Krótkie wykłady o dobrym wychowaniu
W odpowiedzi na nasilajÄ…cÄ… siÄ™ tendencjÄ™
do mnożenia przedszkolnych zajęć
dydaktycznych w nowych Podstawach
programowych wychowania przedszkolnego
wpisano zalecenie, by 1/5 czasu,
który dzieci spędzają w przedszkolu,
przeznaczać na ich swobodną zabawę.
W trakcie zabaw dzieci bowiem intensywnie
siÄ™ uczÄ… i oswajajÄ… z trudnymi sytuacjami oraz
przygotowują do sprostania im w przyszłości.
prof. dr hab. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska
O przedszkolakach
bawiących się zbyt krótko
i tak jak młodsze dzieci
dla zabaw radosnym zainteresowaniem nÄ… np. czerwony kubek. OglÄ…dajÄ… go,
Jak można to zmienić
chwytał książki i rozrzucał je. Ustaliłam stukają nim, wkładają palce do środka
na lepsze w procesie
też, że chłopcy chętnie biegają z kijem i wyrzucają go, z zainteresowaniem pa-
i wznoszą grozne okrzyki1. Trochę dłu- trząc, gdzie spadnie i czy do dorosły go
wychowania
żej zajmują się koparkami i samochoda- podniesie. Tyle tylko, że Alinka, Jarek,
mi: przesuwają je i warczą2. Piotruś to pięciolatki.
Alinka wyciąga z wózka lalkę i próbuje
Alinka podejmuje zabawę w pewnej in- Niestety, coraz więcej przedszkolaków
ją posadzić przy stoliku. Lalka i stolik
tencji, gdy pojawia się trudność, bo lalka bawi się zbyt krótko i w sposób typowy
przewracają się. Dziewczynka ze złoś-
i stolik się przewracają, dziewczynka dla znacznie młodszych dzieci. Jest to
cią rozrzuca pozostałe lalki i biegnie
rozrzuca zabawki. Potem biegnie do in- niepokojące, gdyż dziecięca zabawa jest
w inny kąt sali. Jarek idzie wzdłuż pó-
nego przedmiotu, który skupił jej uwa- intensywnym procesem uczenia się. Je-
Å‚ek, zgarnia znajdujÄ…ce siÄ™ przedmioty,
gę. Zajmuje się nim króciutko, manipu- żeli dziecko preferuje zabawy młod-
zrzuca je i kopie. Dzieci oglÄ…dajÄ… obraz-
lując nim. Nieco dłużej trwają jej zabawy szych dzieci, w zbyt małym stopniu
ki w książeczkach, Piotruś zagląda do
ruchowe, np. bieganie z kąta w kąt, ko- rozwija swój umysł. Warto więc ustalić,
jednej i wypuszcza z ręki, bierze następ-
łysanie się na huśtawce. dlaczego tak się dzieje i w jaki sposób
ne i z przejęciem rzuca je na podłogę.
Piotruś, Jarek i Alinka fascynują się no- można to zmienić na lepsze, i tego do-
Obserwując Jarka, dostrzegłam chara-
wymi zabawkami przez chwilę: ogląda- tyczy ten wykład. Ponieważ nie można
kterystyczne dla dziecięcej zabawy sku-
ją i obmacują je palcami, szarpią wysta- w nim wszystkiego wyjaśnić, w przy-
pienie, gdy obserwował spadające prze-
jące części. Trwa to dwie, trzy minuty pisach na str. 16 znajdują się informacje
dmioty i kopał je. Podobnie Piotruś zaj-
i zabawki lądują na podłodze. Podob- o publikacjach, w których jest pełniejsze
mował się książeczkami z typowym
nie zachowują się maluchy, gdy dosta- naświetlenie omawianych problemów.
bliżej przedszkola 12.111 grudzień 2010
10 Ä„ð
blizejprzedszkola.pl
cko: Produkują nic nie warte zabawki... To Okazuje się, że dziecko:
Jak dorośli aranżują
takie dziwne dziecko, nie chce się bawić...
o spontanicznie podejmuje takÄ… za-
zabawy dzieci, gdy sÄ…
Jest jeszcze malutki... To inne dzieci nie
bawę, która pozwala mu zgroma-
chcą się z nim bawić... itd.
