3184152897

[15] IZOENZYMY A NOWOTWORY 541

VII. Syntetaza glikogenowa

Syntetaza glikogenowa (E.C. 2.4.1.11) z wątroby wykazuje optimum pH 8,5—8,8, natomiast enzym z mięśni 7—8,5. Przy pil 7,4 maleinian, P0₄ i S0₄— nie mają wpływu na aktywność syntetazy z mięśni, lecz hamują enzym z wątroby. Syntetaza ta z wolno rosnącego wątrobiaka Morrisa 66 zachowuje się jak enzym z wątroby, a z szybko rosnącego wątrobiaka Morrisa 3924 A — jak enzym z mięśni (144, 146). Stwierdzono również podobieństwo enzymu z mięśni i z dwóch szybko rosnących wysiękowych wą-trobiaków Yoshida na podstawie optimum pH oraz wartości K_m dla UDP-glukozy (149).

Uwagi końcowe

Wykazano, że w miarę postępującego odróżnicowania i progresji wątro-biaków następuje utrata form molekularnych enzymów charakterystycznych dla wątroby i związanych z jej specyficznymi funkcjami. W wątro-biakach ulega upośledzeniu glukoneogeneza, a nasila się przemiana glikoli-tyczna. Sprzyjają temu między innymi:

—    wzrost aktywności heksokinaz I—III o wysokim powinowactwie wobec glukozy i spadek aktywności wątrobowej glukokinazy o niskim powinowactwie wobec glukozy;

—    wzrost aktywności mięśniowej aldolazy A, rozkładającej głównie fruktozo-1,6-dwufosforan i spadek aktywności wątrobowej aldolazy B, czynnej w glukoneogenezie;

—    spadek aktywności wątrobowej fosfatazy fruktozo-l,6-dwufosforanowej wraz z pojawieniem się mało aktywnej formy mięśniowej;

—    wzrost aktywności formy M₂ kinazy pirogronianowej, mniej podatnej na hamowanie allosteryczne przez prekursory glukoneogenezy (np. aminokwasy glukogenne) niż forma L oraz spadek aktywności formy L.

Wzrost aktywności danej formy molekularnej enzymu wynika najprawdopodobniej ze wzmożonej syntezy możliwej dzięki odblokowaniu odpowiednich genów strukturalnych. Pojawiają się w wątrobiakach formy molekularne występujące w okresie płodowym. Mają one wspólną cechę — podlegają słabszej regulacji niż enzymy dojrzałego narządu, zarówno na poziomie białka już istniejącego (mniejsza wrażliwość na działanie efekto-rów allosterycznych), jak i biosyntezy de novo.

Aktywność heksokinaz I—III i formy M₂ kinazy pirogronianowej nie jest regulowana przez dietę i hormony w przeciwieństwie do glukokinazy i formy L kinazy pirogronianowej, typowych adaptacyjnych enzymów w wątrobie. Weinhouse (1—3) uważa, że zastąpienie kluczowych izo-enzymów wątrobowych, kontrolowanych przez warunki dietetyczne i hormony gospodarza przez inne izoenzymy nie będące pod tą kontrolą, może