące ręcznego ustawienia wspomnia-
nych parametrów. W obecnie produkowanych komputerach praw-
dopodobnie pozostawisz wartość Auto, przede wszystkim z uwagi
na to, że zdecydowana większość urządzeń działa zgodnie ze
specyfikacjÄ… Plug&Play.
IRQ Resources
Dostępne wartości: PCI/ISA PnP/Legacy ISA
Umożliwia ręczne zdefiniowanie sposobu przydziału przerwania
IRQ dla danego urządzenia. Jeśli masz problemy z automatycz-
nym przypisaniem przerwania, możesz ustawić ręcznie sposób
przydzielania przerwań. Aktywaq'a tej opcji następuje po uprzed-
nim włączeniu Resource Controled By.
PCI/ISA PnP
Zgodność ze standardem PnP, który może korzystać z wszyst-
kich przerwań IRQ i kanałów DMA.
Legacy ISA
Zgodność z standardem AT, wymagającym konkretnych prze-
rwań i kanałów.
DMA Resources
Dostępne wartości: PCI/ISA PnP/Legacy ISA
Także ta opcja wiąże się z opisanymi już Resource Control By lub
IRQ Resources i trybem Manuał. Zasada jej działania jest zbliżona
do opcji IRQ Resource, tyle że dotyczy kanałów DMA. Jeśli masz
problemy z automatycznym przypisaniem kanału, możesz ustawić
ręcznie sposób przydzielania DMA. Aktywaqa tej opcji następuje
po uprzednim włączeniu Resource Controled By.
62 BIOS. Leksykon kieszonkowy
PCI/ISA PnP
Zgodność z standardem PnP, który może korzystać z wszyst-
kich przerwań 1RQ i kanałów DMA.
Legacy ISA
Zgodność z standardem AT, wymagającym konkretnych prze-
rwań i kanałów.
Assing IRQ For VGA
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Odpowiada za przydzielenie wydzielonego przerwania dla karty
graficznej. W przypadku większości nowoczesnych kart graficz-
nych należy tę opcję włączyć, by zapewnić poprawne działanie
karty.
Assing IRQ For USB
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Służy do przydzielenia wydzielonego przerwania dla obsługi ma-
gistrali USB. Opcja ta powinna być włączona, jeśli posiadasz jakieś
urządzenia pracujące z portami USB. Jeżeli nie używasz urządzeń
USB, możesz tę opcję wyłączyć, aby zaoszczędzić jedno prze-
rwanie.
PCI/VGA palette Snoob
Dostępne wartości: Disabled/Enabled
Opcję tę możesz spokojnie wyłączyć, gdyż dotyczy ona jedynie
starszych kart wideo oraz sprzętowych kodeków MPEG i związa-
nych z nimi problemów występujących w trakcie odtwarzania ma-
teriału MPEG. Możesz wyłączyć tę funkqę, nawet jeśli posiadasz
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 63
kartę do obróbki sygnału wideo  obecnie wszystkie nowe urzą-
dzenia tego typu są obsługiwane z poziomu systemu, a nie BIOS-u.
Po wprowadzeniu zmian i nowych ustawień za pomocą klawisza
Esc musisz wrócić do głównego menu BIOS-u.
Opcje menu PC Health Status
W przypadku większości płyt głównych informacje wyświetlane
w tym menu zawierają dane dotyczące aktualnego stanu niektó-
rych funkcji systemu komputerowego, takich jak temperatura
procesora, stan napięć, kontrola wentylatorów i informacje o ob-
rotach. Najczęściej menu to posiada jedynie charakter informa-
cyjny i nie jest możliwe dokonywanie w nim zmian. W niektórych
BlOS-ach można jednak wprowadzić ustawienia krytyczne, doty-
czące minimalnych obrotów wentylatorów lub przekroczenia tem-
peratur podawanych przez czujniki zamontowane np. na proceso-
rze lub chipsecie płyty głównej, a także przez czujniki dodatkowe.
W przypadku dostępnych na rynku nowoczesnych procesorów
warto zainteresować się tą częścią menu i wprowadzić odpo-
wiednie ustawienia krytyczne, po osiągnięciu których zostanie
wykonana jakaś akcja; dzięki temu można będzie np. wymusić
automatyczne wyłączenie komputera po osiągnięciu zbyt wy-
sokiej temperatury procesora lub w przypadku awarii wenty-
latora, nie doprowadzając w ten sposób to trwałego uszkodzenia
danego podzespołu wskutek przegrzania.
Current CPU Temp
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Podaje aktualnÄ… temperaturÄ™ procesora.
ż4 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Current System Temp
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Podaje aktualną temperaturę np. chipsetu lub elementu, do któ-
rego w danej chwili jest podłączony czujnik.
Current CPU Fan Speed
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Stan obrotów wentylatora zamontowanego na procesorze.
Current SYS Fan Speed
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Stan obrotów dodatkowego wentylatora, podpiętego do płyty
głównej  jeżeli takowy został zamontowany.
Current Power FAN Speed
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Stan obrotów wentylatora zamontowanego w zasilaczu; opcja
aktywna wyłącznie w przypadku gdy dysponujesz zasilaczem
z możliwością podpięcia dodatkowego czujnika do odpowied-
niego gniazda na płycie głównej.
Current Chassis FAN Speed
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Stan obrotów dodatkowego wentylatora podpiętego do płyty
głównej  jeżeli takowy został zamontowany.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 65
Vcore(V)
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Aktualne napięde podawane do procesora. Np. wyświetlane może
być 1,75 V (wartość zależna od typu procesora). Jest to opcja wy-
łącznie informacyjna  nie ma możliwości dokonywania w niej
zmian.
Vdd(V)
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Aktualne napięcie podawane do chipsetu płyty głównej. Np. może
być wyświetlana wartość 1,50 V (wartość zmienna, zależna od
typu chipsetu). Jest to opcja wyłącznie informacyjna  nie ma
możliwości dokonywania w niej zmian.
Vdimm(V)
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Aktualne napięcie podawane do pamięci RAM zainstalowanej na
płycie głównej. Np. może być wyświetlana wartość 2,50 V (wartość
zmienna, zależna od typu pamięci). Jest to opcja wyłącznie infor-
macyjna  nie ma możliwości dokonywania w niej zmian.
3,3 V
Aktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-
ponentów płyty głównej (może występować pewien stopień
tolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna  nie
ma możliwości dokonywania w niej zmian.
+5 V/-5 V
Aktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-
ponentów płyty głównej (może występować pewien stopień
tolerancji +/-). Jest to opqa wyłącznie informacyjna  nie
ma możliwości dokonywania w niej zmian.
66 BIOS. Leksykon kieszonkowy
+12 V/-12 V
Aktualne stany napięć podawanych do poszczególnych kom-
ponentów płyty głównej (może występować pewien stopień
tolerancji +/-). Jest to opcja wyłącznie informacyjna  nie
ma możliwości dokonywania w niej zmian.
Nie musisz zbytnio się przejmować, jeśli niektóre z napięć nie są
idealnie zgodne ze wzorcem; jak powiedziałem, napięcie może
mieć pewną tolerancję +/-. Jednak zbyt duże różnice lub nagłe
skoki i spadki mogą świadczyć o problemach z zasilaczem. Dlatego
warto, byś od czasu do czasu zerknął do tej części BIOS-u.
Battery/VBAT(V)
Dostępne wartości: brak, opcja informacyjna
Podaje stan naładowania baterii lub akumulatorka podtrzymu-
jÄ…cego ustawienia CMOS.