zaniepokojeni tym, dzić możliwie dużo doświadczeń
przydatnych do tego, co akurat
że bawią się one zbyt krótko
kształtuje się w jego umyśle,
Krótko o wartościach
z uwzględnieniem strefy najbliż-
Pułapką jest wygląd dziecka. Patrząc szego rozwoju6; sprzyja to inten-
edukacyjnych
na wyrośniętego pięciolatka, dorośli sywności procesu uczenia się, bez
dziecięcych zabaw
oczekują, że dziecko będzie się bawiło obawy przekroczenia wydolności
stosowanie do wieku i przez dłuższy bawiącego się dziecka;
czas, że umie uczestniczyć w zaba- Zadziwiająca jest niekonsekwencja do- o jest zainteresowane daną zabawą
wach tematycznych3. Nie dostrzegajÄ…
rosłych rodziców i nauczycieli przed- i powtarza ją tak długo, aż zgro-
aktywności zabawowych, gdy dziecko
szkola odnośnie do dziecięcych zabaw.
madzi tyle doświadczeń, ile po-
biega z kijem w ręce i wznosi okrzyki,
Zapytani, podkreślają wartości rozwojo- trzebuje do zbudowania w swej
gdy rozrzuca i psuje przedmioty, burzy
we i edukacyjne dziecięcych zabaw i jed- głowie schematu zachowania, (re-
konstrukcje itd. Uważają, że są to prze- nocześnie z błahych powodów skracają
prezentację, umiejętność); dlatego
jawy złego zachowania i karcą dziecko
czas, w którym dziecko może się bawić,
dzieci bawiÄ… siÄ™ w to samo wielo-
(Bo bałagani... Bo jest skłonne do agresji...
w co chce i jak chce. Wskazuje na to nasi- krotnie;
Bo przeszkadza wszystkim... itd.).
lająca się tendencja do mnożenia przed-
o bawiąc się, używa dostępnych
przedmiotów i nadaje im takie
umowne znaczenie, aby groma-
dzone przy ich pomocy doświad-
Coraz więcej przedszkolaków bawi się zbyt krótko
czenia dokładnie pasowały do bu-
i w sposób typowy dla znacznie młodszych dzieci.
dowanego w umyśle schematu;
Jest to niepokojące, gdyż dziecięca zabawa jest
wpływa to na rozwój wyobrazni
i zdolności do nadawania znacze-
intensywnym procesem uczenia siÄ™.
nia temu, co znajduje siÄ™ w oto-
Jeżeli dziecko preferuje zabawy młodszych dzieci,
czeniu dziecka.
w zbyt małym stopniu rozwija swój umysł.
Z ustaleń tych wynika, że skracanie cza-
su, w którym dzieci mogą się bawić, w co
chcą i jak chcą, kładzie się cieniem na
Jeżeli dorośli są przekonani o eduka- szkolnych zajęć dydaktycznych kosz-
rozwoju umysłowym dzieci, zwłaszcza
cyjnych wartościach zabaw: tem czasu przeznaczonego na zabawę
tych, które potrzebują więcej doświad-
o organizujÄ… dziecku sytuacje za- dowolnÄ… dzieci.
czeń dla zbudowania w swoim umyśle
bawowe na wyrost, np. zabawy
Dlatego trzeba było w nowych Podsta- schematów poznawczych i wykonaw-
z innymi dziećmi; następnie są
wach programowych wychowania przed- czych.
zawiedzeni, że zamiast wspólnej
szkolnego4 wpisać zalecenie, aby przez
zabawy mnożą się konflikty spo-
1/5 czasu pobytu w przedszkolu dzieci
Jeszcze o tym, że niektóre
Å‚eczne;
mogły się swobodnie bawić.
o obsypują dziecko nowymi zabaw- Chociażby z tego powodu warto przy-
dzieci bawią się zbyt krótko
kami, lecz nie pokazujÄ…, jak siÄ™
pomnieć ważniejsze ustalenia dotyczą-
nimi bawić; potem narzekają, że
ce dziecięcych zabaw oraz argumenty
krótko zajmuje się nową zabaw- przemawiające za tym, że w trakcie
Mama Kasi spytała: Dlaczego moja có-
ką, psuje ją i porzuca; reczka mało się bawi? Trzeba jej ciągle ku-
zabaw dzieci intensywnie i skutecznie
pować nowe zabawki. Jak dostanie nową,
o organizują zbyt skomplikowane rozwijają swój umysł5.
