5169914468

916

PRZEGLĄD TECHNICZNY

1930

Badania naukowo-techniczne.

Część referatów tej sekcji poświęcono hydrologji i hydroraetrji; to właśnie streścimy tu pokrótce.

Nowa metoda wyznaczania objętości przepływu w korytach naturalnych i sztucznych. (Eine neue Methode zur Bestimmung der Abflussmengen in natiirlichen und kunstlichen Wasserlaufen, ref. Nr. 155). Inż. I. Aastad i Inż. R. Sógnen (Norwegja). Wobec trudności stosowania młynków hydrometrycznych do pomiarów rzek o małych prędkościach, stosowano w Norwegji metody chemiczne pomiarów. Przy tych pomiarach autorzy referatu zastosowali sposób, stanowiący modyfikację znanych metod, i nazwali go metodą ,_fwzględnego rozcieńczenia¹'. Metoda autorów wyzyskuje do celów pomiarowych zjawisko zależności przewodności elektrycznej roztworu soli w wodzie od stężenia roztworu. Przewodność ta mianowicie rośnie wraz ze stężeniem do pewnej granicy, poczem pozostaje stałą. Granicą tą jest, według doświadczeń, dla soli kuchennej (NaCl) 58,46 g soli w 5 m^:) wody, co odpowiada 0,0117V^UD* Po rozpuszczeniu pewnej ilości soli w rzece, poniżej — w miejscu, gdzie już powinna wytworzyć się mieszanina jednorodna, — następuje (przy użyciu mostka Wheatstone‘a-Kohl-rausch‘a) pomiar oporności jako funkcji czasu podczas przepływu roztworu (pomiar trwa od 3 do 10 minut).

Uprzednio ustalona zostaje zależność pomiędzy stężeniem roztworu soli a opornością (Normalkur-ve), w zbiorniku laboratoryjnym (Diagramm-Me-thode). Jako odmianę tej metody, zalecają autorzy skonstruowanie zbiornika wody przy rzece i wprowadzenie do niego określonej części objętości przepływu rzeki, zawierającej w sobie roztwór soli (Sammelmethode) oraz wykonywanie w tym zbiorniku pomiarów oporności podczas przepływu roztworu soli przez badany przekrój rzeki.

Z wyników pomiaru w tym zbiorniku otrzymuje się w pewnej skali wartość objętości przepływu przez porównanie zawartości soli w zbiorniku do całej zawartości soli, wprowadzonej do rzeki.

Pomiary tą metodą są wykonywane w Norwegji od jesieni 1927 r. i dają dobre wyniki przy obję-tościach przepływu do 30 m³/sek.

Przyczynek do badania przelewów. (Contribution a 1‘etude de 1‘ecoulement en deversoirs, ref. Nr. 216). Dr. M. Golar (Szwajcarja). Na podstawie uznawanej dotychczas za słuszną zasady, podanej przez Belanger‘a (1857 r.), o maksymalnej ilości przepływu na przelewie, postawiono wniosek wyznaczania maksymalnej mocy, jako iloczynu maksymalnego przepływu przez głębokość środka ciężkości przekroju pionowego. Praktyczne zastosowanie tej zasady natrafia oczywiście przy obliczeniu analitycznem na wielkie trudności, jednak w dwóch wypadkach jest to możliwe, mianowicie przy przelewie o koronie okrągłej j przy przelewie o strugach wody ułożonych stale poziomo, dla którego to wypadku zasada Be-langera‘a jest również ważną.

Zagadnienie spółczynnika we wzorze C h e z yego. (Die Frage des Koef-fizienten in der Formel von Chezy, ref. Nr. 2)._§ Dr. A. Strickler (Szwajcarja). Na częściowej Konferencji Energ. w Bazylei w r. 1926 postawiono wniosek, wyrażający życzenie ujednostajnienia metod wyznaczania spółczynników we wzorze Chezy‘ego. Rada Wykonawcza Konferencji Energetycznej zwróciła się do Komitetów Narodowych z prośbą

0    wnioski, a na posiedzeniu w Cernobbio (Włochy) poleciła Komitetowi Szwajcarskiemu zebrać nadsyłane oświadczenia i opracować referat na Konferencję Energetyczną w Berlinie.

Oświadczenia rzeczowe nadesłały zaledwie dwa komitety: Polski i Szwajcarski. Referat zawiera krytykę różnych wzorów na podstawie nowszych badań i w końcu zaleca wzór prosty w zastosowaniu praktycznem Gaucklera (zalecany również przez Hayen’a i Manning’a) V = K> . R *. /7*, w

którym spółczynnik szorstkości ze wzoru Che-

6____

zy'go c odpowiada K₂ IR, gdzie R promień hydrauliczny, a /^ — czynnik stały, zależny od szorstkości dna lub ścian kanału, dobierany z tabeli.

Nowy wzór na prędkość przepływu w korytach sztucznych o dużych spadkach i obliczanie samoprze-wietrzania strug wodnych. (Eine neue Geschwindigkeitsformel fur kunstliche Ge-rinne mit starken Neigungen und Berechnung der Selbstbeliiftung des Wassers, ref. Nr. 181). Inż. R. Ehrenberg (Austrja). Zamiast kosztownych kanałów z kaskadami, stosowane są dziś strome rynny w zakładach wodnych. Dotychczasowe wzory na prędkość ważne były. jeszcze dla spadków do 1—1,5%, przy których opór powstały z mieszania się strug wodnych z powietrzem nie był znaczny.

Autor wyprowadził wzór na prędkość przepływu w drewnianej rynnie o szerokości dna 0,25 m i spadku do sin a = 0,7. Wzór ten ma postać: V = 55.R^0,52. sin a⁰'⁴, gdzie R promień hydrauliczny. Pomiary prędkości i stopnia przewietrzania strug wodnych były dokonywane rurkami Pitota

1    świetlnemi pływakami. Samo przewietrzanie strug

wodnych następuje przy prędkościach ok. 4 m/sek. Autor wyprowadził również wzory na ustalenie procentu części wodnej w tej mieszaninie wody i powietrza:    P_w = 0,40 . R”^0,05. sin a^-0,26 dla

sin a < 0,476 oraz P_w = 0,28 . R^-0*⁰⁵. sin a^-0*⁷⁴ dla sin a > 0,476.

Wnioski dotyczące oznaczania ruchu rumowiska w rzekach. (Vor-schlage fur die Bestimmung der Feststoffiihrung der Gewasser, ref. Nr. 1). Autor: Austrjacki Komitet Energetyczny. W referacie tym, na życzenie londyńskiego biura Konferencji, podane są wytyczne w celu międzynarodowego ujednostajnienia metod pomiarów materjału unoszonego i wleczonego przez rzekę, które to pomiary powinny być wykonywane jednocześnie z pomiarami objętości przepływu i obserwacjami wodowskazowemi.

(d. n.)