CPU Warning TemperaturÄ™
Dostępne wartości: Disabled/50~70  w zależności od produ-
centa płyty głównej.
Dzięki tej opcji możesz określić, przy jakiej temperaturze proce-
sora zostanie podniesiony alarm sygnalizujÄ…cy jego przegrzewanie
się. Warto włączyć tę opcję; w procesorach serii AMD wartość
krytyczną ustaw na około 70 stopni, a dla produktów firmy Intel
na około 60 stopni.
CPU TemperaturÄ™ ShotDown
Dostępne wartości: Disabled/60-75  w zależności od produ-
centa płyty głównej.
Dzięki tej opcji ustawiasz dla procesora próg temperatury, po
osiągnięciu której komputer się wyłączy, aby nie doprowadzić do
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 67
uszkodzenia procesora. W zależności od posiadanego procesora,
wybierz odpowiednio 75 stopni dla AMD i 70 stopni dla Inteła.
CPU Fan Warning/CPU Fan ControW
CPU FAN Fail Warning
Dostępne wartości: Disabled/1500~5000 obr/min  w zależności
od producenta płyty.
Jeśli BIOS nie wykryje obrotów wentylatora lub gdy są one zbyt
niskie, zostanie włączony alarm dz
więkowy. W przypadku nie-
których płyt głównych komputer nie uruchomi się lub po urucho-
mieniu wyłączy po kilku sekundach, aby zabezpieczyć procesor
przed uszkodzeniem wskutek przegrzania. Jeśli posiadasz wenty-
lator z własnym czujnikiem, dopasowującym obroty w stosunku
do wydzielanego ciepła, wyłącz tę opcję, natomiast gdy używasz
zwyczajnego wentylatora, zostaw ją włączoną i ustaw granicę na
minimum 2000 obrotów na minutę.
SYSTEM FAN Fail Warning/
POWER FAN Fail Warning
Dostępne wartości: Disabled/1500-5000 obr/min  w zależności
od producenta płyty.
Działanie tej opcji jest dokładnie takie samo jak dla przestawio-
nej powyżej, dotyczy jednak dodatkowych wentylatorów zain-
stalowanych w obudowie i podłączonych do płyty głównej.
Predefiniowane ustawienia BIOS-u
Nowoczesne wersje BIOS-u posiadają zdefiniowane domyślne
ustawienia dla wszystkich udostępnianych w nich opcji. Rozwią-
zanie to jest bardzo wygodne, gdyż przywrócenie domyślnych
68 BIOS. Leksykon kieszonkowy
ustawień BIOS-u bardzo często jest jedynym rozwiązaniem kło-
potów z komputerem. Wiesz już o tym, że do przywrócenia do-
myślnych ustawień służy specjalna zworka na płycie głównej, któ-
ra jest szczególnie przydatna w chwili, gdy nie da się włączyć
komputera. W sytuacji, gdy komputer siÄ™ uruchamia, ale sprawia
same problemy, możesz przywrócić domyślne ustawienia BIOS-u
za pomocą odpowiedniej opcji, która jest w nim umieszczona.
W BlOS-ie możesz znalez
ć kilka opcji służących do przywracania
domyślnych ustawień.
Load Optimal Settings
Dostępne wartości: Y/N (Yes/No  Tak/Nie)
Wybranie tej opcji spowoduje załadowanie optymalnych i bez-
piecznych wartości predefiniowanych przez producenta. Jeżeli
masz problem z poprawnym ustawieniem BIOS-u lub ustawiłeś
niektóre jego funkcje nieprawidłowo i nie wiesz, jak doprowadzić do
tego, by system pracował prawidłowo, wybierz tę opcję. Spowoduje
ona załadowanie zestawu odpowiednich wartości, które umożli-
wią poprawną współpracę z większością zainstalowanych w kom-
puterze urządzeń. Polecam jednak własnoręczne konfigurowanie
opcji BIOS-u, ponieważ większość producentów zaniża wartości
podane w trybach predefiniowanych w celu uzyskania jak naj-
bardziej stabilnej pracy systemu.
Load Fail  safe Defaults
Dostępne wartości: Y/N (Yes/No  Tak/Nie)
Jej działanie jest zbliżone do działania opcji Load Optimal Settings.
Load Best Performance Settings
Dostępne wartości: Y/N (Yes/No  Tak/Nie)
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 69
Dzięki tej opcji możesz wczytać wartości, które  przynajmniej
w teorii  powinny zapewnić największą wydajność systemu.
Zdarza się jednak, że producent za bardzo podnosi poprzeczkę
w tych ustawieniach, co może objawiać się nieprawidłową pracą
systemu. Problemy mogą dotyczyć np. pamięci RAM o mniej-
szych parametrach, aniżeli sugerowane przez producenta płyty
głównej. Polecam samodzielne skonfigurowanie ustawień BIOS-u,
pozwalające uwzględnić specyfikę posiadanego sprzętu i jego
możliwości.
Ustawienia hasła
BIOS płyty głównej pozwala na ustawienie hasła zabezpieczają-
cego przed uruchomieniem komputera oraz wejściem do menu
BIOS-u. Służy do tego opcja Set Supenńsor Password. Pamiętaj, że
zasięg działania hasła zależy od tego, co wybrałeś w opcji Security
Option w jednym z poprzednich menu BIOS-u.
Pamiętaj, że gdy zapomnisz hasła, najprostszym sposobem będzie
wykorzystanie znanej Ci już zworki służącej do czyszczenia za-
wartości CMOS. Niestety, po jej użyciu będziesz zmuszony po-
nownie wprowadzić wszystkie ustawienia.
Superoisor Password
Dostępne wartości: brak  tu wpisujesz własne hasło
Opcja ta pozwala określić hasło administratora.
User Password
Dostępne wartości: brak  tu wpisujesz własne hasło
Opcja ta pozwala określić hasło użytkownika.
70 BIOS. Leksykon kieszonkowy
W trakcie zmiany haseł zostaniesz dwukrotnie poproszony o wpro-
wadzenie poprawnego hasła; ma to na celu uniknięcie ewentualnej
pomyłki. Aby usunąć wprowadzone hasło, należy wejść do BIOS-u,
wpisać aktualne hasło, następnie w opcjach pozwalających na usta-
wienie hasła zostawić puste pola i nacisnąć Enter.
Zapis końcowych ustawień
Po określeniu wszystkich opcji w BlOS-ie pora zapisać ustawienia.
W tym celu, po powrocie do menu głównego, musisz skorzystać
z następujących opcji:
Save And Exit Setup Option
Dostępne wartości: Y/N
Odpowiada za zapisanie ustawień i ponowne uruchomienie kom-
putera. Po zaznaczeniu tej opcji i naciśnięciu klawisza Enter zosta-
niesz zapytany o potwierdzenie zapisania ustawień  naciśnij
klawisz Y i potwierdz
klawiszem Enter. Wszystkie zmiany do-
konane w BlOS-ie zostaną zapisane i będą obowiązywać już po
ponownym uruchomieniu komputera.
Exit Without Saving Option
Dostępne wartości: Y/N
Pozwala na wyjście z BIOS-u bez zapisu dokonanych zmian. Jeżeli
nie jesteś pewien wprowadzonych ustawień, po prostu zaznacz tę
opcję, naciśnij Enter, a następnie zatwierdz
wybór za pomocą kla-
wisza Y. Komputer zostanie uruchomiony ponownie ze starymi
ustawieniami.
