W domu i w przedszkolu
Wolny czas w rodzinie
BEATA GUTOWSKA
rzemiany, jakie możemy obserwować we
Pwspółczesnym świecie, przyczyniły się do te-
go, że mamy wiele różnych propozycji spędzania
wolnego czasu. Psycholodzy uważają, że wzorce
panujÄ…ce w rodzinie, w tym wzorce korzystania
z czasu wolnego, w decydujący sposób wpływa-
ją na osobowość dziecka. Wpływ jest tym więk-
szy, im młodsze jest dziecko. Z dostępnych ana-
liz wynika, że rodzice często organizują czas
wolny w taki sposób, jak spędzali go z własnymi
rodzicami. Interesowało mnie, w jaki sposób moi
wychowankowie spędzają czas wolny w rodzi-
nie. Rodzicom przedszkolaków zaproponowa-
łam wypełnienie ankiety na ten temat.
Pracuję w przedszkolu publicznym, które jest
na terenie dużego osiedla mieszkaniowego
w Warszawie. W badaniu ankietowym wzięło
udział 30 rodziców. W większości byli to rodzice
z grupy, którą prowadziłam. Wszyscy pracowali
zawodowo. Większość miała wykształcenie wy-
ższe i znajdowała się w przedziale wieko-
wym 30-40 lat.
Według mnie, była to ciekawa grupa rodzi-
ców do przeprowadzenia ankiety, bo wÅ‚aÅ›nie ta- lð Å›rodki masowego przekazu  książki, tele-
kich osób, zapracowanych, robiących karierę za- wizja, radio, komputer, czasopisma.
wodową, w najwięk szym stopniu dotyczy
obiegowa, niekorzystna opinia na temat ilości Pierwsze pytanie dotyczyło częstotliwości
czasu przeznaczonego dla dziecka. Spośród licz- spędzania czasu wolnego z dzieckiem w spo-
nych form spędzania czasu wolnego wybrałam sób celowy, tzn. taki, że jest to czas przezna-
te, które, moim zdaniem, są najbardziej popular- czony dla dziecka i na wspólne z nim działa-
ne i możliwe do realizacji dla rodzin z małym nie. Znaczna część rodziców (22) podała, że
dzieckiem. spędza czas wolny z dzieckiem codziennie,
Były to: a 8  tylko w dni wolne od pracy. Jest to bar-
lð rekreacja fizyczna  gry i zabawy ruchowe, dzo dobry wynik, zważywszy, że we wszyst-
wycieczki rowerowe, spacery i wycieczki kich badanych rodzinach oboje rodziców pra-
piesze, basen, jazda na nartach, wrotkach, cujÄ… zawodowo.
łyżworolkach, łyżwach; Następnie starałam się poznać w badanych
lð instytucje kulturalne  teatr, kino, filharmo- rodzinach najbardziej popularne formy spÄ™-
nia, wystawa i muzeum; dzania czasu wolnego z dzieckiem.
51
czerwiec 2010
W domu i w przedszkolu
Formy spędzania Liczba
czasu wolnego wskazań
Książka 30
Kino 27
Wycieczki rowerowe 26
Gry i zabawy ruchowe
26
na świeżym powietrz
Teatr 25
Basen 24
Telewizja 24
Komputer 23
Spacery i wycieczki piesze 22
Czasopisma 21
Jazda na nartach 19
Zdaniem dzieci, najczęściej spędzają czas
Jazda na wrotkach,
18 z rodzicami na spacerach, wyjściach na basen,
łyżworolkach, łyżwach
wycieczkach rowerowych. Dzieci wskazały
Radio 13
również na gry i zabawy z rodzicami w domu.
Wymieniły także wyjścia do kina i teatru.
Muzeum 8
Z odpowiedzi nie wynikało, że spędzają czas
Wystawa 5
głównie przed telewizorem i przy kompute-
Filharmonia 4
rze, jak siÄ™ powszechnie sÄ…dzi na ten temat.
