3014255702

Z ŻAŁOBNEJ KARTY 93

starszy kustosz dyplomowany Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej. Całe Jej życie było pełnieniem służby wobec Ojczyzny.

Urodziła się w Warszawie w 1902 r. Z niezwykłego domu — w którym ojciec, inżynier, odznaczał się twórczym umysłem i matka z domu Skarbek, literatka, uczyła miłości do Boga, Ojczyzny i ludzi — wyniosła zasady, które z żelazną konsekwencją realizowała i dzięki którym potrafiła pokonać trudy życia, będąc niedoścignionym wzorem dla tych, którym dane było być z Nią na którymś z odcinków Jej życiowego szlaku.

Pełnienie swej misji rozpoczęła bardzo wcześnie. Już jako młoda harcerka włączyła się do walki o niepodległość Polski. W latach 1917-1919 była członkiem Przysposobienia Wojskowego Kobiet i Związku Strzeleckiego. W czasie I wojny światowej, będąc żołnierzem Polskiej Organizacji Wojskowej, odznaczyła się jako kurier i wywiadowca. W następnych latach była wszędzie tam, gdzie uważała, że jest najbardziej potrzebna. Brała udział w obronie Lwowa i w sierpniowej bitwie nad Wisłą w 1920 r., a 1921 r. w trzecim powstaniu śląskim.

W niepodległym państwie dążyła usilnie do zdobycia wiedzy i przygotowania się do pracy zawodowej. W 1921 r. rozpoczęła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, który ukończyła w 1928 r., jako pierwsza kobieta.

Z zapałem poświęciła się pracy nauczycielskiej. W latach 1930-1939 uczyła w Warszawie w gimnazjach im. Stefana Batorego i im. Marii Skłodowskiej-Curie, w Państwowej Żeńskiej Szkole Przemysłowo-Handlowej. Przepojona ideą — zgodnie z linią polityczną J. Piłsudskiego — połączenia ziem wschodnich i podtrzymywania polskości na tych ziemiach, wyjechała do Grodna, gdzie objęła stanowisko dyrektorki w zespole szkół zawodowych. Bardzo szybko dała się poznać jako dydaktyk z zamiłowania, o wielkich zdolnościach organizatorskich i człowiek nieprzeciętnego umysłu i serca. W 1938 r. Zrzeszenie Kobiet wysunęło Ją na kandydatkę do Sejmu.

W 1939 r. brała czynny udział w obronie Grodna przed wojskami sowieckimi, wykazując się niezwykłym bohaterstwem. Do historii przeszedł wymagający wielkiej odwagi czyn zatrzymania jadącego czołgu sowieckiego i zdjęcia z niego przywiązanego i poranionego trzynastoletniego polskiego chłopca.

Po zajęciu Grodna w niedługim czasie G. Lipińska została pierwszy raz aresztowana i w 1941 r. otrzymała wyrok 10 lat obozu i 15 lat zsyłki. Po raz pierwszy spotkała się z koszmarem śledztwa, parodią sądu, katowaniem i mordowaniem ludzi. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności udało się Jej uciec z etapu podążającego na zsyłkę i piechotą powróciła do Warszawy. Natychmiast wstąpiła do Armii Krajowej i po przeszkoleniu wyjechała do Mińska, gdzie pełniła funkcję najpierw zastępcy, a następnie szefa Ekspozytury Armii Krajowej. W 1944 r. po przełamaniu frontu niemieckiego została powtórnie aresztowana przez NKWD i otrzymała wyrok 6 lat łagrów za działalność w AK, a po wznowieniu procesu w 1951 r. — 25 lat spec-łagrów w ziemi irkuckiej. W warunkach nie do opisania Pani Grażyna potrafiła nie tylko znaleźć siłę do przeżycia, ale cały czas służyła i organizowała pomoc dla innych. W najtrudniejszych chwilach potrafiła ocalić wiarę w Boga i miłość do Ojczyzny i człowieka. Koszmar, przez który przeszła, nie tylko Jej nie załamał, ale wzmocnił. W trzy dni po powrocie do Polski w 1957 r. zgłosiła się na Politechnikę Warszawską, gdzie została zatrudniona w Bibliotece Głównej, w której do 1976 r. kierowała Oddziałem Gromadzenia, będąc zawsze otwarta na usprawnianie pracy, a przede wszystkim służbę użytkownikowi i przekazywanie swoich doświadczeń młodszemu pokoleniu. W Bibliotece tej skompletowała zasoby z zakresu nauk technicznych i podstawowych, dorównujące renomowanym bibliotekom europejskim.

Po przejściu na emeryturę ze znamiennym dla Niej zapałem i energią przystąpiła do innej pracy. Opisała swoje dzieje w książce Jeśli zapomnę o nich..}, współpracowała przy redakcji Słownika uczestniczek walki o niepodległość Polski (1939-1945)² oraz w ostatnim roku życia opracowała pamiętniki swojej matki Anny Skarbek-Sokołowskiej \

¹ Warszawa 1990.

³ Warszawa 1988.

³ Czai udręki i czai radości. Wspomnienia. Wrocław 1977.