Rozdział 3. Konfiguracja BIOS-u 72
Rozdział 4. Aktualizacja
wersji BIOS-u
Może się zdarzyć, że nowy dysk twardy, który zakupiłeś, będzie
niewidoczny dla płyty lub wykaże ona jedynie niewielką część
jego pojemności. A może po włożeniu nowego procesora na mo-
nitorze widzisz jedynie czarny ekran i nic więcej. W takim przy-
padku ostatnią deską ratunku może okazać się aktualizaqa BIOS-u
Twojej płyty głównej. Aktualizacja polega na zastąpieniu bieżącej
wersji oprogramowania znajdującego się w pamięci flashrom jego
nową wersją. Należy pamiętać, że cała operacja odbywa się bez-
pośrednio w jednym z układów wlutowanych w płytę główną,
a nie na dysku twardym lub innym nośniku danych, musi więc
być przeprowadzona ze szczególną uwagą. Błąd popełniony
w trakcie wykonywania aktualizacji może spowodować niemoż-
ność uruchomienia komputera, a w niektórych specyficznych wa-
runkach trwałe uszkodzenie płyty głównej. Zanim zdecydujesz
się wykonać aktualizację BIOS-u, zastanów się, czy naprawdę
jest to konieczne. Jeśli uważasz, że aktualizacja jest niezbędna,
przed jej przeprowadzeniem musisz wykonać pewne czynności
przygotowawcze.
Identyfikacja płyty głównej
Jedną z najważniejszych czynności, które musisz wykonać przed
aktualizacją BIOS-u, jest poprawna identyfikacja płyty głównej.
W przypadku nieprawidłowej identyfikacji i wykonania uaktu-
alnienia BIOS-u oprogramowaniem przeznaczonym do innej płyty
głównej lub po prostu jej innej wersji, może okazać się, że kom-
puter już się nie uruchomi lub będzie działać wadliwie. Aby zi-
dentyfikować poprawnie producenta płyty głównej, jej dokładne
oznaczenia oraz aktualną wersję, należałoby skorzystać z dołą-
czonej do płyty głównej dokumentacji. Jednak  jak pokazuje
72 BIOS. Leksykon kieszonkowy
wieloletnia praktyka  nie zawsze to, co jest napisane w do-
kumentacji, pokrywa siÄ™ w 100% z tym, co masz zamontowane
w komputerze. Wielu producentów płyt głównych, szczególnie
tych mniej znanych (mniej markowych), drukuje jedną, ogólną
instrukcję do kilku modeli wyprodukowanych przez siebie płyt
głównych. Dlatego najlepszym i najbezpieczniejszym sposobem
określenia posiadanego przez Ciebie modelu są po prostu bezpo-
średnie oględziny Twojej płyty. Bardzo często nazwa producenta
jest umieszczona na płycie, w okolicy gniazda AGP lub pomiędzy
gniazdami PCI. Jeśli już wiesz, kto jest producentem Twojej
płyty, powinieneś jeszcze odszukać jej dokładne oznaczenie i mo-
del. Również i te informacje prawdopodobnie będą nadrukowane
bezpośrednio na płycie głównej; mogą być także umieszczone na
naklejkach identyfikacyjnych. Naklejki te często są naklejane na
ostatnim gniez
dzie PCI lub na zewnętrznej stronie portów równo-
ległych (w przypadku konstrukcji ATX). Jeśli jednak i tam nic nie
znalazłeś, to warto jeszcze przyjrzeć się płycie od spodu. Koniecz-
nie odszukaj również wersję płyty głównej. Najczęściej producent
umieszcza odpowiedni nadruk w jednym z narożników płyty.
Oto  kolejno  przykładowa nazwa, model oraz wersja płyty,
podane wraz z omówieniami wyjaśniającymi, w którym miejscu
płyty należy (w większości przypadków) ich szukać:
ASUS
Napis umieszczony pomiędzy gniazdem AGP a pierwszym
PCI. Oznacza nazwÄ™ producenta.
A7V8X-X
Napis umieszczony na naklejce identyfikacyjnej przyklejonej
do ostatniego gniazda PCI. Oznacza model płyty.
Rev. 12
Napis umieszczony najczęściej w jednym z narożników płyty
głównej. Oznacza wersję produkcyjną płyty.
Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 73
Jeśli nie masz możliwości wglądu do środka komputera, a co za
tym idzie, nie jesteÅ› w stanie znalez
ć potrzebnych informacji,
pozostaje zdać się na dokumentację lub na speqalistyczne opro-
gramowanie, które jest w stanie określić zarówno producenta,
jak i model Twojej płyty głównej. Niestety, mogą wystąpić kło-
poty z określeniem wersji. Informacja o niej często jest pomijana
przy odczycie danych przy pomocy stosownego oprogramowania.
Może się okazać  szczególnie w przypadku tańszych kon-
strukcji  że program do odczytu danych wyświetli zbyt skąpą
informację, która niewiele Ci pomoże. Jeśli masz dostęp do Inter-
netu, możesz spróbować za jego pośrednictwem zidentyfikować
Twoją płytę. Gdy wszystkie opisane wcześniej możliwości iden-
tyfikacji płyty głównej zawiodły, Internet daje Ci jeszcze jedną
szansę. Uruchom komputer. Po wyświetleniu ekranu z informa-
cjami o typie procesora, ilości pamięci itd. na samym dole znaj-
dziesz kilkanaście cyfr i liter; zatrzymaj dalsze uruchamianie kom-
putera za pomocą klawisza Pause. Zapisz na kartce cały ciąg
wyświetlanych liter i liczb. Pierwsze liczby określają datę pro-
dukcji danego BIOS-u; po tej informacji podany jest rodzaj chip-
setu płyty głównej, pozostałe liczby zaś to identyfikatory płyty.
Na ich podstawie jesteś w stanie odszukać w Internecie dane
dotyczące producenta oraz modelu Twojej płyty głównej. Najle-
piej wykorzystać w tym celu jakąś wyszukiwarkę internetową,
choćby www.google.com.
Oto przykładowe dane identyfikujące płytę (ID):
10/13/2000 - i440BX - W977 - 2A69KM4KC - 00
Warto przypomnieć, że informacje podane są tu według formatu:
data BIOS-u  chipset płyty  identyfikator płyty.
Najważniejszymi informacjami, które w decydującej mierze przy-
czynią się do wyszukania producenta płyty, są te, które zostały
zapisane jako przedostatnie; w naszym przykładzie jest to ciąg
znaków 2A69K.M4KC. Teraz wystarczy wpisać ten ciąg do wyszuki-
warki. Po wpisaniu w wyszukiwarce wspomnianego ciągu znaków
74 BIOS. Leksykon kieszonkowy
(ID ptyty głóumef) zostały wyświetlone odnośniki do stron zawie-
rających ten wpis. Okazało się, że płytą, której identyfikatora
użyłem w zaprezentowanym tu przykładzie, jest produkt firmy
MicroStar, MS-6163 (BX Master), zbudowany z wykorzystaniem
chipsetu 440BX oraz z dodatkowym kontrolerem IDE66. (Poszu-
kując informacji na temat płyt głównych oraz BIOS-ów, a także
samych BIOS-ów konkretnych firm, możesz skorzystać również
z adresów internetowych podanych w rozdziale 6. niniejszej książki;
zebrałem w nim łącza do stron, które mogą okazać się przydatne.)
