606617003

18 STEFAN RYOIEL

Między innemi ma to miejsce z berlińską Bibljoteką Państwową (dawną Królewską), której dyrektor generalny jest również członkiem jej kuratorjum (statut z 16 listopada 1885 r. w Z.f B. 1886, str. 108—111). Natomiast o stanowisko bibljotek uniwersyteckich batalja trwa i zbliża się ku pomyślnemu rozstrzygnięciu w myśl powszechnych postulatów, które w tym punkcie w Niemczech brzmią: «Die Universitatsbibliotheken sind selbstandige wissenschaftliche Anstalten mit eigener Verwaltung. Die Univer-sitatsbibliotheken stehen unmittelbar unter dem Ministerium. Dasselbe wird jedoch in allen ihre Verwaltung und ihr Persona! betreffenden Angelegenheiten nur unter Hinzuziehung und durch Vermittlung eines Beirats fur Bibliotheksangelegenheiten entschei-den» (Fuchsel, Entwurf einer Verwaltungsordnung fur deutsche Universitatsbibliotheken w Z. /. B. 1922, str. 491).

Tych kilka przykładów wystarczy do zobrazowania tenden-cyj w bibljotekarstwie europejskiem, zmierzających do nadania centralnemu urzędowi bibliotecznemu powagi i atrybutów władzy w stosunku do bibljotek przedewszystkiem państwowych, tendencyj w jednych państwach całkowicie czy częściowo zrealizowanych w stosownych aktach prawodawczych, w innych zaś dyskutowanych i stopniowo wywalczanych przez opinję fachowców.

IV.

Nigdzie jednak — chyba z wyjątkiem Związku Sowieckiego — nie są to tendencje absolutystyczne, tj. nadające urzędowi centralnemu władzę nie ograniczoną przez doradczy czynnik w formie rad bibljotecznych i t. p.

Tę jedynie słuszną drogę ustawodawczego skłonienia nawet fachowej władzy centralnej do liczenia się z równie fachową opinją instytucyj i sfer zainteresowanych — obrała większość ustawodawstw europejskich w zakresie bibljotecznym.

Tą drogą poszedł również rząd polski, ale, niestety, dotychczas jedynie w organizacji spraw archiwalnych, dodając Wydziałowi Archiwów do pomocy organ doradczo-opinjodaw-czy — Radę Archiwalną, o składzie ograniczonym tylko do członków z urzędu i nominałów, bez uwzględnienia, niestety, czynnika wchodzącego z wyboru.

Ten ostatni moment najsilniej może występuje we fran-