SKE

Studia Kulturowo-Edukacyjne

Tom VIII - Numeri. - Grudzień2013

Tadeusz Leiuoiuicki

Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP uj Warszawie

Triada „kultura-wartości - edukacja":tradycja i współczesność

W dziejach ludzkości jest wiele przykładów ścisłych związków między tymi wytworami myśli i działalności ludzi oraz sferami życia, które nazywamy współcześnie kulturą, wartościami i edukacją. Związki te dostrzegalne były w starożytnych cywilizacjach, między innymi społeczeństw Dalekiego Wschodu, Ameryki i Afryki. Skoncentrowani na historii naszego kontynentu, wiemy o nich stosunkowo niewiele. Znacznie bogatsza jest wiedza o bliższym nam europejskim kręgu kultury. Pozostańmy zatem przy odwołaniach do faktów i zjawisk z życia społeczeństw europejskich.

Pojęcie „kultura” wywodzi się z czasów starożytnego Rzymu. Oznaczało ono uprawę roli. Uważa się, że „w znaczeniu przenośnym pierwszy użył go Cyceron (I w p.n.e.), odnosząc do uprawy umysłu - cultura animi, co właściwie oznaczało aktywność duchową, wewnętrzną" [Gajda 2008, s. 17]. Długo pojęcie to miało węższe znaczenie niż obecnie i odnoszone było do określonych zakresów działalności, czego przykładem jest określenie kultura rolna (i inne - kultura pracy, literacka, muzyczna itd.). Termin „kultura” w szerszym, przenośnym znaczeniu upowszechniony został dopiero w czasach nowożytnych. W wieku XVIII w Europie przyjęto, że kultura oznacza życie umysłowe, duchowe i wytwory tego życia [Tamże].