Gdy już określiliśmy model i wersję posiadanej przez nas płyty
oraz wiemy, jaki jest aktualny BIOS przeznaczony dla niej, mo-
żemy przystąpić do wyszukania odpowiedniego pliku, za pomocą
którego zaprogramujemy układ flashrom. W tym celu najlepiej
udać się na stronę producenta płyty głównej i tam odszukać
odpowiedni plik. W zależności od producenta, należy ściągnąć
odpowiedni programator.
Oto przykłady nazw plików z programem programatora układu
flashrom (BIOS):
Amiflash.exe
Program służący do zaprogramowania układu flashrom dla
BIOS-ów firmy Ami.
Awdflash.exe
Program służący do zaprogramowania układu flashrom dla
BIOS-ów firm Award, Phoenix-Award.
Flash.exe
Program służący do zaprogramowania układu flashrom dla
BIOS-ów na płytach głównych firmy AS LZS bez systemu PnP
Aflash.exe
Program służący do zaprogramowania układu flashrom dla
BIOS-ów na płytach głównych firmy ASUS z systemem PnP.
Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 75
Następnie  również korzystając ze strony producenta płyty
głównej  należy pobrać plik z nową wersją BIOS-u. Często
zdarza się, że producenci w jednym spakowanym archiwum
umieszczają zarówno nową wersję BIOS-u, jak i odpowiedni plik
programatora. Jeśli tak właśnie jest w przypadku Twojej płyty
głównej, to skorzystaj z tego właśnie pliku i za jego pomocą wy-
konaj programowanie układu flashrom.
Identyfikacja BIOS-u
W stosunkowo łatwy sposób można zidentyfikować producenta
Twojego BIOS-u. Jego nazwa jest najczęściej wyświetlana u góry
ekranu zaraz po uruchomieniu komputera, w trakcie wykony-
wania wstępnej procedury testowej POST. Jeśli nie zdążysz jej
przeczytać, możesz przy następnym rozruchu wcisnąć klawisz
Pause, by zatrzymać dalsze uruchamianie komputera. Możesz też
odczytać nazwę producenta poprzez wejście do głównego menu
BIOS-u. Na samej górze menu znajdziesz stosowną informaqę
o twórcy oprogramowania Twojej płyty. Poza tym zaraz po uru-
chomieniu komputera, w trakcie przeprowadzania testu POST, na
samej górze ekranu powinna zostać wyświetlona wersja BIOS-u,
a na dole data jego wyprodukowania. Wreszcie, część z tych
informacji znajdziesz na umieszczonym na płycie głównej ukła-
dzie flashrom, w którym zapisany jest BIOS. Najczęściej na układzie
tym umieszczana jest naklejka, na której widnieje nazwa produ-
centa  może to być np. Award, Ami lub Phoenix. Z całą pewno-
ścią jednak łatwiej jest uzyskać potrzebne wiadomości podczas
rozruchu komputera, choćby dlatego, że nie trzeba go w tym celu
rozkręcać (co mogłoby być wręcz niemożliwe w przypadku za-
plombowania obudowy przez sprzedawcę, u którego nabyłeś ma-
szynę). Bez względu na to, w jaki sposób wszedłeś w posiadanie
stosownych danych, zapisz je, ponieważ mogą Ci się przydać
do odszukania nowszej wersji oprogramowania. Przy zapisie daty
pamiętaj, że jest ona podawana w standardzie amerykańskim 
miesiąc/dzień/rok. Jeśli jednak w żaden z podanych tu sposobów
7& BIOS. Leksykon kieszonkowy
nie jesteś w stanie zdiagnozować rodzaju, producenta oraz wersji
BIOS-u, możesz skorzystać z programów takich jak CtBios, które
zrobią to za Ciebie. Programy takie możesz pobrać np. ze strony
iuzviv.spat.pl/drivery.html. Znajdziesz na niej także całkiem sporo
BIOS-ów.
Oto przykładowe informacje wyświetlane na monitorze zaraz po
włączeniu komputera:
Award Moduł ar BIOS v.4.51PG,
Copyright (O 1984-2000. Award Software, Inc.
Z wyświetlonego napisu można wywnioskować, iż BIOS Twojej
płyty głównej został wyprodukowany przez firmę Award.
W6163MJ V5.6 041301
Ten napis wskazuje na wersjÄ™ BIOS-u; w tym przypadku jest to
BIOS o numerze wersji 5.6. W przypadku niektórych płyt głów-
nych udostępniane są zintegrowane z nimi dodatkowe kontrolery
IDE. Na przykład na płycie głównej, której dotyczy nasz przykład,
umieszczono zintegrowany z niÄ… dodatkowy kontroler Ultra ATA66,
dlatego też po przejściu procedury testowej POST są wyświe-
tlane dodatkowe informacje dotyczące BIOS-u tegoż kontrolera.
Oto przykładowe informacje o wersji BIOS-u zintegrowanego kon-
trolera dysków Ultra ATA66:
ULTRA 66 (Tm) BIOS Versin 2.00 (Bui l d 18)
(O 1999-2000 Promise Technology, Inc Al i Rights Reserved
Zapis ten informuje nas o aktualnej wersji BIOS-u; w tym przy-
padku jest to wersja 2,00 dla zintegrowanego z płytą główną do-
datkowego kontrolera IDE firmy Promis Technology. Pamiętaj, że
nie jest to informaqa dotycząca BIOS-u płyty głównej i nie należy
się nią kierować przy poszukiwaniach jego uaktualnienia. W więk-
szości przypadków po wykonaniu aktualizacji BIOS-u na płycie
głównej, również i BIOS dodatkowego kontrolera zostanie uak-
tualniony do nowszej wersji.
Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 77
Programowanie układu flashrom
Zanim rozpoczniesz proces aktualizaqi, upewnij się, że w BlOS-ie
masz wyłączoną opq'ę dotyczącą zabezpieczenia przed zapisem
do układu flashrom. Opcja ta to Flash protection. Sprawdz
również
w dokumentami do Twojej płyty głównej, czy przed aktualizacją
nie musisz przestawić odpowiedniej zworki zabezpieczającej układ
flashrom przed nieautoryzowanym zapisem. Jeśli taka zworka
znajduje się na płycie, to musisz ustawić ją tak, by umożliwiała
wykonanie aktualizacji BIOS-u; opis odpowiedniego ustawienia
możesz znalez
ć w dokumentami płyty głównej. Przygotuj dyskiet-
kę startową i zapisz na niej plik BIOS-u, który pobrałeś z Sieci.
Umieść też na niej odpowiedni plik służący do wykonania aktu-
alizaqi, np. awdflash, amiflash lub Aflash. Uruchom plik *.exe i po-
stępuj zgodnie z komunikatami programu.
Sam proces przygotowania dyskietki startowej ogranicza siÄ™ jedy-
nie do jej sformatowania z parametrem /s lub włączenia odpo-
wiedniej opcji w graficznej nakładce w systemie MS Windows.
Następnie pozostaje skopiowanie na nią plików (bądz
pliku) za-
wierających nową wersję BIOS-u oraz programatora. Pamiętaj, że
na dyskietce nie powinno być plików autoexec.bat i config.sys.
Pora przeprogramować BIOS. W tym celu uruchom komputer
z uprzednio przygotowanej dyskietki, a następnie zaczekaj na
pojawienie siÄ™ odpowiedniej listy z opcjami do wyboru.
Zanim rozpoczniesz wymianÄ™ BIOS-u na nowszy, musisz koniecz-
nie wykonać kopię jego aktualnej wersji. W tym celu sprawdz
, czy
na liście występuje odpowiednia opcja. W przykładowym pro-
gramatorze opcja ta nosi nazwÄ™ Save Current BIOS to file. Po jej
wybraniu wystarczy wcisnąć na klawiaturze klawisz Enter.
