5169914754

ANIA ŚWIĄTECZNE

WYDZIAŁ BIOLOGU I NAUK O ZIEMI

Pańską. Zboże i słoma wskazują na miejsce, w którym się urodził.

Wrażenie głębi i przestrzeni, fizjonomie zindywidualizowanych postaci. szczegóły zdarzenia oddane są z absolutną dokładnością. Wrażliwość

„Świeżo odkryta w Niderlandach rewolucyjna technika olejna, pozwalała precyzyjnie różnicować substancje rzeczy."

na obserwację szczegółów codziennego otoczenia ma związek z prądem devotio moderna, religijnością głęboko humanistyczną, opartą na znajomości człowieka i jego natury. Teologowie związani z tym ruchem kładli nacisk na refleksję o tym, co rozgrywa się w życiu duchowym każdego człowieka. Według nich każdy człowiek jest powołany do najwyższego poziomu duchowego, do stanu miłującej kontemplacji pełnej uwielbienia Boga, do Jego odkrywania przez piękno materialnego świata. Idący tą drogą malarze, w indywidualnych poszukiwaniach Boga w swym najbliższym otoczeniu, obserwowali naturę, z pietyzmem odkrywali piękno zwyczajnych przedmiotów mówiących

0    dziele Stwórcy i ukrytej w nich symbolice. Obserwację natury umiejętnie łączyli z elementami nadprzyrodzonymi

1    mistycznymi. W ich obrazach świat nadprzyrodzony i zmysłowy, świętość i realność tworzą harmonijną całość. Jest to wyłącznie malarstwo religijne. Nie ma w nim miejsca na nagość, studiowanie proporcji, motoryki ruchu. Ruchy i pozy są powściągliwe.

świeżo odkryta w Niderlandach rewolucyjna technika olejna, pozwalała wyostrzonemu zmysłowi analitycznej obserwacji precyzyjnie różnicować substancje rzeczy. Puszystość trefionych włosów, miękkość tkanin, szorstkość i matowość przedmiotów, blask złota i kamieni, materialny ciężar złotych haftów szat aniołów zostały oddane w sposób wcześniej nieosiągalny. Powierzchnia każdej rzeczy inaczej chwyta światło, zależnie od swej konsystencji i koloru. Podobna precyzja szczegółu, wynikająca z obserwacji i empirii, dotyczy również roślinności: drzew i kwiatów.

Kim był twórca tego niezwy kłego dzieła? Jest to pytanie, na które wobec niemal całkowitego milczenia źródeł, nie da się udzielić wyczerpującej odpowiedzi. Artysta nie pozostawił na nim sygnatury. Niezwykłe dzieło, jakim jest Tryptyk Portinarich, uznawane przez stulecia za dzieło włoskie, stosunkowo niedawno zostało skojarzone z Hugonem van der Goes. Zawdzięczamy to włoskiemu malarzowi i teoretykowi Giorgio Vasa-riemu (1511-1574), który w 1550 roku zanotował, że twórcą tryptyku jest „Ugo z Antwerpii”. Na prawidłową atrybucję i powiązanie dzieła z Hugonem van der Goes trzeba było jednak czekać aż do roku 1862.

imo niezwykłego uznania dla geniuszu artysty, porównywanego do mistrza Jana van Eyck, niewiele o nim wiadomo. Nie jest dokładnie znane ani miejsce, ani data jego urodzin. Przypuszcza się, że przyszedł na świat w Gan-dawieokołoroku 1440. Niewiele wiadomo

0    latach jego nauki. Tajemnicza jest też jego śmierć w obłędzie w 1482 roku, jaka miała miejsce w klasztorze Rouge-Cloitre niedaleko Brukseli, do którego wstąpił w pełni sławy.

Miejskie akta w Gandawie wspominają o jego zaszczytnych awansach, co dawało mu prawo do uczestniczenia w dekoracjach miasta z okazji wielkich uroczystości.

Jako dekorator miasta był wzywany do Brugii, gdzie brał udział w przygotowaniach do uroczystości ślubnych księcia Burgundii Karola Śmiałego (1433-1477)

1    Małgorzaty z Yorku.

Tam właśnie poznał bogatego kupca Tomasza Portinari, dla którego namalował tryptyk.

U szczytu sławy porzuca jednak Gandawę i zamyka się w klasztorze. Powody tej decyzji nie zostały poznane.

Jako prawdopodobne przyczyny nagłej decyzji Hugona, wymienia się jego żarliwość religijną i uduchowienie, bądź zawód miłosny.

W roku 1481 pojawiają się pierwsze oznaki obłędu i samobójcze próby skrócenia życia. Chorym opiekował się kanonik-muzyk, podejrzewający, że przyczyną choroby jest smutek duszy, jaki Hugonem zawładnął na podobieństwo smutku duszy króla Salomona. Króla Salomona uleczyła gra Dawida na harfie. Również muzyką usiłowano leczyć obłęd brata Hugona „by ukoić zamęt jego myśli”. Terapia ta okazała się jedna nieskuteczna. Zmarł w roku 1482, w wieku około 42 lat.

Nie są do końca rozpoznane dzieła mistrza. Dziś wiadomo, że spod jego pędzla wyszły jeszcze inne arcydzieła malarstwa piętnastowiecznego, przypisane mu na podstawie cech stylowych. Do bliskiego mu - lub jego zleceniodawcom - tematu Bożego Narodzenia wracał Hugon van der Goes jeszcze dwukrotnie w mistrzowsko i nowatorsko skomponowanych scenach: Pokłon Trzech Króli i Pokłon pasterzy (oba w: Muzea Państwowe, Berlin).

Ewa Letkiewicz

W Przyroda 1944 BłNoZ 1951

2006

/fo 1534

'ł 226

odbyło się

hab Marka Niemiałtowskieoo    ^ ^P"

ttikSES    "=

była poiwęcona parnio p_rof Zhinm

UMCS oraz długoletn.ego kierownika 7, . ^byłe9° ^rek w P«4tą rocznicę jego śmierci.    ^{Z k du} Mikrobiologii Ogó

Profesora (prof. Wacław^SzybalskTi in < ^działa,no^ ⁿ*uk, Anna Skorupska, UMCS), a nastenn » ^V °* ^W,scons,n' USA. f

(PAN. Warszawa). Marian'Truszczyński (PIWE^T*’    ^L<?9<

worsk, (Uniwersytet Łódzki) wvni„«.ij _w **^,Wy) °^{f3Z Adam} osiągnięć w dziedzinie mikrobiolog ia/    ^{zące na}^^nows2

d₀k,_or2^y habilitowani Instytutu _MLh„, " “hn'?⁶' Tf

wlT ‘^{Zak,ad B}'^0l°9" Molekularne,, IW

Wirusologii i lmmunoloqii) oraz AHam    ,, . ^{Rzeskl (Zak}

Ogólnej) przedstawili główne prohiPmv su, ?_K^K?^{kłld Mikrobio,c}

Ostatnią część konferencii sranej, _e olakar ^ "^aukowych cie konkursu na najciekawsza han* . ^{p akatowa 1} 'ozstrzygn

sś "r*r.^kowe “r:

Szybalskiego. goScia konferencji i doktora „    ^P ° ^Wac,a‘

W konferencji uczestniczyło okolo I Sn , -““f!' ^k°wie Komitetu Mikrobiologu PAN.    ^P* ^{W tym C2ło}

17

Wiadomości Uniwersyteckie: grudzień 2000