4597124148

WŚRÓD KSIĄŻEK I WYDAWNICTW

GEODEZJA GOSPODARCZA — praca zbiorowa pod redakcją pro/, inż. Stanisława Klużniaka. Tom VI. Wybrane zr.gadnicnla z geodezji. Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. Warszawa 1956. Ark. wydawn. 30,5.

Autorzy: Ti deusz Chełmecki, Wilhelm Chojnicki, Jerzy Jasnorzewski, Stanisław Klużniak, Mieczysław Lipiński, Zbigniew Łabęcki, Edward Weychert.

Klotoida. M jr inż. Mieczysław Lumński. Autor Klotoidy propaguje postęp techniczny. Rolę swą wypełnia z powodzeniem. W przystępnej formie podaje czytelnikowi temat, użyteczność uzyskanych wiadomości i pełną analizę zjawiska. Na zal ończenie Autor obliczył tablice i podał sposób ich stoso vania. A ponieważ udowodnił, że wszystkie inne krzywe \ rzejściowe nie wykazują wszechstronnych zalet klotoidy, >ozostaje więc do wyboru tylko... klotoida, a w pewnych wypadkach biklotoida lub klotoida koszowa.

Opracowani'• krzywej jest pożyteczne i nieraz będzie służyło ku zadowoleniu nie tylko geodetów, ale wielu inżynierów lądowych drogowych, kolejowych itd.

Autor podał bogatą bibliografię swej pracy, co stanowi dodatkową i dodatnią pozycję publikacji.

Szczegółowe pomiary geodezyjne dla celów melioracji wodnych oprą* owane przez pro/, inż. Stanisława Klużniaka zawierają ciekawą charakterystykę prac geodezyjnych w melioracjach podstawowych — rzecznych. Z właściwą sobie lakonicznością Autor formułuje najważniejsze cechy pomiarów rze« znych. Przed tym informuje o rodowodzie i ukształtowaniu rzek płytkich, lapidarnie, jasno opisuje pomiary: stanu wód, stawów charakterystycznych, profilów podłużnych i poprzecznych, podając jednocześnie metody i narzęd; ia pracy. Przyjemnie i z dużym zainteresowaniem czyta się pracę prof. inż. St. Klużniaka.

Błędy 1 wyiównanie osnowy poligonowej w pomiarach rolnych, lcśny« h i wodno-melioracyjnych. Mgr inż. Edward Weychert słus nie podaje zapoznany temat spotykany nagminnie w praktyce zawodowej, temat uproszczonych wyrównań, nietypowych nieregularnych p-Jigonów. Podane rozwiązania pebudzą inżynierów i techników do racjonalnego rozwiązał-ia osnów geodezyjnych i określenia błędów położen a punktów dowolnego ciąg \ Praca została zilustrowana wiel »ma rozwiązaniami liczbowymi.

Pomiary leśne mgr inż. Zbigniewa Łabęckiego opracowane zostały w formie vademecum. Dowiadujemy się z nich o wszystkich nowościach i żądaniach środowiska, dyktowanych pracom geodezyjnym. Autor oscyluje między metodą poligonową i busolową, ograniczając tę ostatnią do pomiarów małych obszarów gospodarczych i celów urządzeniowo-leśnych.

Opisy poprawek magnetycznych, opisy instrumentów busolowych stanowią srecyfikę pomiarów leśnych, dlatego potraktowane są szerzej przez Autora. Wydaje się, że rozdziały o mapach leśnych, jak na przykład gospodarczych, przeglądowych, drzewostanowych, siedliskowych są zbyt skromnych rozmiarów, a przecież technika ich wykonania najwięcej interesuje geodetów. Pomimo uznania poważnej roli zdjęć lotniczych dla gospodarki leśnej, zastanawiające są opinie Autora o ściśle sprecyzowanej orzydat-ności fotogrametrii do taksacji i rozpoznania użytków leśnych. Przytoczę je dosłownie: „Licznych szczegółów interesujących leśnika nie da s*e jednakże pomierzyć metoda fotogrametryczna”, a później: „^race fotogrametryczne są w Police wykonywane na ogólne potrzeby gospodarcze przez. Centralny Urząd Geodezji i Kartografii. n^Je uwzględniają więc w pełni potrzeb gospodarstwa leśnego”.

Jeżeli weźmiemy pod uwagę poważny procent obszaru Polski zajęty przez lasy, niez.rozumia^łe wydaje się pominiecie wymagań stawianych nrzez. leśnictwo przy układaniu warunków technicznych lotów, zdjęć dokonywanych nad olbrzvmimi terenami leśnymi. Czv może być wdzięczniejszy klient fotogrametrii nad leśnictwo?

Inżynieria leśna wymaga danych wysokościowych dlą celów melioracyjnych, budowy kolejek, dróg leśnych, ślizgów, regulacji potoków itn. Dokładność romiarów zawiera sie w g^ranica^h tachvmetrii lub niwelacji technicznej po osi projektowanych tras.