Teraz zostaniesz poproszony o podanie nazwy dla pliku, który
powstanie na dyskietce. Wystarczy, że wpiszesz nazwę np. stary.
bi n, a następnie nadśniesz klawisz Enter. Po chwili aktualna wersja
BIOS-u znajdzie siÄ™ w pliku zapisanym na dyskietce.
BIOS. Leksykon kieszonkowy
W celu wymiany BIOS-u, w głównym menu programu dokonują-
cego aktualizacji wybierz opcjÄ™ odpowiedzialnÄ… za jej przeprowa-
dzenie  Update BIOS IndudingBoot Błock and ESCD. Następnie
zostaniesz poproszony o podanie nazwy pliku zawierajÄ…cego nowÄ…
wersję BIOS-u (to ten plik, który na początku zapisywałeś na dys-
kietce); po jej wpisaniu musisz nacisnąć klawisz Enter. Program
aktualizujący dokona sprawdzenia sumy kontrolnej, aby uzyskać
pewność, że plik nie jest uszkodzony. Jeżeli test wypadnie pomyśl-
nie, zostaniesz jeszcze raz zapytany, czy chcesz dokonać aktu-
alizacji  naciśnięcie klawisza Y spowoduje rozpoczęcie procesu
uaktualniania.
Po zakończeniu aktualizacji na ekranie monitora pojawi się infor-
macja o tym, że cały proces zakończył się sukcesem. Teraz pozo-
staje ponownie uruchomić komputer  i gotowe.
Pamiętaj, aby sprawdzić dokładnie, jaką wersję BIOS-u posiadasz
(pojemność układu flashrom). Dla pojemności 1 Mbit, 2 Mbit oraz
4 Mbit pliki z aktualizaq'ą będą miały odpowiednio 128 kB, 256 kB
i512kB. Jeżeli nie wiesz, jaki BIOS posiadasz, to po uruchomieniu
programu do aktualizacji wykonaj kopiÄ™ BIOS-u i sprawdz
rozmiar
pliku wynikowego, a kopiÄ™ zachowaj na wszelki wypadek.
W trakcie uaktualniania BIOS-u pod żadnym pozorem nie wyłą-
czaj komputera! Przed rozpoczęciem aktualizacji zawsze wyko-
nuj kopię BIOS-u. Po zapisaniu pliku BIOS-u na dyskietce, także
zanim rozpoczniesz aktualizacjÄ™, sprawdz
, czy plik jest popraw-
nie odczytywany.
Jeżeli nie jesteś pewien tego, co robisz, zrezygnuj z aktualizacji i udaj
siÄ™ z komputerem do serwisu, gdzie zrobiÄ… to za Ciebie fachowcy.
Wielu producentów płyt głównych oferuje możliwość aktualizacji
BIOS-u bezpośrednio z poziomu MS Windows, za pomocą wy-
godnych w użyciu narzędzi.
Praca z aplikacjami tego typu ogranicza się do paru kliknięć myszą
i udzielenia odpowiedzi na kilka prostych pytań. W zależności
Rozdział 4. Aktualizacja wersji BIOS-u 79
od producenta płyty głównej, zestaw możliwości oferowanych
przez graficzne narzędzia do aktualizacji BIOS-u może się nie-
znacznie różnić. W naszym przykładzie użyty został programator
firmy AS LZS, który pozwala na wyszukanie odpowiedniej wersji
BIOS-u w Internecie, pobranie jej na dysk, aktualizacjÄ™ oraz spraw-
dzenie, jaka wersja BIOS-u jest aktualnie zapisana na płycie głównej.
Jeżeli posiadasz dostęp do Internetu, wystarczy wybrać opcję Upgra-
de BIOS front Internet i chwilę zaczekać na aktualizację. Oczywiście,
po drodze będziesz musiał odpowiedzieć na kilka prostych pytań.
Ja jednak preferuję wykonywanie uaktualnienia pamięci flashrom
(a zatem BIOS-u) z poziomu systemu DOS, po wcześniejszym
uruchomieniu komputera z dyskietki startowej. Moim zdaniem
jest to bezpieczniejsze z uwagi na możliwość wystąpienia nieocze-
kiwanego błędu systemu Windows, zainstalowanych sterowni-
ków lub programów działających w tle.
W programatorach dla BIOS-u firmy Award po uruchomieniu
programatora nastąpi sprawdzenie układu, zaś po wpisaniu pliku
z nowÄ… wersjÄ… BIOS-u zostanie przeprowadzony test sumy kon-
trolnej, po czym zostaniesz zapytany o to, czy chcesz wykonać
kopię starego BIOS-u. Podaj wtedy nazwę pliku, w którym będziesz
chciał zapisać tę kopię, np. stary bin i potwierdz
zamiar jej wykona-
nia poprzez wciśnięcie klawisza Y. Po wykonaniu kopii zostanie
załadowany do pamięci operacyjnej komputera plik z obrazem
nowego BIOS-u, po czym, po potwierdzeniu rozpocznie siÄ™ pro-
cedura programowania.
Analogicznie postępuj z każdym programatorem układu flashrom.
Niezależnie od producenta BIOS-u procedura jego aktualizacji
jest bardzo podobna^ Zmianie ulec może jedynie rozmieszczenie
poszczególnych opcji odpowiedzialnych za zapisanie kopii oraz
wprowadzenie nazwy z plikiem BIOS-u. Każdy programator udo-
stępnia możliwość wykonania kopii aktualnej wersji BIOS-u i nie
należy o tym zapominać.
SO BIOS. Leksykon kieszonkowy
Rozdział 5. Awaria BIOS-u
Przeprowadziłeś aktualizację BIOS-u, ponownie uruchamiasz kom-
puter i zamiast ekranu powitalnego z wyświetloną, dopiero co
zaktualizowanÄ…, nowÄ… wersjÄ… BIOS-u widzisz jedynie czarny ekran
monitora. To najgorszy z możliwych scenariuszy, który świadczy
o tym, że  niestety  coś poszło nie tak, nie udało się. Nie mu-
sisz od razu załamywać się i rwąc włosy z głowy przeklinać kom-
puter, dyskietki, Internet i cały ten elektroniczny świat. W tej
sytuacji masz jeszcze kilka możliwości, które pozwolą zaoszczędzić
trochę gotówki z Twojego budżetu domowego. W tym rozdziale
postaram się w możliwie najprostszy sposób omówić zagadnienia
związane z awarią programu zapisanego w pamięci flashrom,
czyli BIOS-u.
Przyczyn uszkodzenia oprogramowania znajdującego się w ukła-
dzie flashrom może być wiele; od ataku wirusa zamazującego część
programu Setup, po uszkodzenie spowodowane przypadkowym
wyładowaniu elektrostatycznym. Najczęstszą jednak przyczyną
awarii BIOS-u są sami użytkownicy komputera. Główne powody
tej awarii  nieudana aktualizacja, nagła przerwa w zasilaniu
podczas wykonywania programowania, nadpisanie zawartości
układu flashrom nieodpowiednią wersją oprogramowania lub
BlOS-em przeznaczonym do innego modelu płyty głównej, a wre-
szcie atak wirusa (który wszak także został wykonany przez czło-
wieka) w dużej mierze zależą właśnie od nich (nawet przerwie
w zasilaniu można było wszak zapobiec, stosując urządzenie typu
UPS). Awarie układu flashrom  a co za tym idzie także utrata
zapisanych w nim informacji  będące efektem czegoś innego niż
działanie człowieka, "zdarzają się niezwykle rzadko i należy o tym
pamiętać, decydując się na aktualizację bieżącej wersji BIOS-u.
