Wprowadzenie
Ograniczona liczba godzin przedmiotu Termodynamika zmusza do zawężenia zakresu poruszanej tematyki tylko do drugiej z wymienionych grup maszyn cieplnych, tzn. do maszyn o działaniu cyklicznym, takich jak sprężarki tłokowe i czterosuwowe silniki spalinowe, które szczególnie w motoryzacji są znacznie częściej wykorzystywane niż maszyny przepływowe. Poznanie podstaw termodynamicznych, zasad działania oraz procedur obliczania i badania maszyn cieplnych o działaniu cyklicznym jest założonym celem dydaktycznym tego przedmiotu. Ponadto, jego układ i zakres programowy pozwala uzyskać wiedzę przydatną także do zrozumienia działania innych maszyn cieplnych.
W maszynach cieplnych, takich jak sprężarki i silniki tłokowe, czynnikami roboczymi są substancje wyłącznie w fazie gazowej. W procesach termodynamicznych (nazywanych także przemianami termodynamicznymi) zachodzących w tych maszynach wykorzystuje się fenomenalną właściwość gazów: zdolność do makroskopowej zmiany objętości spowodowanej pracą i/lub ciepłem. Takiej właściwości nie mają ani ciecze, ani ciała stałe.
Uniwersalnym urządzeniem technicznym do wykorzystania tej właściwości gazów jest cylinder z tłokiem, w którym stała masa gazu może (rysunki 1.1 i 1.2):
a) |
b) |
c) | ||
Kompresja |
O II T3 |
Ekspansja | ||
dV<0,ck<0 |
(zbiornik) |
dV > 0, dv > 0 |
- zmniejszenie objętości
- wzrost temperatury
- wzrost ciśnienia
- niezmienna objętość
- wzrost lub spadek temperatury i ciśnienia
<±r+
- zwiększenie objętości
- spadek temperatury
- spadek ciśnienia
Rysunek 1.2. Procesy, w których gaz o stałej masie M może zmieniać swoją objętość V\ najczęściej pożądane w technice zmiany parametrów pi T
• zmniejszać objętość V w procesie nazwanym kompresją (często potocznie nazywanym sprężaniem); wówczas gaz pobiera pracę od otoczenia,
Strona 13