Odczyny serologiczne w kile
1 Wstęp
Diagnostyka serologiczna - metoda diagnostyczna oparta na wykrywaniu przeciwciał przeciwko danemu antygenowi.
Budowa antygenowa krętka bladego:
1. antygen wielocukrowy - najbardziej swoisty
2. antygeny białkowe - swoiste grupowo lub typowo
3. antygeny lipidowe - np. KARDIOLIPINA - ten sam AG występuje w błonie komórkowej krętka i w sercu wołu
Podział metod:
1. Klasyczne
2. Swoiste
2 Metody klasyczne
Są oparte na użyciu AG kardiolipinowego, który służy do wykrywania p-ciał (REAGIN).
Podział:
1. Odczyn wiązania dopełniacza
1. Odczyn Wassermana (OWD) - obecnie nie stosowany
2. Odczyn Kolnera (OWR)
2. Metody kłaczkujące
1. VDRL
2. USR
2.1 OWD
Wykorzystuje się układ wskaz
nikowy: surowica królika i erytrocyty wołu (w surowicy królika znajdują się p-ciała przeciw
erytrocytom wołu). Układ wskaz
nikowy łączy się z surowicą badaną i AG (kardiolipina). Jeśli w badanej surowicy
znajdują się p-ciała przeciw AG, to wiążą one dopełniacz i tworzą kompleksy immunologiczne. Jeśli przeciwciał nie ma
- dopełniacz zostaje związany przez p-ciała i erytrocyty układu wskaz
nikowego hemoliza (= wynik -).
2.2 VDRL
AG (kardiolipina) po zetknięciu z surowicą badaną (zinaktywowaną przez podgrzanie do 56oC) i po dodaniu dopełniacza
dodatkowego, wytrąca się w formie kłaczkowatego osadu.
Test może być:
1. jakościowy - wynik zależy od stopnia skłaczenia - określany w skali od + do ++++
2. ilościowy - poprzez stosowanie kilku surowic o rosnącym rozcieńczeniu (do 128x) można oznaczyć miano p-ciał
2.3 USR
Stosuje się AG kardiolipinowy stabilizowany przez chlorek choliny (unieczynnia dopełniacz). Wynik: stopień skłaczenia
(od + do ++++).
Dodatni USR lub VDRL nie pozwalają na rozpoznanie kiły - wymagana jest dalsza diagnostyka.
3 Metody swoiste
Skierowane na wykrywanie antygenów białkowych lub wielocukrowych:
1. Hemaglutynacja - TPHA
2. Fluorescencja
3. TPI
1
3.1 TPHA - odczyn hemaglutynacji
Wykorzystuje się erytrocyty baranie opłaszczone AG krętkowym, które po dodaniu surowicy osoby chorej są zlepiane
przez p-ciała. Reakcja zachodzi w rozcieńczeniach 1:20 do 1:20.000-40.000.
W kile nieleczonej utrzymuje siÄ™, maleje w kile leczonej.
3.2 Fluorescencja
Wykorzystuje się p-ciała znakowane fluoresceiną:
1. FTA
2. FTA ABS
3. IgM FTA ABS
4. 19S IgM FTA ABS
3.2.1 FTA
Stosuje się AG krętkowy (krętki szczepu Nicolsa). Obecne w surowicy osoby chorej p-ciała opłaszczają krętki. Na-
stępnie używa się surowicy antyglobulinowej z p-ciałami znakowanymi fluoresceiną. Wizualizacja wyniku następuje w
mikroskopie fluorescencyjnym. Reakcja następuje dla rozcieńczeń surowicy od 1:50 do 1:kilkudziesięciu tysięcy.
Po leczeniu kiły dodatni FTA utrzymuje się do końca życia.
3.2.2 FTA ABS
Jest to modyfikacja absorbcyjna odczynu FTA - używając krętków szczepu Reitera usuwa się z surowicy badanej p-ciała
przeciw AG wspólnym dla różnych gatunków krętków ( pozostają AG swoiste tylko dla krętka bladego).
3.2.3 IgM FTA ABS
Jw., stosuje siÄ™ surowicÄ™ antyglobulinowÄ… monoklonalnÄ… przeciw IgM.
Zastosowanie: diagnostyka kiły wrodzonej (bo IgM nie przechodzą przez łożysko - powód: brak receptora dla IgM w
łożysku) oraz diagnostyka u dorosłych (IgM świadczą o aktywności procesu).
Czasem wynik może być fałszywy - np. przy obecności RF (czynnik reumatoidalny) w badanej surowicy - RF (IgM)
wiążą się z IgG, a z RF wiąże się surowica p-globulinowa.
3.2.4 19S IgM FTA ABS
Najpierw absorbuje się antygeny nieswoiste przy pomocy krętków Reitera, następnie przepuszcza się surowicę przez
kolumnę, w celu wyekstrachowania IgM o stałej sedymentacji 19S (RF - 11S).
3.3 TPI = odczyn Nelsona
Wykrywa się p-ciała przeciwko antygenom wielocukrowym. Stosuje się krętki szczepu Nicolsa i surowicę ze zinakty-
wowanym dopełniaczem. W badanej surowicy znajdują się IMMOBILIZYNY - p-ciała unieruchamiające krętki.
Równocześnie przeprowadza się odczyn kontrolny ze zinaktywowaną surowicą cielęcą.
Wynik - odsetek unieruchomionych krętków:
1. 0-50% - ujemny
2. 51-80% - wÄ…tpliwy
3. 81-100% - dodatni
Zastosowanie: diagnostyka kiły II i III rzędowej.
P-ciała pojawiają się ok. 50 dni po zakażeniu.
4 Porównanie odczynów
Kolejność pojawiania się:
1. FTA - od 3 tygodnia, miano maksymalne - w kile II rzędowej
2. TPHA - 5 tydzień
2
3. VDRL, USR - 6 tydzień (stąd podział na kiłę surowiczo ujemną i dodatnią)
4. TPI - od 50 dnia
Kolejność ustępowania:
1. VDRL, USR
2. TPI
3. FTA
4. TPHA
Największa swoistość:
1. TPI
2. 19S IgM FTA ABS
3. TPHA
4. inne FTA
5. VDRL
6. USR
Największa czułość:
1. wszystkie FTA
2. TPHA
3. USR
4. VDRL
5. TPI
5 Zastosowanie
1. Profilaktyka (badania przesiewowe): USR + ew. VDRL. U kobiet w ciąży: FTA z suchej kropli (krew pobrana z
palca na bibułkę).
2. Diagnostyka:
1. USR
2. (+) VDRL, FTA ABS (+) rozpoznanie kiły
3. jeśli wątpliwy (np. (+) i (-)) TPHA (+) rozpoznanie kiły
4. jeśli wątpliwy TPI
3. Kontrola po leczeniu: FTA lub VDRL iloÅ›ciowy (“! miana = skuteczne leczenie)
6 Odczyny biologicznie mylne
1. Ostre
1. intoksykacja alkoholowa
2. narkoza eterowa
3. intoksykacja środkami chemicznymi
4. infekcje wirusowe
5. ciąża
2. Graniczne
1. gruz
lica
3
2. HBV, HCV
3. EBV
3. Przewlekłe
1. zespół kardiolipinowy
2. toczeń rumieniowaty
3. inne kolagenozy
4. szpiczak
5. chłoniak
4