Rozdział 5. Awaria BIOS-u 81
Naprawa w przypadku
aktywnego obszaru BootBlock
Większość nowoczesnych układów flashrom, montowanych na dzi-
siejszych płytach głównych, posiada pewien obszar, który nie jest
zapisywany w trakcie programowania (aktualizaqi); obszar ten
nazywa się BootBlock i jest odpowiedzialny za przejęcie ograni-
czonej kontroli  najczęściej jedynie nad stacją dyskietek i kla-
wiaturą  w przypadku uszkodzenia pozostałej części oprogra-
mowania BIOS.
Oto przykładowe informacje wyświetlane na ekranie monitora
w przypadku nieudanej aktualizacji BIOS-u:
Award BootBlock Bios vl.O
Copyright (c)1998. Award Software Inc
Bios Rom checksum error
INSERT SYSTEM DISK ANO PRESS ENTER
Jeśli po uruchomieniu komputera na ekranie monitora widzisz taki
właśnie napis (lub podobny, w zależności od producenta BIOS-u),
to jeszcze nie jest tak z
le. Musisz przygotować specjalnie spre-
parowaną dyskietkę startową, na której powinny znalez
ć się pliki
startowe systemu oraz plik programatora wraz z prawidłowym
plikiem obrazu BIOS-u, np. z kopią, którą wykonałeś przed aktu-
alizacją. Następnie przygotuj plik autoexec.bat, w którym powi-
nien znalez
ć się odpowiedni dla wersji BIOS-u wpis i zapisz go
na dyskietce.
Oto przykładowy wpis w autoexec.bat dla BIOS-u firmy Award:
awdflash kopia.bin /py/Sb/sn/QI
Co znaczą poszczególne elementy tego zapisu? Oto wyjaśnienie:
" awdf 1 ash  nazwa programatora,
" kopi a. bi n  nazwa pliku z kopiÄ… BIOS-u,
82 BIOS. Leksykon kieszonkowy
" py  nakaz automatycznego programowania (przydatne,
gdy na ekranie monitora nic nie widać),
" Sb  nakaz ominięcia programowania obszaru BoołBlock,
" sn  zakaz wykonywania kopii (i tak obecnie zapisana wer-
sja BIOS-u jest nieodpowiednia lub uszkodzona, więc nie ma
sensu wykonywać jej kopii),
" QI  wymuszenie programowania (w szczególnych przy-
padkach jest to jedyne rozwiÄ…zanie).
To tylko podstawowe, najczęściej wykorzystywane parametry awd-
flash; pełną ich listę uzyskasz po wpisaniu nazwy programatora
wraz z przełącznikiem /?. Prawidłowy zapis powinien więc wy-
glądać tak: awdflash/?
Możesz oczywiście nie przygotowywać pliku autoexec.bat, pod
warunkiem, że coś widzisz na ekranie i masz aktywną klawia-
turÄ™. Zadaniem pliku wsadowego jest zautomatyzowanie czyn-
ności związanych z programowaniem BIOS-u w przypadku, gdy
nie masz możliwości wprowadzania poleceń z klawiatury, co 
niestety  w przypadku awarii BIOS-u zdarza się dość często.
Jeśli już przygotowałeś taką dyskietkę (oczywiście na innym
komputerze, np. u kolegi), to wyłącz komputer, włóż ją do stacji
dysków i uruchom komputer. Po jego starcie i wyświetleniu
informacji o BootBlock-u waśnij klawisz Enter. Powinien rozpocząć
się odczyt plików z dyskietki i automatyczne zaprogramowanie
układu. Następnie wykonany zostanie ponowny rozruch kom-
putera. Jeśli układ został zaprogramowany, zaś komputer nie
uruchamia się ponownie, to musisz sam wcisnąć przycisk Reset
na obudowie; jeśli wszystko przebiegło poprawnie, to znowu
możesz się cieszyć swoim sprzętem.
Rozdział 5. Awaria BIOS-u 83
Gdy widać jedynie czarny ekran monitora
Przygotowujesz dyskietkę, o której pisałem w poprzednim pod-
rozdziale i postępujesz zgodnie z zaleceniami, które w nim po-
dałem; tym razem jednak nie widzisz, jaką czynność komputer
aktualnie wykonuje (w niektórych przypadkach problem ten może
rozwiązać zamontowanie karty grafiki wykonanej w standardzie
ISA  - oczywiście na płycie głównej Twojego komputera musi
się znajdować gniazdo ISA  lub PCI). Jeżeli po włączeniu kom-
putera z wcześniej włożoną do napędu dyskietką ratunkową
zapaliła się kontrolka stacji dyskietek, to najprawdopodobniej
właśnie wczytywane są potrzebne pliki i zachodzi proces progra-
mowania BIOS-u. Jeśli kontrolka nie zapala się, waśnij na klawia-
turze klawisz Enter. Jeśli tym razem zaświeciła się, prawdopo-
dobnie podjęte zostały wspomniane przed chwilą akcje. Zaczekaj
teraz, aż kontrolka stacji zgaśnie. Poza tym w trakcie zapisu do
flashrom mogą migać naprzemiennie diody na Twojej klawiaturze;
gdy miganie ustanie, to znaczy, że programowanie dobiegło końca.
Komputer może samodzielnie wykonać ponowny rozruch; jeśli
tego nie zrobi, po chwili wykonaj go sam, wciskajÄ…c przycisk Reset.
Jeśli widzisz upragniony ekran z informacją o wersji BIOS-u, to
znaczy, że wszystko przebiegło poprawnie i Twój sprzęt znów
jest sprawny.
Gdy także BootBlock jest uszkodzony
Niestety, to jest jeden z najbardziej czarnych scenariuszy. Dys-
kietka, o której pisałem poprzednio, tak czy inaczej będzie Ci po-
trzebna; musisz jedynie usunąć z niej plik autoexec.bat1. To bardzo
ważne, ponieważ tym razem nie jest wskazana automatyczna
procedura programowania.
Aby przeprowadzić próbę naprawy BIOS-u, musisz posiadać
układ osadzony na płycie w specjalnej podstawce, nie może on
być wlutowany w płytę główną. Do wykonania całej operacji
BIOS. Leksykon kieszonkowy
szczególnie w tym przypadku wymagane jest skupienie, a poza
tym minimum zdolności manualnych, ponieważ wszystkie nie-
zbędne czynnośd będziesz wykonywać na płyde głównej z podłą-
czonym zasilaniem!
Przede wszystkim musisz znalez
ć kogoś, kto posiada taką samą
jak Twoja płytę główną (wprawdzie można wykonać opisaną tu
operację przy użydu innej płyty, jednak w większości przypadków
nie przyniesie to pożądanego efektu). Z płyty tej musisz deli-
katnie wyciągnąć sprawny układ flashrom (pamiętaj, by robić to
przy wyłączonym zasilaniu!). Następnie usuń niesprawny układ
z Twojej płyty głównej. Po wydągniędu układów (nie pomyl ich!)
włóż sprawny układ do podstawki na swojej płycie głównej.
