5484453742

56 TOMASZ GOBAN-KLAS

Rysunek powyższy ukazuje pierwsze dwa etapy w procesie ze swej natury wieloetapowym — formowania się opinii publicznej. Jeśli w grę nie wchodzą czynniki modyfikujące — a będzie o nich mowa nieco dalej — proces ten zaczyna się od wypowiedzi jednostek na określony (kontrowersyjny) temat. Ponieważ jeszcze nie są im znane inne opinie, mają one znaczną swobodę w wypowiedziach publicznych lub ąuasi-publicznych. Jeśli jednak jednostek mających opinię A jest więcej (większość), w wypowiedziach publicznych od początku dominuje opinia typu A. Umacnia to pewność większości i tym bardziej skłania do publicznego wyrażania poglądów typu A. Osłabieniu zaś ulega pewność mniejszości, a więc i gotowość występowania ze swymi opiniami. Tym samym w następnym etapie (a właściwie etapach) stanowisko większości staje się wyrazem opinii publicznej, zaś mniejszość po prostu milknie. To ujęcie pozwala połączyć kontrowersyjny charakter kwestii, której dotyczy opinia i holistycznego charakteru samej opinii publicznej. Opinia może być jedna, ale jej przeciwnicy mogą nadal żywić swe przekonania (odmienne opinie), lecz — milcząco!

Na podstawie swego modelu oraz założeń E. Noelle-Neumann, prof. Taylor formułuje 5 szczegółowych hipotez ¹⁸.

A.    Ci, którzy wierzą, iż trend zmian opinii wzmacnia ich pogląd są skłonni bardziej niż ci, którzy sądzą odmiennie, wyrażać publicznie swe opinie.

B.    Ci, którzy dostrzegają poparcie większości dla swej opinii, są bardziej niż inni skłonni publicznie wyrażać swe opinie (tę hipotezę wyjaśnia statystyczna zależność od zmian trendu).

C.    Ci, którzy sprzyjają opinii większości, skłaniają się do mniemania, że większość podziela ich opinię (opinia i jej społeczna percepcja jest dodatnio skorelowana).

D.    Ci, którzy sprzyjają opinii większości, skłaniają się do mniemania, że przyszły trend zmian opinii faworyzuje ich opinię (opinia i ocena przyszłości jest dodatnio skorelowana).

I piąta hipoteza wysunięta przez Taylora, choć nie wynikająca ani z modelu, ani z założeń E. Noelle-Neumann:

E.    Ci, którzy sprzyjają opinii większości, są bardziej chętni do wyrażania swej opinii.

5. Lęk przed izolacją — społeczną i publiczną

„Spirala milczenia” opiera się na założeniu, że istnieje tylko jeden rodzaj lęku jednostkowego — lęk przed własnym środowiskiem, ono jest bowiem głównym źródłem nagród i kar. W rzeczywistości jest na ogół inaczej — istnieją różne, konkurujące ze sobą układy, z których jednostka boi się być wyizolowana. Jednym z podstawowych — obok otoczenia społecznego — jest układ władzy.

¹⁸ Taylor: ibidem, s. 317—322.