Kolejne pytanie w ankiecie dotyczyło plano-
Wyniki pokazują, że rodzice najczęściej
wania czasu wolnego z dzieckiem. Badania wy-
spędzają czas wolny z dzieckiem na wspól-
kazały, że 19 rodziców planuje wcześniej, w jaki
nym czytaniu. Jest to bardzo budujÄ…ca infor-
sposób spędzi czas wolny z dzieckiem. Są rodzi-
macja. Rodzice chodzą też z dziećmi do kina,
ny, w których decydujący głos w sprawie wolne-
teatru, przeznaczajÄ… czas wolny na rekreacjÄ™
go czasu mają same dzieci. Niektórzy rodzice ko-
fizyczną, oglądają telewizję, wspólnie korzy-
rzystajÄ… z okazjonalnych imprez. Kryterium
stajÄ… z komputera. Rzadziej zwiedzajÄ… wysta-
ewentualnych kosztów wspólnego spędzania
wy i odwiedzajÄ… filharmoniÄ™.
wolnego czasu zaznaczyła tylko jedna osoba.
InteresujÄ…ce jest, co sÄ…dzÄ… na temat spÄ™-
dzania czasu z rodzicami same dzieci. Sposo-
Sposób spędzania czasu Liczba
by spędzania czasu wolnego z rodzicami
wolnego z dzieckiem wskazań
wskazały wykonując rysunek na temat: Kiedy
Planujemy wcześniej, jak do-
mam czas wolny, to z rodzicami& .
brze i ciekawie spędzić czas
19
wolny z dzieckiem, korzysta-
Sposób spędzania czasu Liczba
my z okazjonalnych imprez
wolnego w rodzinie wskazań
Rekreacja fizyczna 16
Spędzamy czas tak, jak
5
chce tego dziecko
Gry i zabawy w domu 6
Instytucje kulturalne 4
Korzystamy z okazjonal-
5
nych imprez
Åšrodki masowego przekazu 4
Bierzemy pod uwagÄ™ koszty 1
Razem 30
52
Wychowanie w Przedszkolu nr 6
W domu i w przedszkolu
Panuje pogląd, że rodzice powielają spo- dzania czasu z rodzicami. Zdaniem rodziców,
sób spędzania czasu wolnego z własnych ro- najrzadziej w swoim dzieciństwie korzystali
dzin, realizujÄ… wzorce przekazane im w do- z instytucji kulturalnych.
mach rodzinnych. Przyjrzyjmy się wynikom Wyniki pokazały, że rodzice zdają sobie
badań dotyczących spędzania czasu wolnego sprawę z korzyści wspólnego spędzania czasu
w dzieciństwie rodziców. wolnego z dzieckiem. Respondenci mieli za za-
danie wskazać trzy najważniejsze, ich zdaniem,
Sposób spędzania czasu
korzyści płynące ze wspólnego spędzania czasu
Liczba
wolnego w dzieciństwie
wolnego z dzieckiem. Aż 24 rodziców uważa,
wskazań
rodziców
że najważniej szą korzy ścią spędzania czasu
z dzieckiem jest wzmacnianie więzi w rodzinie.
Kontakty towarzyskie
17
Wysoką liczbę wskazań osiągnęła opina, że od-
z rodzinÄ… i znajomymi
powiednio zorganizowany czas wolny rozwija
Czytanie książek 14
osobowość dziecka, 11 ankietowanych sądzi,
Spacery i wycieczki 13
że czas wolny stwarza możliwość lepszego po-
Gry i zabawy z rodzicami znania dziecka. Żaden rodzic nie napisał, że
9
w domu czas wolny pozwala na poleniuchowanie i brak
zajęcia. Wynika z tego, że rodzice preferują ak-
Wspólne oglądanie telewizji 7
tywne spędzanie czasu wolnego (patrz tabela
Wyjścia do teatru, kina,
str. 54).
muzeum, filharmonii, 5
Ostatnie pytanie ankiety dotyczyło zależ-
na wystawy
no ści między spędzaniem czasu wolnego
w rodzi nie a przygotowa niem dziecka
Majsterkowanie 5
do szkoły. Wyniki wskazują, że rodzice doce-
Jak wynika z przedstawionych danych, ro- niają znaczenie poświęcenia czasu wolnego
dzice moich wychowanków w dzieciństwie dla dziecka. Mimo to, tylko 12 rodziców uwa-
przeznaczali czas wolny na kontakty towarzy- ża, że sposób spędzania czasu wolnego
skie z rodziną i znajomymi, czytanie książek, z dzieckiem ma znaczenie w procesie przygo-
spacery i wycieczki. Podobnie jak dziś, wspól- towania dziecka do szkoły. Są jednak rodzice,
nie oglądali telewizję. Dzieci majsterkowały, którzy tego związku nie widzą. Oto, w jaki
obecnie jest to rzadko spotykana forma spę- sposób argumentują swoje stanowisko:
53
czerwiec 2010
W domu i w przedszkolu
dzajÄ… czas z rodzicami w towarzystwie ksiÄ…-
Korzyści ze wspólnego
Liczba żki. To bardzo pocieszająca wiadomość.