Sprawdz
, czy został włożony prawidłowo. Przy układach DILL32
(prostokątna kostka) na jednym z jego końców, pośrodku znaj-
duje się wydęde, a na płyde umieszczono nadruk z odpowiednim
ząbkiem; musisz włożyć układ zgodnie z nadrukiem na płyde 
wydęde w układzie musi zachodzić na wspomniany ząbek. Jeśli
się pomylisz i włączysz zasilanie, układ zostanie spalony i teraz
naprawy będą wymagały już dwie płyty główne. Jeśli układ
flashrom jest układem PLCC32  kwadratowa kostka  to na
pewno od razu zauważysz, że jeden z narożników kwadratu
jest śdęty; takie samo śdęde posiada również podstawka na płycie.
Musisz włożyć układ, dopasowując odpowiednio narożniki pod-
stawki i układu.
Jeśli uporałeś się z przełożeniem układu, to teraz zaczyna się
dopiero najbardziej niebezpieczna część całej operacji. Najlepiej
odłącz dyski twarde i inne napędy, pozostaw jedynie napęd stacji
dyskietek.
Uwaga
Pamiętaj, że wszystko będziesz teraz wykonywać na włączo-
nym komputerze!
Rozdział 5. Awaria BIOS-u 85
Włóż dyskietkę do stacji dyskietek (nie zapomnij wcześniej ska-
sować pliku autoexec.bat). Uruchom komputer. Powinien urucho-
mić się bez problemu; jeśli jest inaczej, wyłącz go i dociśnij układ
flashrom. Jeśli komputer się uruchomił, to nastąpi wczytanie sektora
startowego z dyskietki. Nie wyłączając komputera, bardzo ostroż-
nie, z maksymalną uwagą wyciągnij układ flashrom z podstawki.
Uważaj, aby nie spowodować zwarcia! Następnie również bar-
dzo dokładnie i uważnie umieść w podstawce swój uszkodzony
układ flashrom. Teraz wykonaj procedurę programowania, tak
jak to zostało opisane w rozdziale poświeconym programowaniu
układu flashrom. Jeśli procedura ta przebiegła prawidłowo, wy-
konaj ponowny rozruch komputera i ciesz się działającym sprzę-
tem. Teraz możesz już oddać koledze jego układ flashrom.
Do wyciągania układów stosuje się odpowiednie, specjalistyczne
narzędzia. W domowych warunkach do wyciągnięcia układu
w z podstawki DILL32 (układ prostokątny) możesz użyć zakrzy-
wionego śledzia (zaślepkę z tyłu obudowy; pamiętaj jednak, by
zaizolować ją np. taśmą!) lub płaskiego, małego śrubokręta (także
on musi być zaizolowany). Układ PLCC32 (kwadratowy) możesz
wyciągnąć np. końcówką cyrkla.
Gdy układ flashrom
jest wlutowany w płytę
Gdy układ jest wlutowany na stałe w płytę główną i uszkodzony
został również BootBlock, to  niestety  w tym przypadku czeka
CiÄ™ wizyta w serwisie. Jak pokazuje praktyka, naprawa BIOS-u
jest w tym przypadku dość kosztowna i " wręcz nieopłacalna, jeśli
posiadasz starszą płytę; koszt usługi może niewiele odbiegać od
ceny nowej płyty, a  jak wiadomo  w świecie komputerów
wszystko bardzo szybko się starzeje i traci na wartości.
M6 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Gdy układ umieszczony jest w podstawce
i zawiodły wszystkie możliwości
jego reanimacji
W takim przypadku pozostaje wymontować płytę główną i zanieść
ją do serwisu, gdzie zostanie z niej wyciągnięty układ flashrom
i zaprogramowany na programatorze sprzętowym. Usługa ta nie
jest szczególnie droga; jej koszt waha się w granicach 30 do 50 PLN,
w zależności od układu.
Autor nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne nieudane próby
wykonania poszczególnych czynności opisanych powyżej. Wszyst-
kie operacje polegające na konfiguracji, uaktualnieniu, próbach
naprawy układu flashrom (BIOS-u) wykonujesz na własną odpo-
wiedzialność. Przykłady tu opisane zostały wielokrotnie wypró-
bowane w praktyce zawodowej przez autora, który jest wielo-
letnim pracownikiem serwisu jednej z firm komputerowych.
Rozdział 5. Awaria BIOS-u 87
Rozdział 6. Przydatne linki do stron
poświęconych zagadnieniom
zwiÄ…zanym z BlOS-em
Producenci BIOS-ów
" American Megatrends (AMI)  http://wwxv.ami.com
" Award Software (Award-Phoenix)  http://wxvw.award.com
" Phoenix  http://ivxvxv.phoenix.com
" Unicore  http://xvww.unicore.com
Strony przydatne w trakcie poszukiwania
uaktualnień i identyfikacji BIOS-ów
" http://ivxuw.plasma-online.de
" http://wxvxv.motherboards.org
" http://www.biosrecovery.com
" http://wxvw.ultramod.com/sringar/bios.html
Strony producentów płyt głównych
" Abit  http://www.abit.com.tw
" Acorp  http://www.acorp.com.tw
" A-Open  http://www.aopen.com
" Albatron  http://ivxvw.albatron.com.tw
88 BIOS. Leksykon kieszonkowy
" Asus  http://www.asus.com.tw
" A-Trend  http://www.atrend.com
" Azza  http://wrvw.azza.com.hv
" Biostar  http://www.biostar.com.tw
" Chaintech  http://www.chaintech.com.tw
" DFI  http://wwiv.dfi.com.tw
" ECS  http://www.ecs.com.iw
" Epox  http://xvww.epox.com
" Gigabyte  http://tw.giga-byte.com
" LiteOn  http://wvnv.liteon.com/liteon
" Lucky Star  http://www.lucky-star.com.tw
" Micro-Star (MSI)  http://zvivzv.msi.com.tw
" PC-Chips  http://zvww.pcchips.com.tzv
" Procomp  http://wzvw.procomp.com.tw/driver
" Shuttle  http://www.spacewalker.com
" Soyo  http://wzvw.soyousa.com
" Zida  http://www.zida.com
Rozdział 6. Przydatne linki do stron poświęconych zagadnieniom... 89
Zakończenie
Mam świadomość, że nie wszystkie możliwe tematy zostały tu
wyczerpane, lecz w założeniu książka ta miała być kieszonko-
wym leksykonem, opisującym najczęściej spotykane opcje w no-
woczesnych (w czasie, kiedy ją pisałem) płytach głównych. Mam
nadzieję, że moje wieloletnie doświadczenie w montażu oraz
naprawie komputerów okaże się dla Ciebie pomocne. Na koniec
pragnę Ci jeszcze raz serdecznie podziękować za zakup niniejszej
książki i pozostaje mi wyrazić nadzieję, że był to zakup udany.
