3014255677

74 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

wiedziach zajął raport o stratach bibliotek — piszą o tym Barbara Bieńkowska, Andrzej Mężyński, Stanisław Waligórski, Zofia Gaca-Dąbrowska i Jerzy Plis. O powojennych wędrówkach starych druków pisze Paulina Buchwald-Pelcowa, o losach książki na Śląsku — Maria Pawłowiczowa, o stratach bibliotek Krakowa — Piotr Lechowski, a o skutkach wojny dla bibliotek wrocławskich

—    Kazimiera Malcczyńska.

Studium bibliologicznym nazwał Bogumił Karkowski swoją pracę na temat Dziejów bibliotek Joachima Lelewela [3], wiele uwagi poświęcając warsztatowi badawczemu Lelewela. „Starano się

—    pisze Autor we wstępie — zidentyfikować bazę źródłową (...) określić sposoby wykorzystania źródeł, określić metodę badawczą i techniki badawcze, którymi się posłużył, by dać wykład historii książnic europejskich oraz odtworzyć periodyzację, jaką zastosował, kreśląc powszechne ich dzieje od czasów najdawniejszych, aż po sobie współczesne”.

Osobą Adama Dominika Bartoszewicza zajęła się Maria Konopka [4], przedstawiając zasługi tego powstańca 1863 r. jako księgarza i wydawcę lwowskiego. Praca składa się z 5 rozdziałów: 1. Powstaniec i emigrant; 2. Redaktor i wydawca czasopism; 3. Inicjatywy wydawnicze A. D. Bartoszewicza; 4. Księgarnia Polska A. D. Bartoszewicza; 5. Tanie Wypożyczalnie Książek Polskich. Autorka podaje chronologiczny wykaz ponad 300 wydawnictw, które ukazały się nakładem A. Bartoszewicza.

Warszawskim drukarzom i wydawcom poświęcony jest trzeci zeszyt z Sesji Varsavianistycz-nych, organizowanych przez Bibliotekę Publiczną m. st. Warszawy [5]. Józef Szczepaniec prezentuje Warszawskie drukarnie mieszczańskie w dobie Oświecenia, Wojciech Tomaszewski pisze

0    warszawskich wydawcach nut w XIX w., a Monika Żeromska o Towarzystwie Wydawniczym w Warszawie.

Znowu pojawił się temat czasopism młodzieżowych, tym razem w aspekcie regionalnym. Anna Faber-Chojnacka wskazała na Kraków jako na jeden z ważniejszych ośrodków wydawniczych tego typu piśmiennictwa w dwudziestoleciu międzywojennym [6]. Praca jest częścią badań nad czasopiśmiennictwem polskim XIX i XX w. prowadzonych w Katedrze Bibliotekoznawstwa

1    Informacji Naukowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie.

Dzięki badaniom prasoznawczym Oskara S. Czarnika poznajemy profil kulturalny Robotnika w 1. 1918-1939 [7]. Praca składa się z dwóch części. W części pierwszej, opisowej, przedstawiono dzieje pisma, jego ideologię, zasięg oddziaływania i krąg zainteresowań kulturalnych. Część druga ma charakter dokumentacyjny i zawiera takie zestawienia jak np.: recenzje książek, portrety literackie i artykuły okolicznościowe poświęcone twórcom, powieści w odcinkach, artykuły dotyczące bibliotek, czytelnictwa i ruchu wydawniczego. Publikacja ukazała się w serii Z Dziejów Kultury Czytelniczej w Polsce wydawanej przez Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej.

Pod auspicjami tegoż Instytutu, w serii Z Badań nad Czytelnictwem, ukazało się obszerne dzieło Grażyny Straus i Katarzyny Wolff Polacy i książki [8]. Jest ono —jak piszą Autorki „(...) z jednej strony relacją o podstawowych faktach i zjawiskach dotyczących społecznej sytuacji książki w Polsce w 1992 r., z drugiej zaś — szerszą i swobodniejszą refleksją o interesujących nas problemach” (s. 19). Badania tego typu przeprowadzane co pewien czas (ostatnie w 1985 r.) pozwalają na zaobserwowanie zmiany i uchwycenie nowych zjawisk, charakterystycznych dla danego okresu. Autorki opisują ów charakterystyczny „okres przejściowy” w kulturze, czas współwystępowania tego co nowe ze starymi jeszcze przyzwyczajeniami i zwyczajami: „(...) uwagę skoncentrowałyśmy — piszą — na faktach i zjawiskach kultury masowej, która teraz dopiero zaczyna znajdować w Polsce odpowiednie warunki do pełnego rozwoju” (s. 13). „Interesująca nas zatem książka w obiegu masowym to książka poczytna, popularna” (s. 15).

Kłopoty z ustalaniem trwałości niektórych zjawisk w kulturze naszych czasów widoczne były na seminarium zorganizowanym przez Polskie Towarzystwo Czytelnicze i Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Kielcach pod hasłem „Kultura populama-literatura-książka-rynek” [9]. Kilku-dziesięciosobowa grupa bibliotekarzy z całej Polski spotkała sę z badaczami zagadnień kultury, którzy w swych wystąpieniach starali się wyjaśnić genezę zjawisk charakterystycznych dla kultury masowej. Janusz Ankudowicz swoje wstępne wystąpienie zatytułował W poszukiwaniu drogowskazów, pisząc: „Konfrontując różne perspektywy patrzenia i odmienne poziomy doświadczeń,