zabawy tematyczne i dziwią się, Podstawowe znaczenie w tym przy- tylko oglądnie i porzuci. Żeby to wyjaśnić,
trzeba znowu cofnąć się do okresu, gdy
że ono nie chce w nich uczest- padku mają aktualne potrzeby rozwoju
niczyć; umyka ich uwadze, że umysłowego dzieci, zaspokajane w trak- dziecko siedzi w kojcu. Dostało misecz-
kÄ™ przyglÄ…da siÄ™ jej, dotyka palcami
zbyt złożona sytuacja zabawowa cie procesu uczenia się.
w stosunku do możliwości umy-
słowych dziecka przekształca się
w serie trudnych do wykonania
Skracanie czasu, w którym dzieci mogą się bawić,
zadań.
w co chcą i jak chcą, kładzie się cieniem
Skutkiem tego zabawa, która miała
na rozwoju umysłowym dzieci, zwłaszcza tych,
rozwijać i uczyć pożytecznych zacho-
wań, staje się zródłem frustracji dzie-
które potrzebują więcej doświadczeń dla zbudowania
cka i dorosłych zajmujących się jego
w swoim umyśle schematów poznawczych i wykonawczych.
wychowaniem. Nie dostrzegajÄ…c swo-
jej winy, dorośli tłumaczą siebie i dzie-
bliżej przedszkola 12.111 grudzień 2010
Ä„ð 11
Krótkie wykłady o dobrym wychowaniu
i stuka nią o podłogę, przytyka miseczkę Dzięki modyfikacji dziecięce skrypty
Dzieci podejmujÄ… zabawy,
do ust, oblizuje i... wyrzuca. Zaspokoiło stają się pełniejsze, ogólniejsze i lepiej
by być ekspertami w ważnych
potrzebÄ™ poznania przedmiotu i chce dostosowane do przebiegu zdarzenia.
czegoś nowego. Jeżeli dorosłemu zależy, Z czasem owe plastyczne skrypty przy-
sytuacjach życiowych
żeby dziecko ponownie zainteresowało bierają postać planów działania. Można
się miseczką, musi mu pokazać nowe więc przyjąć, że im precyzyjniejszymi
Z analizy zabaw wynika też, że dzieci
możliwości: że można wkładać do niej skryptami dziecko dysponuje, tym le-
podejmujÄ… pewne zabawy po to, aby
drobne przedmioty, potrząsać nimi tak, piej funkcjonuje i większe są jego moż-
oswoić się z trudnymi sytuacjami i zda-
aby grzechotały, wysypywać je itd. liwości sprawcze.
rzeniami. Dzięki temu lepiej funkcjo-
Podobnie jest z zabawkami. Gdy za- Rozpatrzmy dziecięce zabawy z punktu
nujÄ…, gdy pojawiÄ… siÄ™ one ponownie.
bawka jest nowa, dziecko ogląda ją, widzenia skryptów. Zabawa jest sytua-
Dlatego można i warto interpretować
obmacuje, potrząsa, stuka, przekłada z cją bezpieczną i dziecko może skupiać
dziecięce zabawy w aspekcie koncepcji
miejsca na miejsce i próbuje rozmonto- się na zabawie i całą swoją aktywność
skryptów i planów7.
wać. Na tym koniec. Jeżeli dorosły nie kierować na jej realizację i dowolnie
W krótkim wykładzie O dzieciach sieją-
pokaże nie nauczy w jaki sposób gospodarować swymi zasobami po-
cych bałagan. Jakie są tego przyczyny i w jaki
zabawką można się bawić, dziecko znawczymi. Może także modyfikować
sposób można zmienić na lepsze ich funkcjo-
po zaspokojeniu pierwszej ciekawości zabawę i stopniowo wzbogacać dany
nowanie podałam krótką, z konieczności,
odrzuci ją. Nie ulega wątpliwości, że skrypt. Dzieci, bawiąc się:
charakterystykÄ™ tej koncepcji8, przypo-
złożonych zabaw trzeba uczyć tak jak
o troszczÄ… siÄ™ o to, aby dramaturgia
mnę więc jej najważniejsze tezy.
