3848094237

Załącznik i

do łańcucha pokarmowego. W konsekwencji, pomimo zmniejszania emisji rtęci do środowiska przyrodniczego, większy w skali roku ładunek metalu może być włączony do morskiego łańcucha troficznego. Problem ten oczywiście wymaga dalszych badań. Jest on aktualnie rozpatrywany w ramach 2 projektów finansowanych przez NCN (2011 /01 /B/ST10/07697; 2014/13/B/ST10/02807), których jestem kierownikiem.

Zmiany klimatyczne nie wpływają jedynie na zmniejszenie dopływu Hg do Bałtyku. Wzrost intensywnych opadów deszczy sprzyja wymywaniu Hg zarówno z atmosfery jak i z lądu. Przeprowadzone badania wskazały, iż remobilizacja i odpływ Hg zachodzi z większości zlewni rzek uchodzących do Zatoki Gdańskiej. W dużym stopniu jest to związane z urbanizacją zlewni. Asfaltowanie, betonowanie dróg, chodników ogranicza retencję Hg w glebie. Ponadto intensywne deszcze i powodzie sprzyjają wymywaniu metalu z terenów rolniczych, gdzie był on powszechnie stosowany jako środek grzybobójczy. Dlatego w przygotowywaniu regulacji prawnych dotyczących zmniejszania emisji Hg przez poszczególne państwa powinien być brany pod uwagę typ zlewni. Badania prowadzono w rejonie zlewni Zatoki Gdańskiej, jednakże analogiczne procesy zachodzą w innych rejonach południowego Bałtyku czy w innych rejonach na tej samej szerokości geograficznej. Dobór odpowiednich metod zarządzania zlewnią może w istotny regulować odpływ Hg do morza.

Substancje chemiczne, które dostały się do morza wraz z ekstremalnie dużą powodzią na Wiśle w 2010 roku, były deponowane zarówno w strefie brzegowej, jak również były wnoszone na duże odległości w głąb Bałtyku, przyczyniając się do wzrostu ich stężeń w osadach powierzchniowych. Badania prowadzone po powodzi wskazały na konieczność monitorowania tego procesu w osadach, a zwłaszcza w atrakcyjnych komercyjnie rybach przez co najmniej 2 lata po powodzi. Ponadto podczas powodzi duży ładunek zanieczyszczonej zawiesiny opada na dno koryta rzeki lub na terenach zlewowych, skąd może być wymyta i transportowana do morza podczas kolejnych intensywnych opadów czy roztopów.

Wzrost opadów zwłaszcza latem ma istotnie znacznie dla środowiska morskiego. Jest to związane z jednej strony ze zwiększonym dopływem Hg wraz z opadem mokrym. Z drugiej strony ciepły sezon sprzyja intensywnemu rozwojowi organizmów morskich i w konsekwencji szybszej kumulacji substancji chemicznych, w tym też toksycznych. W konsekwencji wzrasta stężenie rtęci w biomasie organizmów.

Opisane powyżej wnioski powinny być brane pod uwagę podczas przygotowywania regulacji dotyczących ograniczenia emisji Hg przez poszczególne państwa. Badania pokazały, że wzrost stężenia rtęci w organizmach morskich nie zawsze

~ 14 ~