Mgr inż. Z. Łabęcki załączył do swej pracy pomysłowo skonstruowane „Tablice do nanoszenia ciągów busolowych i poligonowych” oparte na wartościach tangensów kątów do 45°.

Geodezyjne urządzenie terenów sportowych na lądzie.

Mgr inż. Wilhelm Chojnicki wyjątkowo przystępnie, prosto i jasno omówił urządzenia sportowe i prace geodezyjne związane z ich projektowaniem i realizacją. Studiując powyższe opracowanie czuje się wysoką kulturę i znawstwo zawodu, które pozwala Autorowi z wielką swobodą opracować zależności i wymagania sportu od geodezji.

Podkłady kartograficzne do szczegółowego projektowania urządzeń sportowych wykonywane są w skalach od 1:100 do 1:1000. Pomiary szczegółowe oparte są na poligonizacji, a zdjęcia wysokościowe na siatce niwelacyjnej.

Geodezyjna realizacja urządzeń sportowych rozbita jest na detale, podane są wzory na obliczenie długości bieżni, tras, torów zjazdowych itp. Autor podał wiele przykładów wymiarowanych boisk, torów, placów oraz fotografii urządzonych stadionów, co dodatnio wpływa na pełniejsze zrozumienie i wykorzystanie cennej pracy.

Pożądane będzie w przyszłości rozszerzenie tematu o jeszcze nowe obiekty typu amfiteatralnego, jakie zostały wybudowane w Warszawie i Chorzowie. Ilustracje można również wzbogacić o pełne dokumentacje projektowe stadionów lokalizowanych na płaszczyźnie lub w amfiteatrze.

Pomiary geodezyjne związane z realizacją baz motorowodnych. Mgr inż. Jerzy Jasnorzewski opracował rzadko spotykany u nas, wymieniony wyżej temat; obejmuje on pomiar liazy rekordowej prostej oraz pomiar bazy rekordu dystansowego. Ze względu na środowisko wodne, pomiary poligonowe cdbywają się na ladzie, z nich oblicza się długość bazy. Fiksowanie kierunków na punkty zakończenia baz, również na ladzie, a na wodzie U9tala 9ie końce baz za pomocą boi. Ujęcie tematu i sposób rozwiązania proste, jasne, choć w wykonaniu na pewno niełatwe.

Frace geodezyjne przy projektowaniu i budowie lotnisk. Mgr inż. Tadeusz Chełmecki na pewno nie wyczerpał całości zagadnienia, lecz praca na temat podany w tytule zasługuje na uwagę. Autor nie ogranicza się tylko do spraw czysto geodezyjnych, wylicza także elementy wpływające na lokalizację i rozwiązanie techniczne lotniska. Niewątpliwie znajomość towarzyszących okoliczności i przesłanek naukowych z dziedziny aeronautyki ułatwiają zrozumienie zadania i pracę geodezyjną.

Prace geodezyjne obejmują szeroki wachlarz zainteresowań od uwidocznienia na mapie stosunków własnościowych dla celów wywłaszczeniowych, aż do przygotowania podstaw pod realizacyjną siatkę kwadratów: od przygotowania terenu pod budowę pasów startowych do odwodnienia lotniska.

Rozplanowanie i wyznaczenie geodezyjne urządzeń lotniskowych stanowi rozdział sam dla siebie.

Ocena ogólna sześciu tomów .Geodezji gospodirezrj”. Dziesięć lat temu redaktor Przeglądu Geodezyjnego mgr inż. St. Janusz Tymowski zainicjował utworzenie Instytutu Wydawniczego Stowarzyszenia Geodetów Polskich. Kilka pozycji ujrzało światło dzienne, wiele pozycji przekazanych zostało w wianie nowo kreowanym Państwowym Wydawnictwem Technicznym. W rozkładzie programowym Instytutu Wydawniczego znajdował się projekt książki obejmującej zagadnienia geodezyjne z różnych dziedzin gospodarczych. Zrealizowani przez Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych zamierzeń zrodzonych w Instytucie powitane zostało z radcścia. Wypełniło ono poważną lukę w polskiej literaturze geodezyjnej, co należy uznać jako duże osiągnięcie środowiska zawodowego, a w pierwszym rzędzie greaa autorskiego. Słuszne wyrazy, uznania nie mogą zwolnić równocześnie środowiska od oceny krytycznej opublikowanego dzieła.

Krytyka oczywiście nie ma na celu negatywnego charakteru, lecz konstruktywny przyczynek do podniesienia lak poważnego dorobku na jeszcze wyższy poziom.

.Geodezja gospodarcza” zawiera szeroki wachlarz tematyczny, nie wyczerrała jednak dość istotnych dziedzin, w których geodeci dorobili się odrębnych metod pracy lub nie rczwiręła i nie wyczerpała całości rodjetego zagadnienia. Warto zastanowić się nad alternatywą rozwinięcia w pełni tematu geodezji miejskiej, urządzeń rolnych, uzu-

468