każdej innej pożytecznej czynności.
zabawy była maksymalnie po-
dobna do ważnej sytuacji życio-
wej i nadajÄ… przedmiotom odpo-
wiednie znaczenie, np. zwyczaj-
Jeżeli dorosły nie pokaże nie nauczy
ny patyczek bywa termometrem
w zabawie choroba i leczenie ,
w jaki sposób zabawką można się bawić,
w zabawie w szkołę służy do
dziecko po zaspokojeniu pierwszej ciekawości
pokazywania czegoÅ› na tablicy;
odrzuci ją. Nie ulega wątpliwości,
o chcą dokładnie zrozumieć sens
odtwarzanej sytuacji i dlatego re-
że złożonych zabaw trzeba uczyć
alizują w zabawie czynności w ta-
tak jak każdej innej pożytecznej czynności.
kim porzÄ…dku, jak to bywa w sy-
tuacjach życiowych, dotyczy to
także wypowiadanych kwestii;
Obserwując dzieci w przedszkolu, ła- Skrypty to schematy umysłowe kon- o w miarę narastania doświadczeń
two rozpoznać te, z którymi dorośli struowane z osobistych doświadczeń wzbogacają przebieg zabawy,
się bawią. Takie dzieci wchodzą do w trakcie wielokrotnie powtarzają- zachowując jednak jej główny
sali zabaw, wybierają zabawki i bawią cych się zdarzeń. Można je przyrów- sens; w każdej następnej zabawie
się nimi przez dłuższy czas. Inaczej nać do scenariuszy, według których z danej serii uwzględniają ros-
zachowują się dzieci, którym rodzice człowiek także dziecko organizuje nącą wiedzę o sytuacji życiowej,
poświęcają zbyt mało czasu. Biorą do swoją celową działalność w konkret- która stanowi kanwę zabawy;
ręki przedmiot, na którym w danym nych warunkach. Dzieci gromadzą
o gdy dzieci czują się już ekspertem
momencie skupiły uwagę, oglądają doświadczenia z powtarzających się
w dziedzinie odtwarzanej w za-
go przez chwilkę i rzucają na podłogę. wydarzeń i konstruują z nich w swo-
bawie, podejmujÄ… nowÄ…, stosow-
Biegną do następnego przedmiotu po im umyśle pierwotne skrypty. Dzięki
nie do aktualnych potrzeb życio-
to, aby go potrzymać przez moment w nim mogą rozpoznawać wydarzenia
wych i możliwości umysłowych.
dłoni, rzucić nim itd. i sytuacje, przewidywać, co się może
Z analizy zabaw spontanicznie podej-
zdarzyć, i realizować opanowane już
Różnica jest ogromna. Dzieci, które
mowanych przez dzieci wynika jesz-
zachowania, osiągając cel. Pod wpły-
potrafią się bawić, dążą do panowania
cze to, że niektóre dzieci bawią się w to
wem gromadzonych doświadczeń
nad przedmiotami i tworzÄ… sytuacje
samo tylko kilka razy, a inne sÄ… zainte-
dzieci modyfikujÄ… pierwotne skrypty,
według własnych pomysłów. Dzięki
resowane powtarzaniem zabawy przez
dostosowujÄ…c swoje zachowania do
temu wspaniale siÄ™ rozwijajÄ…. Nato-
kilka tygodni. Ma to zapewne zwiÄ…zek
zmieniających się wydarzeń i sytuacji:
miast o dzieciach, które na niczym nie
z wcześniej omówioną indywidualną
o gdy potwierdza się skuteczność
potrafią się skupić dłużej, mówimy,
podatnością na uczenie się, w tym także
sekwencji zachowań składających
że znajdują się w niewoli bodzców przy-
z wielością doświadczeń potrzebnych
siÄ™ na skrypt, dziecko go zacho-
padkowych. Nie mogÄ… niczego dobrze
do budowania i modyfikowania skryp-
wuje;
poznać, gdyż ich świat przypomina
tów9. Jednym dzieciom wystarcza kilka
roztrzaskane lusterko, każdy kawałek o jeżeli skuteczność maleje, rezyg- porcji doświadczeń i już skrypt jest na
osobno i nic się z niczym nie łączy. Do- nuje z tych zachowań, które są
tyle gotowy, że można się nim posłu-
tyczy to także organizowania swego już niepotrzebne, a w ich miejsce
giwać w wydarzeniach, które zdarzają
otocznia, a potem edukacji szkolnej. wprowadza nowe.
