3702671157

nlone bą od rodzaju zatrudnienia* ódmiennego sposobu wykonywania pracy* innej charakterystyki narzędzi 1 wielkości narażenia* Wyniki badań klinicznych, analizowane w korelacji z wielkośclę ekspozycji zawodowej* wekaziflęna wyraźnę zależność częstości i zaawansowania zespołu wibracyjnego* od charakterystyki widmowej drgań i dziennego czasu narażenia* Szczególnie jądrowy przykład tej zależności stanowić może grupa szlifierzy z Zakładów Metalowych w Radomiu* Pomiary prędkości drgań na ich stanowiskach pracy wykazu ły znaczne przekroczenia dopuszczalnych norm we wszystkich badanych paanadi oktawowych. Efektywny dzienny czas narażenia wynosił ponad 7 godz* przy akordowym systemie zatrudnienia oraz często - w godzinach nadliczbowych* Na 24 badanych u 23 rozpoznano zespół wibracyjny* w tym u 22 pracowników charakteryzował się on znacznym zaawansowaniem* Przeciętny okres* jaki upływał od podjęcia pracy do ujawnienia pełnego zespołu objawów choroby wynosił o-koło 2 lat* Przerwanie ekspozycji zawodowej nie wpływało na cofania się zmian naczyniowych - w wielu przypadkach obserwowano ich nasilenie nawet po upływie kilku lat od przerwania pracy* Podobny przebieg zespołu wibracyjnego obserwowano w grupie kowali resorowych* źródło drgań* a właściwie wettzę-sów stanowiły tu pióra resorów trzymane ręcznie podczas ich obróbki* Bogata symptomatologia* jak również wysoki odsetek zaawansowanych przypadków zespołu wibracyjnego (94%) w tej grupie pracowników* świadczy o Istnieniu dużego ryzyka zdrowotnego* zwlęzanego z tym sposobem wykonywania pracy* mimo że dzienny czas ekspozycji nie przekraczał 4 godzin*

Analiza widmowa wibracji występujęcej przy obsłudze innych narzędzi potwierdza tezę o energii drgań* Jako Istotnym czynniku etiologicznym patologii wibracyjnej (55)* W tych grupach zawodowych* w których pomiary prędkości drgań na stanowiskach pracy przekraczały nieznacznie dopuszczalne normatywy tylko w niektórych pasmach oktawowych* zespół wibracyjny albo zupełnie nie występował lub też pojawiał się u niewielu pracowników i był miernie zaawansowany* Wielkość ekspozycji zawodowej niewątpliwie decyduje również o szybkości pojawiania się zaburzeń naczyniowych* Nie udało się Jednak określić prawidłowości tego zjawiska* Czas* od momentu podjęcia pracy do pojawienia się zmian naczyniowych w poszczególnych badanych grupach zawodowych, był bardzo różny od kilkunastu miesięcy do kilku* a nawet kilkunastu lat* Podobne spostrzeżenia poczynili Oepson (22)* Blden-Steel* King (6)* Występowanie naczyniowej postaci zespołu wibracyjnego u szlifierzy z Zakładów Metalowych w Radomiu oraz u kowali resorowych pojawiało się najszybciej* przeciętnie po 2 latach pracy* u pilarzy zaś najpóźniej* średnio po 8 latach* W pozostałych grupach okres ten wynosił od 4 do 5 lat* Ooździawlcz i współaut* (17 )* Andreeve-Galanina (2), Drogićina (10), zwracaję uwagę na istnienie wyrównanej postaci zespołu wibracyjnego* nie upośledzajęcej w sposób Istotny sprawności organizmu, w której objawy choroby oslęgaję pewien stan zaawansowania inna nasilaję się mimo kontynuowania pracy w szkodliwych warunkach. Obserwacje te maję duże znaczenie dla celów orzeczniczych, ponieważ nie wszystkie rozpoznane przypadki zespołu wibracyjnego wy-magaję zmiany stanowiska pracy. Przypadki wyrównanej postaci zespołu wibracyjnego obserwowano przede wszystkim u pilarzy* szlifierzy Pomorskiej Od-

47