c) strukturalizm: istniejąca struktura międzynarodowa warunkuje wszystkie działania polityczne: interesy i działania elementów są odbiciem stosunków w interesie jako całości;
2) w uznawaniu możliwości zmiany lub reformy w SM.
ajrealizm: makropolityczna zmiana w systemie międzynarodowym jest skutkiem nierównego rozwoju państw lub upadku poszczególnych państw.
bjpluralizm; państwa są zdolne do zmian reform i transformacji: system globalny wymaga efektywnego zarządzania; działania polityczne mogą uczynić istniejący system bardziej efektywnym i zgodnym z potrzebami jego członków.
cjstrukturalizm: jedynym mechanizmem fundamentalnej zmiany systemu jest radykalna transformacja
3) w stosunku do wartości i politycznego działania; ajrealizm: racjonalna kalkulacja interesów i możliwości;
bjpluralizm; wartości opierają się na możliwości postępu i rozwoju nowych form i zasad zachowania w SM.
cjstrukturalizm: potrzeba radykalnego politycznego działania prowadzącego do przezwyciężania sprzeczności systemu systematycznie uciskającego innych członków.
Rozdział II
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE STOSONKI MIĘDZYNARODOWE 1.SYSTEMATYKA CZYNNIKÓW.
Przebieg, zakres i i intensywność SM rozpatrywanych jako proces wzajemnych oddziaływań wszystkich jego uczestników, są uwarunkowane różnorodnymi czynnikami.(zależne od podmiotów SM, jak i od ucz. Podmiotowych, trwałe, okresowe, a treść znaczenie i wpływ tych czynników zmienia się wraz z epokami. Szczególnego znaczenia dla potrzeb analizy nabiera ich uporządkowanie i usystematyzowanie.-(czasowe, przestrzenne, strukturalne, dynamiczne, podział ma char. umowny, ma też zalety i wady.)
Podział: WEDŁUG KRYTERIUM CZASOWEGO;to historyczne, aktualne i potencjalne, odzwierciedlają one relacje między teraźniejszością, przyszłością i przeszłością oraz wskazują na sposoby ukierunkowania i wykorzystania tych związków. WG.KRYTERIUM PRZESTRZENNEGO: narodowe (lub państwowe) i międzynarodowe (lub pozanarodowe). Czynniki międzynarodowe można podzielić wg. Ich zasięgu terytorialnego na; lokalne, regionalne, kontynentalne, i globalne. WG. KRYTERIUM STRUKTURALNEGO: czynniki obiektywne ( materialne, rzeczywiste=naturalne, człowiek, obszar, klimat, środowisko, zasoby naturalne i gospodarka, technika, systemy, partie polityczne) i subiektywne (moralne, świadomościowe=idee, poglądy, koncepcje, doktryny, programy polityczne, religie).
WG.POŁĄCZONEGO KRYTERIUM DYNAMIKI I INTENSYWNOŚCI ODDZIAŁYWAŃ: Do grupy czynników warunkujących procesy oddziaływań międzynarodowych zaliczamy uwarunkowania(mająone wpływ pośredni, tworzą przesłanki i warunkują procesy): geograficzne, demograficzne, narodowe, ideologiczne, religijne.
Do grupy elementów realizujących procesy oddziaływań międzynarodowych zaliczamy czynniki(mająone wpływ bezpośredni bo inicjują, organizują i kontrolują te procesy): ekonomiczno-techniczne, militarne, organizacyjno-społeczne, osobowościowe. Czynniki warunkujące oddziaływają wolniej i słabiej, działanie i dynamika czynników realizujących jest intensywna i zauważalna w krótszym okresie czasu.
2.CZYNNIKI WARUNKUJĄCE.
A)najtrwalszym czynnikiem jest ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE (położenie i ukształtowanie terytorium, linia brzegowa, klimat, rodzaje gleby, surowce).W przeszłości
5