się na co dzień. Są jednak dzieci, które
bliżej przedszkola 12.111 grudzień 2010
12 Ä„ð
podobnych porcji muszą mieć o wiele nieważ mówią głównie o swoich szkol- laleczkę i podziwiać nowy domek. Te-
więcej. Dlatego chcą się bawić w to samo nych dramatach, dziecko wyobraża raz zmiana ról: dziecko buduje i jego
wielokrotnie i przez dłuższy czas. sobie szkołę jako coś groznego. Dzieci pomysły są najważniejsze. Dorosły za-
chcą więc oswoić się z tym, co je czeka chęca, podaje klocki i pomaga je usta-
ze strony nauczyciela, i nauczyć się, jak wiać. Na koniec wspólnie zachwycają
O zabawach, w których spełniać jego oczekiwania. się budowlą.
dzieci doskonalÄ… skrypty.
Jak dorosły może im
Dzięki modyfikacji dziecięce skrypty stają się
w tym pomagać
pełniejsze, ogólniejsze i lepiej dostosowane
do przebiegu zdarzenia. Z czasem owe plastyczne
Już maluchy chętnie bawią się w cho-
robę leczenie powrót do zdrowia . skrypty przybierają postać planów działania.
Wystarczy, aby dorosły spojrzał z troską
Można więc przyjąć, że im precyzyjniejszymi
na misia i powiedział: Pewno twój miś jest
skryptami dziecko dysponuje, tym lepiej funkcjonuje
chory. Dziecko zapewne stwierdzi: Tak.
Chory, trzeba go wyleczyć. Kładzie mi-
i większe są jego możliwości sprawcze.
sia i nakrywa go tym, co ma pod ręką.
Potem siedzi przy nim przez chwilkÄ™,
dodajÄ…c misiowi otuchy. TrochÄ™ starsze
Wystarczy jednak zorganizować dzie- Zbuduj coś tak wspaniałego, żeby
dzieci realizujÄ… tÄ™ zabawÄ™ w wersji roz-
ciom wizytę w szkole, aby zabawa się podobało misiowi. Rolę dorosłego
budowanej, a modyfikacje wykonywa-
w szkołę zmieniła się korzystnie. Taka może z powodzeniem odgrywać duży
nych czynności dotyczą głównie:
wizyta została zorganizowana dla dzieci pluszowy miś. Jest cierpliwy, słucha
o większej liczby rekwizytów: ter-
w ramach przygotowania ich do podję- uważnie, wszystko mu się podoba. Ma
mometr zastępują patykiem, tap-
cia nauki w szkole. Udały się do pierw- jedną wadę nie podaje dziecku klo-
czan pudełkiem, lekarstwa ka-
szej klasy, mogły usiąść w ławce obok cków. Mimo to radzę przyuczyć mi-
mykami itd.;
pierwszoklasistów, zaglądnąć do ich sia do kibicowania dziecku, gdy ono
o bogatszej serii czynności: poda-
tornistrów i uczestniczyć w zajęciach. buduje z klocków. Można to zrobić
wanie lekarstwa i pielęgnowanie
Po powrocie mogły znowu bawić się tak: na podłodze leżą klocki, obok sie-
w chorobie.
w szkołę. dzą miś, dorosły i dziecko. Dorosły
Ważne są aktualne doświadczenia dzie-
oświadcza: Miś patrzy, jak ty budujesz.
Dramaturgia tej zabawy zmieniła się
ci. Na przykład w czasie epidemii gry-
Zbuduj garaż. Miś zobaczy, jak to robisz...
niebywale trwała znacznie dłużej,
py dziecięce zabawy w chorobę le-
Wspólnie budują garaż, a miś mruczy
była bogatsza w rekwizyty, a dzieci od-
czenie powrót do zdrowia z dnia na
z podziwu. Jeżeli dorosły kilka razy
grywające rolę nauczycielki były bar-
dzień stają się bardziej rozbudowane.
zatrudni misia do obdarzania uwa-
dziej przyjazne dla swych uczniów.