spędzania czasu wolnego
wskazań W tym wieku dzieci garną się do czytania, są
z dzieckim
żywo zainteresowane książkami, napisami,
Wspólne spędzanie czasu wolne-
proszą dorosłych, aby nazywali litery i same
24
go wzmacnia więzi w rodzinie
próbują je łączyć w wyrazy. Praktyka przed-
szkolna pokazuje, że dziecko, które ma czę-
Odpowiednio zorganizowany czas
22
sty kontakt z książką, chętniej przykłada się
wolny rozwija osobowość dziecka
do ćwiczeń kształtujących gotowość do opa-
Stwarza możliwość lepszego
nowania czytania.
11
poznania dziecka
Rodzice moich przedszkolaków zdają so-
bie sprawę z korzyści płynących dla dziecka
Regeneracja sił fizycznych i psy-
9
ze wspólnego spędzania czasu. Uważają, że
chicznych
wzmacnia to więzi z rodziną.
Czas wolny wprowadza
8 Rodzice zwracają uwagę, na to, że wspól-
urozmaicenie w życiu rodziny
nie spędzony czas rozwija w dziecku: pew-
ność siebie i samodzielność, uczy relacji z inny-
Dostarcza dzieciom przykładu
mi i wnosi ogromną wiedzę o świecie. Inna
właściwego organizowania czasu 6
osoba napisała w ankiecie, że wpływa na pra-
wolnego
widłowy rozwój fizyczny, emocjonalny i inte-
lektualny dziecka; [...] rozwija horyzonty,
Pozwala na poleniuchowanie
dziecko jest bogatsze w doświadczenia, uczy
0
i nic nie robienie
się od rodziców, jako pierwszych nauczycieli,
[...] rozwój fizyczny dziecka ma bezpośredni
wpływ na rozwój mózgu i zdolności intelektu-
Spędzamy czas tak, by każdy w rodzinie alne, różnorodność bodz
ców wpływa na po-
czerpał z tego radość i przyjemność  szkoła budzenie jego wszystkich zmysłów. Czas spę-
nie jest tu priorytetem; Spędzamy czas z dziec- dzo ny wspólnie powoduje, że możemy
kiem w sposób, który lubimy, a nie bezpośred- przekazać dziecku nasz sposób patrzenia
nio ukierunkowany na przygotowanie do szko- na świat, nasz system wartości; [...] uczy za-
ły. W czasie wolnym staramy się raczej chowań społecznych, radzenia sobie z trudny-
wzmocnić witalność fizyczną i psychiczną mi sytuacjami, z emocjami, z kontaktami
dziecka, oderwać je od nauki i wysiłku eduka- z dziećmi i dorosłymi. Każda zabawa, rozmo-
cyjnego (który otrzymuje w przedszkolu) oraz wa i bliskość z rodzicami wzmacnia dziecko
intensywnych zabaw ze starszą siostrą. psychicznie; [...] wspólnie spędzone chwile
powodują zacieśnianie więzi z dzieckiem, spo-
Podsumowanie wodują, że w trudnych chwilach dziecko
Analiza wyników ankiety pozwala na zwróci się do nas po wsparcie.
sformułowanie kilku ciekawych wniosków. Przyznam się, że wyniki ankiety były dla
Większość rodziców podała, że spędza co- mnie miłym zaskoczeniem. Z badania wypły-
dziennie czas wolny ze swoim dzieckiem. nęła dla mnie życiowa nauka, że do obiego-
Jest to czas przeznaczony tylko i wyłącznie wych opinii należy podchodzić z rezerwą...
dla dziecka i na wspólne z nim działanie. Ro-
dziny preferują aktywny sposób spędzania
wolnego czasu. Ponadto wyniki ankiety po- Beata Gutowska
kazują, że wszystkie dzieci codziennie spę- Przedszkole nr 201 w Warszawie
54
Wychowanie w Przedszkolu nr 6