NIWELACJA PRECYZYJNA  OBLICZENIE DZIENNIKÓW OBSERWACYJNYCH
1. Kończymy prace na jednym stanowisku.
Na każdym stanowisku obowiązuje określona kolejność obserwacji łat:
- odczyt wstecz, podział młodszy  t
1
- odczyt wstecz, podział starszy  t
2
- odczyt w przód, podział starszy  p
2
- odczyt w przód, podział młodszy  p
1
Na każdym ze stanowisk oblicza się przewyższenie z obu podziałów łat
h = t  p h = t  p
1 1 1 2 2 2
Różnica n między dwoma wyznaczonymi przewyższeniami h i h nie może być większa niż 0,16 mm dla długości
1 2
celowych l < 20 m lub 0,20 mm dla celowych dłuższych niż 20 m.
Oprócz tego kontroluje się różnicę odczytów starszego i młodszego na każdej z łat. Wartość ta powinna być równa
wielkości przesunięcia podziałów (dla łat Zeissa 606500). Dopuszczalna odchyłka to 0,20 mm.
2. Po pomiarze odcinka w jednym kierunku.
Kolejne czynności przedstawiają prace obliczeniowe po pomiarze odcinka w jednym kierunku.
- obliczenie przewyższenia w całym odcinku z obu podziałów
Łh = Łt - Łp Łh = Łt - Łp
1 1 1 2 2 2
- obliczenie sumy różnic n i sprawdzenie równości
Łn = Łh - Łh
1 2
- obliczenie średniego przewyższenia
h = 0,5�"(Łh + Łh )
1 2
- uwzględnienie poprawki termicznej łat - q
T
q = h �"ąśr o
�"(t - t )
T
h  pomierzone przewyższenie odcinka niwelacyjnego,
ąśr
 średnia wartość współczynnika rozszerzalności termicznej taśm inwarowych pary łat,
t  t  różnica średniej temperatury taśm łat (dla całego odcinka) i temperatury komparacji t
o o
Poprawkę termiczną dodajemy do wyniku pomiaru otrzymując ostateczne przewyższenie w mierzonym kierunku.
h = h + q
I T
3. Po pomiarze odcinka w obu kierunkach
Podobnie jak w punkcie 2 postępujemy z wynikami pomiaru w kierunku powrotnym. W wyniku tego mamy już dwie
wartości przewyższeń w kierunku tam  h i kierunku powrotnym  h . Kolejne czynności są następujące:
tam powrót
- obliczenie długość odcinka niwelacyjnego (wyrażamy ją w kilometrach)
L = 0,5�"(L + L )
tam pow
- obliczenie różnicy między przewyższeniami wyznaczonymi w kierunku  tam i  powrót
� = h + h
tam pow
Wartość � posłuży nam do sprawdzenia naszych pomiarów. Powinna spełniać następujące kryteria:
� d" ą 1,2�""L - dla niwelacji I klasy
� d" ą 1,5�""L - dla niwelacji II klasy
Jeśli uzyskana wartość � przekracza wartość dopuszczalną dla określonej klasy należy powtórzyć pomiar odcinka. Jeśli
jednak wartość � mieści się w wartości � to możemy pokusić się o ...
- obliczenie średniego przewyższenia odcinka z obu kierunków
h = 0,5�"(h + h )
tam pow
- obliczenie poprawki komparacyjnej łat - q - którą ostatecznie dodajemy do średniej wartości przewyższenia
K
q = h�"�
K śr
�  średnia poprawka do długości średniego metra pary łat
śr
4. Kończymy prace kameralne
Oczywiście składając operat techniczny obejmujący całą linię niwelacyjną. Powinien on zawierać:
- dzienniki polowe,
- wykaz znaków wysokościowych,
- opisy topograficzne,
- obliczenia przewyższeń dla każdej z linii,
- sprawozdanie techniczne.
UWAGA
Na czerwono zamieszczam fragmenty oryginalnego dziennika z pomiaru
niwelacyjnego. Na czarno są komentarze ułatwiające zrozumienie
przebiegu obliczeń.
Najpierw zajmujemy się pomiarem odcinka między reperami 1 i 2 w kierunku  tam .
W poszczególnych wierszach mamy zestawione:
- odczyt wstecz młodszy W1
- odczyt wstecz starszy W2
- odczyt w przód starszy P2
- odczyt w przód młodszy P1
Kolumna  n to kolumna sprawdzająca różnicę (dh1  dh2) <0,20 mm.
Kolumna  d to długość celowej.
Kolumna  t to temperatura.