Podobnie dzieci, które przeszły chorobę
gą dziecka, to nawet pod nieobecność
Przejdzmy do praktycznych zastoso-
i leczenie w szpitalu, w każdej wolnej
dorosłego dziecko dłużej będzie się ba-
wań wiodących tez tego wykładu. Będą
chwili leczÄ… swoje zabawki. Analiza za-
wić, bo przecież miś patrzy i wszystko
to przykłady zabaw na tyle proste, że
baw tych dzieci wskazuje na to, że ich
mu siÄ™ podoba.
bez specjalnego wysiłku można zorga-
dramaturgia uwzględnia to, czego same
nizować więcej podobnych.
wcześniej doświadczyły. Dlatego moż-
na przyjąć, że dzieci podejmują zabawy
Coraz dłuższe zabawy
tego typu po to, aby budować i modyfi-
Zabawy z klockami: z lalkÄ… i misiem
kować skrypt chcę wyzdrowieć . Gdy
jest w miarÄ™ precyzyjnie skonstruowa-
ja budujÄ™ ty mi pomagasz,
ny, dzieci mogą lepiej funkcjonować
Dzieci identyfikujÄ… siÄ™ ze swoimi za-
ty budujesz ja ci pomagam
w przypadku choroby. Tak było, jest
bawkami, przypisują im cechy czło-
i będzie10.
wiecze i chcÄ…, by zabawki zachowy-
Inny przykład. Zabawa w szkołę fascy- Nie sposób przecenić zabaw z klocka- wały się tak jak one. Dlatego karmią
mi, bo rozwijają dziecięce rozumowa- zabawki, układają je do snu itd. Warto
nuje sześciolatki wiosną i wczesnym
takie zabawy rozwijać, wszak sprzyja
latem, wszak jesienią mają podjąć na- nie i kształtują sprawności ruchowe. Im
częściej dziecko bawi się klockami, tym
ukę w pierwszej klasie. Interesujące jest to modyfikowaniu skryptów.
lepiej.
to, że bawiąc się w szkołę, dzieci chcą
Zabawy z lalką. Dorosły patrzy na
być nauczycielami. Sadzają przed sobą
Budujemy dom dla lalek. Potrzeb- lalkę i stwierdza: Lalka jest głodna... Pod-
zabawki, z surową miną grożą palcem
ne sÄ… zwyczajne klocki, ale musi ich
powiada: Umyj jej ręce i buzię. Z brudnymi
i rozkazują: Macie się uczyć. Taki sposób
być dużo. Dorosły proponuje dziecku:
rękami jeść nie można... Dziecko na niby
odgrywania roli nauczyciela w zabawie
Zbudujemy dom dla lalki. Podawaj klocki
umyło lalkę i zaczyna ją karmić. Lalka je
ma związek z tym, co dorośli i starsze
i buduj ze mną.... Wystarczy zbudować
malutko i karmienie trwa krótko. Moż-
rodzeństwo opowiadają o szkole. Po-
trochę większą bramę, umieścić w niej
na przedłużyć czas zabawy, gdy dorosły
bliżej przedszkola 12.111 grudzień 2010
Ä„ð 13
Krótkie wykłady o dobrym wychowaniu
Przypisy:
podpowie: Lalka zjadła obiadek i chce jej się spać. Może
1) Olechnowicz H. (Jaskiniowcy zagubieni w XXI wieku. Praca terapeutyczna z małymi dziećmi,
trzeba ją położyć i przykryć kołderką?... To wystarczy.
