5783291399

67

Problem własności w dokumentach papieskich - analiza ekonomiczna

danie tych dóbr daje taką potęgę, że jej ze względu na dobro państwa nie można prywatnym osobom zostawić”³².

Własność ma ze swej natury charakter społeczny. Kolejne podejście. Centesimus annushna Pawła II

Jan Paweł II wydał swoją encyklikę Centesimus annus w setną rocznicę od powstania Rerum novarum i proponował w niej „wyraźnie zarysowany program ożywienia i rozbudowania tego, co w encyklice określa jako Magisterium społeczne Kościoła”³³. Jeżeli spojrzymy na kwestię własności poruszaną w tej encyklice, to zauważymy, że w wielu miejscach jest ona spójna z nauką wyłożoną przez Leona XIII, ale również w sposób szczególny uwypukla dwoisty charakter własności, który bliższy jest doktrynie Piusa XI. Papież-Polak z Centesimus annus pisze: „własność prywatna ma z natury swojej charakter społeczny oparty na prawie powszechnego przeznaczenia dóbr”³⁴.

Jan Paweł II, podobnie jak jego poprzednicy, uważa, że stajemy się właścicielami danego dobra za pomocą włożonej w nie pracy, dzięki wcześniejszemu, pierwotnemu jego zawłaszczeniu. Jednak według niego, Leon XIII, mówiąc o własności prywatnej, „miał na myśli przede wszystkim posiadanie na własności ziemi”³⁵, jednak współcześnie w dobie zdominowanej przez własność kolektywną, prawo to straciło swoją rację bytu.

W Centesimus annus zasadniczo nie odnajdujemy nowych treści dotyczących własności prywatnej. Mimo jednak wielu odniesień do Leona XIII, można uznać, że zarazem Pius XI, jak i Paweł II dokonali reinterpre-tacji nauki odnośnie do własności prywatnej, wyłożonej w Rerum nova-rum. Obaj zwrócili w szczególności uwagę na obowiązki społeczne, jakie niesie za sobą prywatne posiadanie dóbr, zapominając często o jej naczelnej roli związanej ze służeniem i zaspokajaniem preferencji jednostki. Pius XI poszerzył dodatkowo granice interwencjonizmu państwowego. Uprawnia-

32    Ibidem, §114.

33    W. Piątkowski (red.), Myśl społeczna Jana Pawła II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Łódź 1999, s. 11.

34    Jan Paweł II, Centesimus annus, Wrocław 2000, s. 62.

35    Ibidem, s. 17.