Z wyrazami szacunku
Andrzej Pyrchla
[e-mail]
90 BIOS. Leksykon kieszonkowy
Skorowidz
ACPI Suspend Type, 51 Bank Interleave, 29
ACPI/IPCA,49 Base memory, 16
Advanced BIOS Features, 11,16 Basic Input-Output System, 7
Advanced Chipset Features, 11, Battery/VBAT, 67
27 BIOS, 5, 7
AGP, 73 aktualizacja, 72
AGP Aperture Size, 31 identyfikacja, 76, 88
AGP Drhdng Control, 32 naprawa, 82
AGP Driving Value, 32 nawigacja, 10
AGP Master 1 WS Read, 36 predefiniowane ustawienia,
AGP Master 1 WS Write, 35 68
AGP ModÄ™, 32 producent, 88
AGP OverVoltage Control, 59 wejście, 9
AGP Voltage Regulator, 59 zapis ustawień, 71
aktualizacja, 7, 72 Boot other device, 20
awaria, 81 Boot Up Floppy Drive, 24
BootBlock, 82 Boot Up Numlock Status, 24
DualBios, 7 BootBlock, 82, 84
Bus Master, 61
programowanie, 78
Ami, 8, 75, 76, 88
APIC, 26
Assing IRQ For USB, 63
Assing IRQ For VGA, 63 C8000-CBFFF Shadow, 27
ATX, 73 cache, 18
Auto Detect DIMM/PCI Clk, 56 CAS Latency, 28
Award, 8, 75, 76, 77, 80, 88 CAS Latency Time, 28
awaria BIOS, 81 chipset, 6, 75
CMOS, 25
CNR, 48 DualBios, 7
COM1, 40 dysk twardy, 12
CPU, 30 dyskietka startowa, 78, 82
CPU Clock Ratio, 57
CPU Core Voltage, 58
CPU Fan Controll, 68
CPU Fan Warning, 68 ECP ModÄ™ Use DMA, 43
CPU Host Clock, 57 Exit Without Saving Option, 71
CPU Host Frequency, 57 Extended Memory, 16
CPU internal cache, 18 External Cache, 18
CPU L2 Cache ECC Checking, 18
CPU Setup, 11, 56
CPU TemperaturÄ™ ShotDown, 67
Fast R-W Turn Around, 30
CPU to PCI Write Buffer, 34
First Boot device, 20
CPU Vcore select, 59
Fixed AGP/PCI Output Freq, 58
CPU Vio Select 3.3V, 60
Flash Protection, 23, 78
CPU Warning TemperaturÄ™, 67
flashrom, 7, 72
Current Chassis FAN Speed, 65
naprawa, 87
Current CPU Fan Speed, 65
programowanie, 78
Current CPU Temp, 64
Floppy 3 ModÄ™ Support, 15
Current Power FAN Speed, 65
FSB, 35, 58
Current SYS Fan Speed, 65
fuli duplex, 41
Current System Temp, 65
Fuli Screen Logo Show, 22
0
DDR, 29
DIMM Voltage regulator, 60 GamÄ™ Port Address, 49
Gate A20 Option, 24
DMA, 43
GUID, 46
DMA Resources, 62
DozÄ™ ModÄ™, 50
DRAM Clock, 29 '
H
DRAM Cyde Lenght, 28
half duplex, 41
DRAM Timing by SPD, 28
Halt On, 15
Drive A, 14
hasło, 70
Drive B, 14
BIOS. Leksykon kieszonkowy
92
HDD Power Down, 50 Load Fail  safe Defaults, 69
HDD S.M.A.R.T Capability, 22 Load Optimal Settings, 69
Health Status/Hardware LPTL42
Monitor, 11
Hyper Threading Function, 22
M
MAC (NV) Address Input, 47
MACLan,46
IDE, 13 MachinÄ™ MAC (NV) Address, 47
IDE HDD BÅ‚ock ModÄ™, 39 MBUltral33 RAID Controler, 44
IDE Prefetch ModÄ™, 37 Memory Parity/ECC Check, 36
identyfikacja modem, 48, 52
BIOS-u, 76 Modem Ring resume, 55
płyty głównej, 72 Modem Use IRQ, 52
IEE1394, 45 MPS Revision, 23
Init Display First, 39 Muliti Sector Transfer, 39
Integrated Peripherals, 11, 37
IR Function Duplex, 41
N
IR Transmission Delay, 42
IRQ Resources, 62 napięcia, 56, 64
Legacy ISA, 62 naprawa BIOS-u, 82, 84
PCI/ISA PnP, 62
O
K
Onboard FDD Controler, 40
karta Onboard H/W RAID Controler,
dz
więkowa, 47 44
graficzna, 39, 59 Onboard H/W Serial ATA, 44
sieciowa, 46, 47 Onboard Legacy Audio, 48
konfiguracja, 7,11 Onboard Parallel Port, 42
kontrola antywirusowa, 17 Onboard Serial Port, 40
OnChip IDE, 37
OnChip IEEE1394,45
OnChip LAN, 46
LED In Suspend, 54 OnChip Modem, 47
Load Best Performance Settings, OnChip Sound, 47
69 OnChip USB, 33
Skorowidz
93
OS select for DRAM> 64MB, 26 Primary Slave PIO, 37
Other memory, 16 Primary Slave UDMA, 38
overclocking, 28, 32, 35, 58, 60 procesor, 56
programator, 75
przetaktowywanie, 28, 32, 35, 58
P2C/C2P Concurrency, 30
pamięć
konfiguracja, 29 Quick Power On Self Test, 19
RAM, 16
stała, 7
R
Parallel Port EPP Type, 43
PC Health Status, 64 RAID, 19, 44
PCI, 30, 73 RAID Controler Function, 44
PCI BusMaster, 61 Ratio/Voltage Control, 56
PCI Delay Transaction, 35 Reset Configuration Data, 61
PCI Dynamie Bursting, 35 Resource Controled By, 61
PCI Master 0 WS Write, 35 RTC Alarm Resume, 55
PCI/VGA palette Snoob, 63 RxD, TxD Active, 41
Peer Concurrency, 30
Phoer\ix, 8, 75, 76, 88
8-
PÅ‚ug and Play, 11
płyta główna, 5
S.M.A.R.T, 22
Sl, 51
identyfikacja, 72, 74
S3, 51
producent, 88
PM Control by APM, 51 SATA, 19, 44
PnP OS Installed, 60 SATA/RAID/SCSI Boot Order,
PnP/PCI Configuration setup, 19
Save And Exit Setup Option, 71
11,60
Second Boot device, 20
POST, 19, 76
Secondary Master PIO, 38
POWER FAN Fail Warning, 68
Secondary Master UDMA, 39
Power Management Setup, 11,
Secondary Slave PIO, 38
49
Secondary Slave UDMA, 39
predefiniowane ustawienia, 68
Security Option, 25
Primary Master PIO, 37
Serial ATA Function, 44
Primary Master UDMA, 38
Set Supervisor Password, 70
BIOS. Leksykon kieszonkowy
SETUP, 5, 7 USB, 33
Soft OFF PWRBTN, 53 USB 2.0 PORT, 34
SoundBlaster, 48 USB Keyboard Support, 34
SPD, 28 User Password, 70
Spread Spectrum, 57
stacja dyskietek, 14 V
Standard CMOS Features, 11
Standby Mode, 51 Vcore, 66
State Power After Failure, 53 Vdd, 66
Supervisor Password, 70 Vdd Voltage, 60
Suspend ModÄ™, 51 Vdimm, 66
Swap Floppy Drive, 23 Video Bios Shadow, 26
System Bios Cacheable, 31 Video Off Method, 52
System DatÄ™, 12 Video RAM Cacheable, 31
System Fan Fail Warning, 68 Virus warning, 17
System Time, 12
W
T
Wake Up Events, 54
temperatura, 64 Wake Up On LAN, 55
Third Boot device, 20 wejście do BIOS, 10
Throttle Duty Cycle, 51 wentylator, 64
Total Memory, 16
Trend ChipAway Virus, 17 Y
Typematic Delay, 25
Typematic Rate, 24, 25 Y2K Monitor, 17
U Z
UART 2 Modę, 41 zapis ustawień, 71
UDMA, 38 zwiększanie wydajności, 23,30,
Ultra DMA 66/100/133 IDE 34, 56, 61, 70
Controller, 40
Unicore, 88
uruchamianie systemu
operacyjnego, 21
Skorowidz 95