WSiP, Warszawa 1999, s. 20 i 21) tak interpretuje zabawę w bieganie z gałęzią i wno-
Dalej przedłużać nie trzeba, bo zabawa przekształ-
szenie okrzyków: (...) Adrian wdrapał się na górkę , potem wziął dużą zieloną gałąz i biegał
ci się w zadanie do wykonania. Następnym razem
energicznie nią wymachując (tak właśnie demonstrują siłę młode szympansy). Odczytujemy
można rozwinąć zabawę z karmieniem lalki o kolej- to jako jestem panem siebie, biegnę tam, gdzie chcę. Gdy macham gałęzią, każdy musi mnie
zauważyć, a gdyby ktoś chciał stanąć na mojej drodze odpędzę gałęzią . Po kilku minutach
ny element i zaproponować spacer z lalką w wóz-
Adrian po raz pierwszy roześmiał się (...). Przytoczyłam opis oraz interpretację tej zabawy,
ku.
gdyż Piotrek i Jarek podczas zabaw biegam z kijem w ręce zachowywali się podob-
nie: chcieli pokazać, jacy są ważni i mocni.
Trzeba położyć misia spać. Dorosły przygląda
2) Dla chłopców samochód jest ważnym obiektem świadomość, że można nad nim
się misiowi i stwierdza: Oj, spać mu się chce, ziewa...
panować, jest zapewne przyjemnym doznaniem, tym bardziej że przesuwanie i war-
Dziecko chce natychmiast ułożyć misia i nakryć go
czenie nie wymaga większego wysiłku. Gdy proponowałam chłopcom wybudowanie
kocykiem... Dorosły dziwi się: Ma brudne łapki i umo-
garażu zabawy, podsuwając im klocki, chłopcy patrzyli na mnie i... wracali do po-
przedniej wersji zabawy: miło jest przesuwać pojazd i warczeć.
rusany nosek... I pewno jest troszeczkę głodny... Takie
podpowiadanie sprawia, że dziecięca zabawa roz- 3) Wyczerpujące omówienie zabaw tematycznych podaje Dyner W.J., Zabawy tematycz-
ne w domu, przedszkolu. Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław Warszawa Kraków
budowuje się i trwa znacznie dłużej. Potrzebne jest
Gdańsk Aódz 1983.
jeszcze piękne zakończenie, np. takie: dorosły spo-
4) Por. Podstawa Programowa z komentarzami, tom 1, Edukacja przedszkola i wczesnoszkolna,
gląda na śpiącego misia i mówi szeptem: Smacznie
Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 2009, s. 23, 28. Cytowany zapis ma też
śpi... Ma czyste łapki i czysty nosek... W brzuszku pełno... przeciwdziałać stosowaniu szkolnych form i metod zajęć w przedszkolach.
Dobrze mu się śpi... 5) W psychologii rozwojowej i pedagogice przedszkolnej dziecięca zabawa zajmuje wie-
le miejsca, warto więc sięgnąć do publikacji Przetacznik-Gierowskiej M. Świat dziecka.
Aktywność poznanie środowisko (Skrypt z psychologii rozwojowej, Wydawnictwa UJ,
Kraków 1993, s. 25 49) oraz Zmiany rozwojowe aktywności i działalności człowieka ([w:]
Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M., Psychologia rozwoju człowieka. Zagadnienia
Warto uczyć dzieci mądrej
ogólne, PWN, tom 1, Warszawa 1996, s. 155 189), Przetacznik-Gierowskiej M. i Makieł-
ło-Jarży G. (Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego, WSiP, 1985 i wydania
zabawy, bo opłaci się to stokrotnie.
pózniejsze, s. 221 239), Elkonina D.B. (Psychologia zabawy, WSiP, Warszawa 1984), Dy-
Nie ma bowiem nic lepszego
ner W.J. (Zabawy tematyczne w domu, przedszkolu, Wyd. Ossolineum, Wrocław Warsza-
wa Kraków Gdańsk Aódz 1983), Okoń W. (Zabawa a rzeczywistość, WSiP, Warszawa
dla rozwijania dziecięcych umysłów,
1987) i innych.
