5167287831

MIĘDZYUCZELNIANA SPECJALNOŚĆ MULTIMEDIALNA_

Inter-university MULTIMEDIA PROGRAM

otoczenie dla tych działań. Symulacja jest więc pierwszą z szeregu właściwości, które wspólnie wyznaczają pojęcie rzeczywistości wirtualnej.

Wczesne zastosowania symulowanych światów miało charakter czysto utylitarny. Symulatory lotu umożliwiały bezpieczny trening pilotów samolotów. Liczne też były zastosowania rzeczywistości wirtualnej w rozmaitych doświadczeniach laboratoryjnych. Olbrzymim zainteresowaniem cieszyły się oczywiście rozmaite możliwe aplikacje militarne. W dalszej kolejności dopiero przyszedł czas na rozrywkę oraz sztukę.

Aby podjąć - w wymiarze teoretycznym - temat rzeczywistości wirtualnej, należy wprowadzić w krąg analizy kategorię interaktywności. Pojęcie to w sensie ogólnym dotyczy komunikacji i współdziałania pomiędzy człowiekiem a maszyną (bądź sztucznym, np. cyfrowym środowiskiem), które wykorzystują rozszerzoną podstawę sprzężenia zwrotnego (por. Tucker, 1989; Sitarski, 2002). Podstawą dla rozwoju tych procesów, niezwykle dynamicznych w ciągu ostatnich kilkunastu lat, była rewolucja komputerowa, która przeobraża zarówno narzędzia - instrumentarium cywilizacji, jak i osobowość tych, którzy narzędziami tymi się posługują. Przemiany społeczeństwa zmierzają ku decentryzacji i pluralizacji, który to stan Alvin Toffler określił mianem „trzeciej fali" (Toffler, 1986).

Kiedy rozwój technologii interaktywnych nałożył się na procesy przeobrażeń artystycznych, w ramach których coraz większe znaczenie przypisywano aktywności odbiorców (happening, sztuka konceptualna, sytuacjonizm etc.), jako rezultat tej interferencji wyłoniła się sztuka interaktywna.

Przez interaktywność w sztuce będę tu rozumiał, mówiąc najprościej (do zagadnienia tego powrócę w dalszej części rozważań), relację zwrotną wyrażającą się w określonym działaniu, swoisty dialog pomiędzy dziełem sztuki a jego odbiorcą, oraz szczególną właściwość samego dzieła, która relację ową inicjuje. Dlatego używamy określenia: „dzieło interaktywne”, „sztuka interaktywna" bądź „sztuka interaktywnych mediów", aby podkreślić, że to właśnie dzieła sztuki posiadają tę własność.

Taka definicja zawiera oczywiście pewne uproszczenie. Dzieło sztuki, którego pojęciem się posługuję, ulega bowiem w kontekście sztuki interaktywnej radykalnej transformacji. To, co jest dziełem artysty, różni się od przedmiotu doświadczenia

a KAPITAŁ LUDZKI    I I    JJJj    “"'T.SS BSI

NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI    | ^■■1    5 V*    FUNDUSZ SPOŁECZNY

I—1 11    ^arsz^