5125715757

I

Forum Artis Rhetoricae, ISSN 1733-1986, nr 2/2011, s.15-37

WYZWANIA KULTURY WSPÓŁCZESNEJ A RETORYKA

The challenges of contemporary culture towards rhetoric - polyphony

Zastanawiając się nad wzajemnym relacjami między retoryką i zmianami kulturowymi, warto podjąć namysł nad nowymi warunkami społecznymi i kulturowymi, w jakich funkcjonuje retoryka dzisiaj. Diagnozę na temat wyzwań stojących obecnie przed praktyką i teorią retoryczną stawiają uczeni reprezentujący różne dyscypliny i środowiska naukowe. Jakie zmiany w praktyce i teorii retorycznej wywołuje współczesna kultura? Na to pytanie odpowiadają historycy literatury, filologowie, prawnicy i medioznawcy.

Maria Barłowska

Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki

Uniwersytet Śląski

Retoryka przez stulecia kształtowała oblicze europejskiej kultury, paradoksalnie więc brzmi przypomniane przez Waltera Onga stwierdzenie C.S Lewisa, że „retoryka stanowi największą barierę między nami a naszymi przodkami”. Sytuacja retoryki się zmieniła i może właśnie spojrzenie z perspektywy dawnej kultury wyostrza obraz, pozwala wyraźniej uchwycić różnice.

Doznaniem bliskim każdemu czytelnikowi poddanej retorycznej organizacji literatury dawnej jest dojmujące poczucie odmiennego rytmu jej czasowości. Nurt tekstu płynie szeroko i powoli, a jego charakter współtworzy dążąca do pełni, obfitości amplifikacja. Tekst czy oracja potrzebuje czasu na realizację, wymaga zatrzymania się i zakorzenienia w przeszłości, co odzwierciedlają ówczesne modele lektury. Truizmem jest stwierdzenie, że dzisiejszy świat pędzi, a wraz z nim w jakimś nieustannym biegu pozostaje współczesna kultura. Jak mówił niedawno podczas Europejskiego Kongresu Kultury Zygmunt Bauman: „Jeśli istnieje coś, wobec czego

WYZWANIA KULTURY WSPÓŁCZESNEJ A RETORYKA 15