4442198464

dla konsumentów książek rozrywkowych, łatwych w odbiorze, nie pozostawiających śladu na drugi dzień po przeczytaniu. I nie jest to tylko kwestia wyborów lekturowych, ale całościowe widzenie i wartościowanie kultury. To już było widoczne w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Alberto Manguel powołując się na Jorge Louisa Borghesa zanotował: „... że w 1950 roku podczas jednej z demonstracji, jakie rząd Perona organizował przeciwko opozycyjnym intelektualistom, tłum skandował »buty tak, książki nie!» ... Zawsze uważano, iż rzeczywistość twarda - nieodzowna rzeczywistość -znajduje się w nierozwiązywalnym konflikcie z ulotnym światem marzeń zawartym w książkach”⁷.

Pytany na egzaminie student bibliotekoznawstwa, co kupiłby na miejscu dyrektora Biblioteki Narodowej, list Chopina, czy też nowe komputery odpowiada bez najmniejszego wahania, że oczywiście wybrałby nowy sprzęt, ponieważ warunkuje on sprawne i efektywne opracowanie zbiorów. I trudno mu się dziwić, ponieważ słyszy, że ważniejszy jest dostęp do źródeł informacyjnych, który umożliwia komputer i Internet niż zgłębianie tekstów pisanych i drukowanych.

Przywileje grup piśmiennych padły pod naporem wynalazku druku. W latach czterdziestych XV wieku - pisze Alberto Manguel -„... młody grawer i złotnik z Moguncji [...] doszedł do wniosku, że o wiele większą szybkość i wydajność osiągnie się, jeżeli poszczególne litery alfabetu będzie się drukować oddzielnymi czcionkami, nadającymi się do ponownego użycia [...] Johann Gutenberg wynalazł wszystkie podstawowe, nieznane dotąd narzędzia, używane w poligrafii jeszcze w XX wieku: metalowe prostopadłościany do odbijania liter, prasę łączącą cechy tłoczni win i prasy introligatorskiej oraz farbę sporządzaną z pokostu [...]. Między 1450 a 1455 rokiem wydrukował nową techniką pierwszą książkę - Biblię - zawierającą po 42 wiersze na każdej stronie”⁸.

Nie pierwszy raz w historii postęp techniczny przyczynił się do zmian społecznych. Gdyby nie wynalazek druku zwolennicy Lutra nie byliby w stanie upowszechnić czytania Biblii, w kształceniu na-

⁷ Manguel... op. cit., s. 44. * Op. cit., s. 194.