3702671624

146 KRONIKA

liche Oedanke bei Herder, wydanej przez drukarnię i księgarnię św: Wojciecha w Poznaniu.

W latach 1906—1^10 prowadził w Poznaniu kursy historii, języka i literatury polskiej dla młodzieży męskiej i żeńskiej gimnazjalnej. Z okazji 500-letniej rocznicy bitwy pod Grunwaldem wygłosił w Inowrocławiu w drugiej połowie lipca 1910 roku przemówienie, za które ścigany przez żandarmerię niemiecką, zmuszony był opuścić ziemię rodzinną i udać się do zaboru austriackiego do Krakowa. Niezadługo znalazł się w Królestwie Polskim ~w Warszawie, gdzie 1 IX 1912 do 1 VI1I 1914 prowadził wraz z żoną Stefanią z Marciszew-skich seminarium dla ochroniarek i nauczycielek ludowych przy ul. Mokotowskiej a następnie w Kawęczynie pod Sochaczowem. Wykładał pedagogikę, prowadził wychowanie fizyczne i kierował pracami w ogrodzie.

Z początkiem wojny światowej został jako poddany niemiecki w pierwszych dniach sierpnia internowany i wysłany do Kazania nad Wołgą, gdzie przebywał do czerwca 1920 roku. Okresu tego nie zmarnował, przeciwnie pracował wydajnie, zakładając sierociniec dla dzieci polskich i pełniąc służbę nauczycielską przy szkole parafialnej. Cicha ta i ofiarna, zarazem nadzwyczaj pożyteczna praca została nagrodzona < odznaką honorową za,obronę mienia polskiego w 1. 1914—20».

Po powrocie do Poznania pracował najpierw na polu oświatowym, wykładając z polecenia Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznań-' skiego na kursach ośwfaty pozaszkolnej historię polską (1920—23).

Do bibliotekarstwa polskiego wszedł stosunkowd późno, otrzymując z dniem 1 IV 1923 stanowisko asystenta bibliotecznego a później bibliotekarza Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Od roku akademickiego 1929 30 pełnił także obowiązki wykładającego wychowanie przedszkolne na Wydziale humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego. Na podstawie pracy Poglgdy pedagogiczne Adama Mickiewicza otrzymał od Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie nagrodę im. ks. Adama Jakubowskiego. Praca ta'miała być podstawą do habilitacji. Do tego już nie doszło, gdyż zawierucha wojenna*przerwała wszelkie jego prace.

Z początkiem listopada (4 XI) 1939 roku zabrało go Gestapo i uwięziło na forcie VII, gdzie też w krótkim czasie życie zakończył. Co do jego losu nie udzielono rodzinie żadnej odpowiedzi.

Zmarły pozostawił szereg prac naukowych i publicystycznych. Z ważniejszych należy wymienić pracę wydaną w roku 1909 O posłannictwie narodów europejskich. Pomysły do filozofii dziejów Francji. Niemiec i Polski.

W roku 1922 wydał z własną przedmową studium filozofa Augusta Cieszkowskiego O ochronach wiejskich (wyd. 4). Od roku 1923