3132015344

którzy zginęli (m. in. przemowa Prezydenta Abrahama Lincolna Gettysburg Adress, Prezydenta Ronalda Regana ChaUenger Disaster Address), wzbudzało nadzieję, (jak przemówienia Prezydenta Franklina Delano Roosevelta na temat wyjścia z depresji gospodarczej), zapewniało poparcie w wyborach (mowy przed wyborami prezydentów, mowy podczas podróży kandydatów po kraju), krytykowało politykę prezydentów (m. in. przemowa demokraty Mario Cuomo skierowana przeciwko polityce Prezydenta Ronalda Regana, przypominająca jak buduje się przyszłość narodu), inspirowało do walki z opresją, było wyrazem protestu i przekonań politycznych.

Historia i przeżycia mieszkańców Ameryki, Indian, kolonistów, Afroamerykanów, czy przybywających do Ameryki emigrantów zmuszały twórców do ciągłego określania i ukazywania zmieniającej się rzeczywistości. Pojęcia wolności, demokracji, równouprawnienia są nadal przedmiotami dyskusji, w której pisarze amerykańscy uczestniczyli i uczestniczą od początku historii Ameryki. Wszyscy są wrażliwymi obserwatorami, wielu było lub jest dobrymi lub wybitnymi mówcami, łączącymi siłę słowa pisanego z mówionym. Wszyscy starali się i nadal starają ugruntować tradycje czytania literatury.

Wymieniając najbardziej wybitnych twórców należy zacząć od Benjamina Franklina (1706-1790), wydawcy, pisarza, polityka, mówcy, naukowca, filozofa, który swoją osobowością, zdolnościami, życiem obrazował ducha Oświecenia. Logika jego myślenia i zdolność przekonywania, a przede wszystkim humor i umiejętność przyznawania się do własnych błędów, zjednywały wielu słuchaczy i czytelników. Zarówno w napisanych utworach³⁴ jak i przemówieniach widoczna jest prosta filozofia życiowa jaką wyznawał. Na początku przemowy wygłoszonej 17 września 1787 w Filadelfii w Kongresie Amerykańskim (Constitutional Conventiori), gdzie przedstawiciele Kolonii uchwalili Konstytucję Stanów Zjednoczonych Ameryki, Franklin powiedział, zwracając się do George’a Washingtona: ¹⁴ Wydawany przez Franklina Poor Richard ’s Almanack (1732-57) przez 25 lat cieszył się popularnością społeczeństwa amerykańskiego. Wypełniony anegdotami, powiedzonkami, wskazówkami, napisanymi prostym językiem, popierał praktyczną filozofię życiową, wyrażoną później w świeckim kazaniu Droga do bogactwa (The Way to Wealth). Franklin byl także autorem wielu traktatów poruszających problemy polityki, edukacji, kontroli przyrostu naturalnego. Do najpopularniejszych w historii literatury należ}' jego Autobiografia, (Autobiography) w której opisuje swoje życie od 1731 do 1759 roku i przedstawia, często w sposób satyryczny, zdobytą mądrość życiową. Uznawana przede wszystkim jako zestaw wskazówek dla dorastający ch chłopców, Autobiografia ukazuje także Franklina jako wybitnego humanistę, którego głównym życiowym przesianiem było: „Najlepiej służymy Bogu. czyniąc dobrze człowiekowi” (The most acceptable service of God is doing Good to man).