JM Rektor SGGW w Warszawie prof. dr hab. Alojzy Szymański podczas okolicznościowego wystąpienia
Prof. dr hab. Bogdan Klepach dr. h.c. podczas wykładu
rozwoju nauki, zwłaszcza techniki i biologii, ale także socjologii, psychologii itp., gwałtownie rosnącej mobilność ludzi, przemieszania ras, religii, kultur, profesji, stylów życia itd.,
skrócenia dystansu między ludźmi w ujęciu globalnym, a także promieniowania wzorców kulcurowych dotyczących poziomu życia preferowanego w krajach najsilniejszych ekonomicznie i narzucających swoje wzorce kultury, demokracji, relacji międzyludzkich, w tym i rodzinnych.
Należy oczekiwać rosnącej konkurencji na poziomie przedsiębiorstw i organizacji na poziomie lokalnym, ale także między regionami.
państwami, ich ugrupowaniami, aż do konkurencji globalnej (w przyszłości kosmicznej). Dla jednostek, ale także całych grup społecznych ważne są psychologiczne aspekty zmian, których skrajnym objawem (przy zmianach gwałtownych) może być trauma kulturowa, której przykład widzieliśmy tuż po transformacji gospodarczej, zaś jej skutki trwają dotychczas.
Objawy traumy kulturowej mogą być jak wskazuje literacura następujące:
• brak zaufania ludzi do instytucji i innych
• poczucie bezsilności, apatia,
• orientacja na dzień dzisiejszy,
• nostalgia za przeszłością,
• masowe dyskusje, spory, ruchy społeczne. Jako sposoby na przyspieszenie przełamania traumy społecznej uznaje się:
• działania instytucjonalne (ekonomiczne i prawne),
• przyśpieszenie rotacji pokoleń.
Uznając nieuchronność zmiany otoczenia i uwarunkowań wewnętrznych można przedstawić kilka wniosków płynących dla rolnictwa i agrobiznesu. Wydaje się mianowicie, że jako niezbędne w przyszłości będzie między innymi:
• obserwacja i analiza przez rolników otoczenia, a zwłaszcza - ujmując syntetycznie — prognostyczne „czytanie” rynku,
• warunkiem sukcesu w gospodarowaniu staje się jak największe wykorzystanie osiągnięć nauki, a także systematyczne korzystanie z dysponującego wysokim poziomem zawodowym doradztwa rolniczego; na znaczeniu nabiera edukacja, wiedza, kształcenie,
• gospodarstwa rolnicze w większości są zbyt małe w sensie ekonomicznym (obszarowo, kapitałowo, organizacyjnie), stąd ich szansą na przetrwanie i rozwój są przedsięwzięcia wspólne, w cym działalność stowarzyszeń, grup producenckich itp.,
• w zakresie produkcji decydujące staje się utrzymanie reżimu technologicznego, czyli umiejętne spełnienie wszystkich warunków procesu technologicznego, precyzja w decyzji i wykonaniu założeń optymalnie określonej