Kolumna dh to średnia różnica wysokości obliczonej z podziału młodszego i
starszego (wyrażona oczywiście w działkach)
OBIEKT: GRYBOW
KLASA NIWELACJI: 1
OBSERWATOR: GR13
SEKRETARZ: GR13
OD REPERU : 1 DO REPERU : 2
POCZATEK POMIARU: FRI 13 JUL 2001 14:09:55
NR ST. W1 W2 P2 P1 n d t dh
1 340763 947287 1069707 463200 -17 6.0 30.0 -122429
2 161103 767603 1071603 465095 8 6.0 30.0 -303996
3 182144 788676 1050055 443542 -19 6.0 30.0 -261389
4 140106 746607 1098632 492119 12 9.0 30.0 -352019
5 177693 784209 1058974 452470 -12 9.0 30.0 -274771
6 181480 787983 1075760 469235 22 9.0 30.0 -287766
7 169271 775781 1088958 482448 0 9.0 30.0 -313177
8 128580 735085 1057428 450921 2 9.0 30.0 -322342
9 124650 731172 1088248 481738 -12 9.0 30.0 -357082
10 142468 748966 1058161 451651 12 9.0 30.0 -309189
11 170325 776837 1025443 418938 -7 6.0 30.0 -248610
12 196931 803444 1046659 440164 -18 6.0 30.0 -243224
13 183925 790455 1034687 428184 -27 6.0 30.0 -244246
14 153020 759530 1036687 430180 -3 6.0 31.0 -277159
15 154720 761235 1076782 470275 -8 6.0 30.0 -315551
16 175180 781687 1033540 427035 -2 6.0 30.0 -251854
17 183217 789724 1079700 473194 -1 6.0 30.0 -289977
18 163474 769989 1089405 482885 5 9.0 31.0 -319414
19 139135 745640 1050850 444350 -5 9.0 31.0 -305213
20 110740 717240 1164236 557714 22 15.0 30.0 -446985
KONIEC POMIARU: FRI 13 JUL 2001 15:52:04
delta h (dz)=-5846389
w poprzednim wierszu obliczona została sumaryczna wartość przewyższenia wyrażona
w działkach
suma n (dz)=-48
tyle wynosi suma niezamknięć stanowisk
PRZEW. POM.(m)=-29.23195
Tyle otrzymamy po przemnożeniu delta h (dz) przez 0,005 czyli po zamianie
działek na metry. To jest przewyższenie pomierzone wyrażone w metrach.
instrument: KONI157365
lata w: 63218 lata p: 63217
tu będą padać ważne liczby co do używanych łat. Chodzi o współczynniki:
komparacyjny � i termiczny ą.
temp.komp.laty w(C)= 22.7
temp.komp.laty p(C)= 22.7
wsp. komp.laty wstecz(mm/m)= 0.0170
wsp. komp.laty przod (mm/m)= -0.0040
krótko mówiąc o tyle różni się średni metr łaty od długości jednego metra.
wsp. roz. term.laty wstecz(�m/C/m)= 2.40
wsp. roz. term laty przod(�m/C/m)= 2.50
to są współczynniki termiczne łaty które mówią o ile zmienia się długość
przymiaru inwarowego gdy temperatura tegoż zmieni się o 1 stopień Celsjusza
TERAZ LICZYMY POPRAWK
TERMICZN

temp. srednia (C) 30.2
Ze wzoru
�m
qt = dh �" ąśr �" (t - t0 ) = -29,23195�" 2,45 �"(30,2 - 22,7)
o
C m
popr.term.(m) = -0.000537
Ostatecznie różnica wysokości w kierunku tam wynosi
ROZNICA WYSOKOSCI (m): -29.23249
dlugosc odcinka niwelacyjnego (m): 312
Już bez komentarzy dziennik dla pomiary w kierunku powrotnym.
OBIEKT: GRYBOW
KLASA NIWELACJI: 1
OBSERWATOR: GR13
SEKRETARZ: GR13
OD REPERU : 2 DO REPERU : 1
NUMER ODCINKA: 1
NUMER LINII: 13
NR ST. W1 W2 P2 P1 n d t dh
1 443604 1050117 744251 137722 16 9.0 23.5 305874
2 466644 1073165 776580 170077 -18 9.0 22.5 296576
3 465013 1071517 731058 124542 12 9.0 22.5 340465
4 466982 1073510 719050 112557 -35 9.0 22.5 354443
5 524635 1131129 730988 124459 35 9.0 22.5 400159
6 520610 1127150 719840 113333 -33 9.0 22.5 407294
7 511103 1117592 747975 141449 37 9.0 22.5 369636
8 496078 1102601 746278 139789 -34 9.0 22.0 356306
9 540931 1147450 739182 132681 -18 12.0 21.0 408259
10 573038 1179568 714212 107710 -28 12.0 20.5 465342
11 563261 1169782 710011 103510 -20 12.0 20.5 459761
12 529340 1135862 754917 148408 -13 12.0 20.5 380939
13 472548 1079048 813068 206566 2 9.0 20.0 265981
14 469328 1075842 809232 202729 -11 6.0 19.0 266605
15 420848 1027356 811040 204527 5 6.0 18.5 216319
16 456092 1062620 752681 146189 -36 15.0 18.0 309921
17 459523 1066040 710560 104035 8 6.0 17.5 355484
18 364519 971037 1084100 477600 -18 6.0 17.5 -113072
delta h (dz)=5846289 suma n (dz)=-149 PRZEW. POM.(m)=29.23144
instrument: KONI157365
lata w: 63217 lata p: 63218
temp.komp.laty w(C)= 22.7
temp.komp.laty p(C)= 22.7
wsp. komp.laty wstecz(mm/m)= -0.0040
wsp. komp.laty przod (mm/m)= 0.0170
wsp. roz. term.laty wstecz(�m/C/m)= 2.50
wsp. roz. term laty przod(�m/C/m)= 2.40
popr.term.(m) = -0.000136
ROZNICA WYSOKOSCI (m): 29.23130
dlugosc odcinka niwelacyjnego (m): 336
temp. srednia (C) 20.8
Czas na ostateczne zestawienie, sprawdzenie zamknięcia odcinka i obliczenie
ostatecznej wartości przewyższenia.
Pomiar Dh z pomiaru D [m]
Tam -29,23249 312
Powrót 29,23130 336
Dsr = 324 m.
�max = 1,2 �" ,324 = 0,68mm - dla I klasy
�max = 1,5 �" ,324 = 0,85mm - dla II klasy
Niezmknięcie odcinka wynosi:
� = -29,23248+29,23133 = 1,19 mm
czyli przekracza wartość ro dopuszczalnego. Odcinek kwalifikuje się do poprawy.
Gdyby był on poprawny należało by jeszcze obliczyć poprawkę komparacyjną i
wówczas mielibyśmy ostateczną wartość przewyższenia.