6) Problemy dopasowania procesu uczenia się do strefy najbliższego rozwoju omówiłam
dla pomagania dzieciom
w krótkim wykładzie O wspomaganiu rozwoju umysłowego dzieci (BLIŻEJ PRZEDSZKO-
w konstruowaniu plastycznych
LA, nr 9.108). Osoby zainteresowane dokładniejszym poznaniem koncepcji strefy
najbliższego rozwoju mogą skorzystać z publikacji Wygotskiego L.S., Wybrane prace psy-
i rozwiniętych skryptów,
chologiczne (PWN, Warszawa 1971), Myślenie i mowa (PWN, Warszawa 1986), Narzędzie
i znak w rozwoju dziecka (PWN, Warszawa 1978), Wybrane prace psychologiczne II, dzieciń-
w tym także w zakresie
stwo i dorastanie (Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002) lub z publikacji pokazują-
cych zastosowania teorii Wygotskiego, np. Shotter J., Psychologia Wygotskiego: wspólna
umiejętności samoobsługowych.
aktywność w strefie rozwoju ([w:] Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, Brzezińska A. (red.)
i Lutomski G., Zysk i S-ka, Poznań 1994), Gruszczyk-Kolczyńska E., Dzieci ze specyficz-
nymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wy-
równawcze (WSiP, Warszawa 1992 i pózniejsze wydania, rozdziały Teoretyczne podstawy
Kończąc garść dobrych rad, chcę zapewnić do-
zajęć korekcyjno-wyrównawczych i Zasady prowadzenia zajęć z dziećmi).
prawdy warto uczyć dzieci mądrej zabawy, bo
7) Pełniejsze omówienie tej koncepcji znajduje się w publikacjach: Najder K. (Schematy
opłaci się to stokrotnie. Nie ma bowiem nic lep-
poznawcze, [w:] Psychologia i poznanie, Materska M. (red.) i Tyszka T., Wydawnictwo
szego dla rozwijania dziecięcych umysłów, dla po-
Naukowe PWN, Warszawa1992), Stemplewska K. (Rozwój reprezentacji, [w:] Psycholo-
gia i poznanie, Materska M. (red.) i Tyszka T., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsza-
magania dzieciom w konstruowaniu plastycznych
wa1992), Przetacznik-Gierowska M. (Świat dziecka. Aktywność poznanie środowisko,
i rozwiniętych skryptów, w tym także w zakresie
Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1993, s. 81 i dalsze), Gruszczyk-
umiejętności samoobsługowych.
Kolczyńska E., Zielińska E., Wspomaganie dzieci w rozwoju zdolności do skupiania uwagi
i zapamiętywania. Uwarunkowania psychologiczne i pedagogiczne, programy i metodyka,
WSiP, Warszawa 2005, s. 71 86.
8) Wykład ten został opublikowany w numerze 11.110.2010 miesięcznika BLIŻEJ PRZED-
SZKOLA.
9) Wyjaśniłam te kwestie w wykładzie O wspomaganiu rozwoju umysłowego dzieci (BLIŻEJ
PRZEDSZKOLA nr 9.108) oraz w wykładzie O wychowaniu zamierzonym i niezamierzonym
Jak dzieci dowiadują, co można, a czego nie można (BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, nr 10.109).
W następnych wykładach:
10) Dlatego dorośli mogą sobie bez trudu przypomnieć, jak sami bawili się w dokto-
ra . Takim zabawom zawdzięczają zapewne to, że w dzieciństwie i dorosłym już
na czym polega diagnoza
życiu potrafili w miarę rozsądnie zachowywać się w sytuacji choroby.
realizowana dla potrzeb
wychowania i kształcenia
przedszkolaków
i jakie są jej wartości.
Edyta Gruszczyk-Kolczyńska profesor zwyczajny nauk humanistycznych (pedagogika
i psychologia stosowana), nauczyciel akademicki Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie
i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Aodzi.
Autorka ponad dwustu sześćdziesięciu artykułów, monografii naukowych, książek i podręczni-
ków dla nauczycieli, multimedialnych programów edukacyjnych dla dzieci, filmów dydaktycz-
nych dla rodziców i nauczycieli, wykładów telewizyjnych. Autorka programów edukacyjnych,
książek, przewodników metodycznych i pakietów środków dydaktycznych dla rodziców i na-
uczycieli z serii Dziecięca matematyka.
bliżej przedszkola 12.111 grudzień 2010
14 Ä„ð
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Twoje podejście do pieniędzy Czy zachowujesz się tak, jak wszyscy innitak jak teraz jestwszystko tak jak lubiszTak jak jelenZiegesar Cecily von Plotkara 05 Tak jak lubięTak jak czlowiek mysli James Allen(1)Paktofonika Tak jak telewizorwięcej podobnych podstron