Cykl życia maszyn i urządzeń
Definicja: Cykl życia maszyny jest to okres obejmujący czas od jej
projektowania (moment sformułowania założeń konstrukcyjnych), poprzez jej
wytworzenie i eksploatację aż do fizycznej likwidacji.
Analizując cykl życia wyrobu w aspekcie całkowitej odpowiedzialności
producenta za produkt, można mówić o cyklu otwartym i zamkniętym.
Otwarty cykl życia maszyny lub urządzenia
potrzeby
i założenia
dystrybucja
zaopatrzenie
odpady
eksploatacja
projektowanie produkcja likwidacja
serwis
Ten podział dotyczy nie tylko istnienia wyrobu na rynku, ale również
problemu, co z nim zrobić po zakończeniu jego funkcjonowania, kiedy klient
nie chce lub nie może go dalej eksploatować.
y
ródło: Herrmann Ch.: Unterstutzung der Entwiclung recyclinggerechter Produkte. Vulkan-Verlag, Essen 2003.
Cykl życia maszyn i urządzeń
Zamknięty cykl życia maszyny lub urządzenia
projektowanie
zaopatrzenie
produkcja
nowe
potrzeby
inne
zastosowania
dystrybucja
recykling
likwidacja
eksploatacja
regeneracja
serwis
Wprowadzenie unijnej legislatury zmusiło producentów do brania odpowiedzialności
za swoje wyroby przez prowadzenie odzysku i recyklingu.
y
ródło: Herrmann Ch.: Unterstutzung der Entwiclung recyclinggerechter Produkte. Vulkan-Verlag, Essen 2003.
Cykl życia maszyn i urządzeń
Trzy rodzaje recyklingu
Recykling I rodzaju pozwala na odzyskanie całego wyrobu po wcześniejszej ewentualnej
naprawie lub modernizacji.
Recykling II rodzaju polega na odzyskaniu materiałów i części składowych wyrobów,
takich jak obudowy, elementy elektroniczne lub silniki.
Recykling III rodzaju stosuje się wtedy, gdy nie można ponownie danej części zastosować
ani odzyskać materiału, z którego jest wykonana.
Materiał z wyrobu poddaje się obróbce chemicznej lub energetycznej w celu odzysku
energii. Odpowiednie poziomy odzysku i recyklingu oraz informację o tym, ile materiałów
należy odzyskać i ponownie zastosować, określają dyrektywy europejskie.
Dotyczą one między innymi samochodów wycofanych z eksploatacji, wyrobów
opakowaniowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
y
ródło: Herrmann Ch.: Unterstutzung der Entwiclung recyclinggerechter Produkte. Vulkan-Verlag, Essen 2003.
Cykl życia maszyn i urządzeń
Demontaż wyrobu na potrzeby recyklingu
W celu naprawy lub wymiany niesprawnej części wyrób musi zostać zdemontowany i po
dokonaniu czynności naprawczych zmontowany ponownie.
Obecnie mówi się o demontażu w kontekście wyodrębnienia z wyrobu zespołów, części
i materiałów celem ponownego ich zastosowania lub poddania materiałów recyklingowi.
Demontaż może być przeprowadzony w sposób nieniszczący, częściowo niszczący lub
niszczący i umożliwia:
- separację szkodliwych materiałów i substancji od innych części wyrobu,
- odzysk podzespołów lub części w celu ponownego ich wykorzystania jako części
zamiennych,
- rozdzielenie różnych frakcji materiałów w celu przeprowadzenia recyklingu
materiałowego (oddzielenie tworzyw sztucznych od metali, papieru, szkła itd.).
y
ródło: Karwasz A.: Ocena recyklingowa wyrobów. Instytut Technologii Mechanicznej, Politechnika Poznańska.
Cykl życia maszyn i urządzeń
Czynniki wpływające na techniczny cykl życia maszyny
Przetwórstwo
Utylizacja
Synteza
Wymagania
Bilans
-techniczne
-materiały
-ekonomiczne
-odpady
-ekologiczne
Eksploatacja
-energia
Recykling
Usuwanie
Ocena wpływu
Polepszenie stanu oddziaływania na środowisko
y
ródło: Cempel C, Kasprzak J, Kłos Z.:Ekoinżynieria  ku holistycznemu projektowaniu i zarządzaniu środowiskiem. Katedra Ekonomii Ekologicznej, Wrocław, 2006
Cykl życia maszyn i urządzeń
Przykład podejmowania decyzji podczas tworzenia koła zębatego,
ze szczególnym uwzględnieniem recyklingu
skrawane
stalowa
kute i skrawane
(55 ulep.)
jednolita
odlewane i skrawane
skrawanie
żeliwna
kute i skrawane
Ramię z tworzywa
wtryskiwanie i skrawanie
skrawane
tworzywo odlewanie skrawane
skrawanie
Ramię z żeliwa
wtryskiwane skrawane odlewanie i skrawanie
odlewanie i skrawanie
Koło
zębate
skrawane
Ramię ze stali
kucie i skrawanie
łączenie
Stalowe
w sposób nitowanie
trwały
skrawane
składana
Zębatka z tworzywa
wtryskiwanie i skrawanie
(zębatka z
Miedziane
ramieniem)
rozłącznie
skręcanie
skrawane
Zębatka z żeliwa
odlewanie i skrawanie
Aluminiowe
skrawane
Zębatka ze stali
kucie i skrawane
y
ródło: Radomski P., Aspekty prośrodowiskowe w projektowaniu maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, Zeszyty naukowe PP, Poznań 2003.